Het journaal van Bontekoe

De gedenkwaardige beschrijving van de reis naar Oost-Indië van schipper Willem IJsbrandtsz. Bontekoe uit Hoorn, in de jaren 1618 tot en met 1625

[p. 95]

21. Terug naar Holland

Tenslotte kwam ik terug op de Pescadores en omdat mijn diensttijd verstreken was en ik geen zin had om mijn contract te verlengen, hoewel de Ed. heer Cornelis Reyersz. daar sterk op aandrong en mij veel meer en betere voorwaarden bood dan die welke ik eerst had en daarnaast een aanmerkelijke verhoging van mijn gage, kreeg ik eindelijk, na veel smeken en bidden gedaan dat ik werd overgeplaatst op een ander schip, dat klaar lag om naar Batavia te vertrekken, genaamd de goede hoop. De Ed. heer Cornelis Reyersz. gaf ons op het laatst een resolutie mee, waaraan wij ons tijdens de reis en bij ontmoetingen met andere schepen hadden te houden en onder andere ook deze korte instructie:

Instructie

Voor de leden van de scheepsraad a/b de goede hoop - tijdens de reis van Pehoe naar Batavia.

Aangezien het de wens van onze heren meesters is en van de Ed. heer generaal, dat er aan boord van alle schepen een persoon wordt benoemd, die in alle voorkomende gevallen de raad bijeen moet roepen en voor moet zitten, hebben wij onze goedkeuring gehecht aan de benoeming als zodanig van Willem IJsbrantz. Bontekoe, schipper op het betreffende schip, die in alle aangelegenheden, de Compagnie betreffende, de raad bijeen zal roepen, deze ook voor zal zitten en de eerste stem daarin zal hebben.

Jan de Moor, koopman
Jan de Nayer, stuurman
De eerste bootsman
De tweede stuurman, de vijfde stem

Bij de bovengenoemde leden van de raad berust de verantwoordelijkheid voor het volbrengen van de reis in eerste instantie; alsmede het behartigen van de belangen van de Compagnie in de ruimste zin des woords en zij verklaren hun best te zullen doen deze plichten naar behoren te vervullen,

[p. 96]

zoals uitgebreid omschreven in de aan hen meegegeven Resolutie d.d. 19 februari 1624.

Op het Fort in de Pescadores, de 20e februari 1624.

Cornelis Reyersz.

Februari 1624

- Op 21 februari ben ik met de goede hoop van de Pescadores naar Batavia vertrokken, maar met de opdracht eerst dwars over te steken naar de kust van China, wat we deden. Toen we bij de kust waren, kregen we een harde storm en ontdekten dat ons schip zo onhandelbaar was bij het kruisen, dat we het op de fok nauwelijks door de wind konden krijgen. Waren ook zo lek, dat we voortdurend moesten pompen; vonden het daarom niet langer raadzaam ons daar langer op te houden, maar besloten onze reis naar Batavia voort te zetten. Hielden voor de wind af, passeerden de 24e en 25e de eilanden van Macau; hadden erg wisselvallig weer.

- Op 6 maart kwamen wij de engelse beer tegen, waar Isaak van de Werken koopman op was en Frans Leendertsz. uit Rotterdam schipper. Ze kwamen bij ons aan boord en vertelden dat ze aan de Chinese kust wel honderdenzestig Chinezen, mannen, vrouwen en kinderen, hadden buitgemaakt, die wij volgens onze instructies van hen wilden overnemen. Ik gelastte hen om ons bij te houden, maar zij verklaarden dat hun schip in zo'n slechte staat was en zo lek, dat ze 't ternauwernood boven water konden houden en daarom genoodzaakt waren om op koers te blijven naar Batavia.

- de 8e bracht de schipper van de beer ons twee kleine runderen als verversing.

- Op 9 maart gingen wij aan boord bij de beer; kregen nog twee runderen, een partij bonen, een paar potten met olie en nog wat spullen.

- Op 17 maart gingen wij ten anker onder Poeloe Pon, haalden daar water en namen vierenzestig Chinezen over van de beer. Gingen ook aan wal om brandhout te hakken.

- De 20e vertrokken we weer.

- Tussen de 25e en de 26e maart zijn we de beer kwijtgeraakt.

- Op 30 maart zijn we ten anker gegaan onder 't Menseneterseiland.

- Op 1 april lichtten we het anker weer en de volgende dag, 2 april, kwamen we aan op de rede van Batavia.

Daarna maakte ik nog een paar reizen om steen te halen op de reeds eerder genoemde eilanden tussen Bantam en Batavia.

Ik was van plan om zodra ik de gelegenheid had naar Holland terug te gaan en inmiddels had ik gemerkt hoe waar het spreekwoord is, dat zegt:

[p. 97]

‘Iedere vogel is het liefste daar, waar hij is uitgebroed.’ Wat voor prachtige landen, kusten en koninkrijken men te zien krijgt, wat voor rijkdommen er te verdienen zijn, wat voor avonturen te beleven, het zou allemaal maar een straf zijn als we niet de hoop koesterden het eens in het vaderland te kunnen navertellen. Want vanwege die hoop noemden we het ‘reizen’, wat we doen. Anders zou tussen een reis zonder hoop op thuiskomst en een ballingschap niet veel verschil zijn.