Saul
(1617)–Guilliam van Nieuwelandt– Auteursrechtvrij
[Folio C2v]
| |
Slaet all' die by hem sijn, en vreest v niet te schenden,
Die v, en my, en 'trijck, wilt brenghen tot den enden,
Vervloeckten Isai! die voortbrenght sulcken zaet,
Dat naer mijn Coninckrijck, en naer mijn leuen staet,
Hoe! ben ick Saul niet Israels hooft ghesworen,
Van Got tot eenen Vorst, en Coninck hoogh' vercoren!
Ben ick de sone niet van Kis, die door 'tbeuel
Van Godt ghesaluet wert. den Vorst van Israel?
Ben ick den ghenen niet, van Godt daer toe ghesonden,
Wiens grootheyt van lichaem, gheen meer en wert geuonden?
Ben ick den Saul niet, die oock als een Propheet,
Voorsegghen wist het gheen datmen te voren weet?
Ben ick den Vader niet, die sijnen Soon wou dooden,
Dat hy ghegheten had, als sijn vyanden vloden,
Waerom en sou ick dan die nu met meerder recht
Vertorent ben, verstaen hem mijnen slaef, en knecht,
Die my den Scepter meynt, door valscheydt wt de handen
Te nemen, en mijn huys soo te verdoen met schanden,
Neen Dauid; kent ghy Godt, ick oock, soo niet, de straff,
(Oft ick sal sijn vervloeckt,) de brenght v in het graf,
Wat wacht ghy Ionathan, waerom hebt ghy mijn woorden,
Niet haestelijck volbracht, eer ick v doen vermoorden,
Vobrenghtse eer my weckt mijn wreede toornicheyt.
Ionathan.
Heere mijn vrees' is hulp van v bermherticheyt.
Saul.
Vreese, zijt ghy bevreest, wat reden doet v vreesen,
Vreest ghy den dooden hondt, Saul en vreest voor desen,
Noch voor die by hem sijn, wie volght hem, seght my wie.
Ionathan.
Mijn vader vraeght ghy dat, den Vorst Abisai.
Saul.
Hem acht ick noch veel min, 'tis const hem soo te draghen,
Dat hem den vyandt vreest, als schrickelijcke plaghen.
Och! vervloeckt ongheluck, waerom verweckt ghy my,
Den Dauid noch soo ionck, voor vyandt en party,
Waren in Israel, gheen groote strijdtbaer mannen,
Die teghen mijn gheweldt, haer boghen mochten spannen,
Dat ick teghen dit kindt, tot mijnder groote schandt,
Als teghen eender vrouw', moet rechten dese handt,
Waerom ghy grooten Godt, verlaet ghy mijne wercken,
En soeckt tot mijnen spijdt mijns vyants hert te stercken,
Is mijn verkiesingh niet, door uwen wil gheschiet,
Als my den Samuel, uwen ghesalfden hiet,
| |
[Folio C3r]
| |
En hebb' ick niet v volck, naer mijn macht, en vermoghen,
Wt haer verdriet en leet, door mijn gheweldt ghetoghen,
Doen ick Nachas versloegh, en Iabes heb verlost,
Dat die van Ammon meest haer mannen heeft ghecost,
Oft is't mijn vollecx schult, dat sy doen (als verveerde,
Oft door hoochmoedicheyt) haer eenen Vorst begheerde,
Dondert dan op een nieuw'? slaet door v blixems cracht?
Die door v toornicheyt, en gramschap heeft ghebracht,
Dat ick my van v wraeck, onschuldich mach bevinden,
Maer duert v gramschap noch, dat ick met onderwinden,
Den offer seluer dee', 't waer onrecht want, als nu
Verstroyden all' het volck daerom aenbadt ick v,
Want uwen Samuel versuymden weer te comen,
Als Philistensche heyr, Michmas had inghenomen,
Oft is v toornicheyt teghen my noch soo straf,
Dat ick van Amalech, den Agah 'tleuen gaf,
'Tis waer; daer ken ick schult, doch weynich, want mijn reden
Behoort ghenoech te doen v groote moghentheden,
Gaf ick hem niet v knecht Samuel dat hy hem
Souw' dooden voor v Heer, naer v ghebodt, en stem,
Met al het beste vee, tot spijt van mijn vyanden,
Om voor v aenschijn Heer, te doen mijn offerhanden,
Siet dit is mijnen dienst, die ick dan heb betoont,
Daer ick van mijnen slaef, wort schandich voor beloont,
Ionathan mijnen soon, v grootheyt, staet, en wesen,
Sien ick alreed' berooft, en 'tconinckrijck ghepresen,
My deert v ongheluck, en 'tmijn ick eeuwich vloeck.
Ionathan.
Vader Godt schicket all', ten is maer een versoeck,
Hy weet in zijnen raet all' watter is te weten,
Kent uwen dienaer oock, en alle sijn vermeten
Den Coninck hem dan niet besondighen en moet,
Aen Dauid sijnen knecht, die niet en is dan goet,
Diens weghen nutbaer sijn, en stelt in v, sijn leuen,
Want door hem heeft den Heer, veel saligheyt ghegheuen,
Het gantsche Israel, als hy sloegh, en verwan,
Den Philisteus dood, als een onnut Tyran,
Daer ghy waert door verblijdt, waerom wilt ghy den bloeden,
Onschuldich van misdaet, verstooren met verwoeden,
Niet Heere, niet alsoo, maer vrede sijnen knecht.
Saul.
Waerachtich als Godt leeft, v woorden sijn oprecht,
| |
[Folio C3v]
| |
Ionathan ghy verwint meer dan hy sou verwinnen,
En Dauid leeft voor my want ick sal hem beminnen,
Voorseker onsen Godt all' sijn vyanden wreckt,
Dat mijnen eyghen soon, ten besten van hem spreckt.
Maer als ick my bedenck? Ionathan ick heb reden,
Dat mijn verstoort ghemoet niet wel en is te vreden,
Waerom bidt ghy voor hem, vreest ghy niet dat dees handt
Om vw' vermetenheyt, sal spitten aen den wandt.
Ongheluckighen mensch', hoe word' ick nu verraden,
Wat wrake sal in my, mijn wreet ghemoet versaden,
Dat die met alle recht mijn saken drijuen sou,
Is vyandt van mijn croon, en mijnen knecht ghetrou:
Michol wat loon is dit, voor all' mijn groote sorghen,
Dat ghy mijnen vyandt, voor my soo hebt verborghen,
Was v des Vaders vrees', niet meer dan zijnen lust,
Oft was in v misschien, 'tbegheeren ongheblust
Is't soo, soo sy vervloeckt den lust en haer begheeren?
En all' die teghen my, aen uwen Dauid sweeren?
Ach! moet ick lijden dan, dat die hemelen mijn,
Versworen hebben all' en mijn vyanden sijn,
Saul waer is v cracht, hoe, sult ghy Dauid slachten,
Die als een halue vrou be rooft, is sonder crachten,
Maer wat ghebreeckt my dan, dat ick het firmament,
Niet t'samen om en treck, dat alles neemt en endt,
Den Hemel voor het eerst, sal ick noch langhs de berghen
Beclimme, en den Leeuw' naer mijn ghenoeghen terghen,
Die recht tot mijnen spijt met die'en claren Beyr,
Vercieren 'tblau ghespan, by all' het flick'rich heyr,
Om haer ghecromde Maen, het voorhooft soo te cieren,
Dat niet en schijnt, dan dat sy Dauids voorspoet vieren.
Vervloeckten Leeuw, en Beyr, moet ghy daer bouen staen,
Om dat sijn eerste cracht, wt gheen ghedacht sou gaen,
Tot sijnen hooghen roem, van menschen vers gheschapen,
Dat hy v bey' versloegh, als hy was by de schapen.
Ghy gheesten half vervloeckt, die nu daer onder lijdt,
Saligh zijt ghy by my, want ick berste van spijdt:
Door dat ick seker sien, dat niet en is te winnen,
Bermherticheyt, noch rust, maer veel verstroyde sinnen,
Met verlies van mijn croon, teghen die, die my quelt,
En die door hooghe cracht, van niet tot yet, hem stelt,
| |
[Folio C4r]
| |
Om my soo van het rijck, en hem Coninck te maken,
Comt hier: comt hier segh ick, ontwaeckt, wilt voor my waken
Ghebruyckt v crachten nu, teghen desen Tyran,
Wapent v met mijn recht, want dat verwinnen can,
Want soo ghy niet en helpt, door v helsche reuieren,
Noch door v donckerheyt, oft grouwelijcke dieren,
Noch door v gheesten straf, en ander raserny,
Soo sweer ick dat ick sal om wel te wreken my,
V voorts veryloecken doen, voor vreeselijcke beesten.
Maer ghy, die daer oock sijt als swacke droeue gheesten,
En voor v cleyne sond', oock cleyne straf gheniet,
Soo ghy my helpen wilt, wt alle mijn verdriet,
Soo sweer ick, dat ick sal, v lijden doen verdrijuen,
Dat ghy voor v ghenucht, hier onder dan moecht blijuen,
Indien men in die plaets eenighe vreught verwacht,
Siet hier, hier sien ick haer, Saul nu wast v cracht?
Dees hulp is my soo goet, als die van Godt daer bouen,
Indien dat sy my helpt soo is sy weert te louen.
Ionathan.
Och wat een quat is dit, Vader bedenckt v toch.
Nijdicheyt is ons doodt, en gramschap ons bedroch,
Maticht doch uwen haet, my vreest dat ick v wesen,
Soo gants verwonnen sien, door schrickelijcke vresen,
Aensiet den hemel toch, en bidt die hem bewoont.
Saul.
Bidden, neen ick ghewis, want hy my niet en loont?
Dat hy daer bouen blijft, en laet my op der aerden,
En wilt hy niet ick sweer, dat ick als den veruaerden,
Saul niet en ben, maer den Saul wiens ghewelt?
Ouer de groote zee, en aertrijck is ghestelt?
De hemel my ghebreckt, om gheluckich te heeten,
Ick sal hem winnen noch, oft doodt is mijn vermeten,
Dit groot ghebeent, en can het aertrijck draghen meer,
Noch dit lijf, hoe wel groot, om vatten het begheer,
Siet hoe my roepen, all' de Goddelijcke Chooren,
En nooden mijnen Gheest, dat Godt het selu' van hooren,
Ia openen de Poort, alleen voor mijnen naem,
Om dat sy Saul sien soo dienstich en bequam,
'Tgheluck is in mijn cracht, wie sal my dan weerhouwen.
Ionathan.
De cracht van onsen Godt, Heere wilt toch vertrouwen.
Saul.
Te veel heb ick vertrout, sijn Goddelijcke wett',
En my als onderdaen, naer sijnen wil ghesett',
| |
[Folio C4v]
| |
Laet Dauid, oock als ick, sijn groote crachten proeuen,
Sijn wijsheyt, en de zijn, die sal hy wel behoeuen,
Soo hy mijn handen can, door sijnen list ontgaen,
Abner doet ghy in 'theyr, stracx de Basuynen slaen,
Want Ionathan mijn hert aen Dauid soeckt te wenden,
Die op de Berghen leyt verborghen in ellenden,
Stracx dat wy trecken op, en slaen den booswicht doodt.
Abner.
Voorsichticheyt in raet, brenght ons wt alle noodt,
Heere bermherticheydt, laet v ghemoet verwinnen,
Soo sullen v ter eer, d'onderdanen beminnen,
En houden v ghelijck, vader van 't vaderlandt.
Saul.
Kinderen comt het toe (en souw' my wesen schandt)
Te hooren moeten, naer den raet van oude sotten,
Die in haer sotterny, van ouderdom verrotten.
Ionathan.
Heere, den ouden raet, en wilt verachten niet,
Want sy is nutter, dan den ionghen die 't verdriet,
Van oude coudicheyt noch niet en connen weten,
Ionckheyt is sonder vrees, wildt, en licht van vergheten,
De heete domme ieught, gaet sonder reden voort.
Saul.
Mijnen ouder is soo, dat hy weet wat behoort,
Ben ick niet oudt ghenoech, waer toe dan oude raden.
Abner.
Heere mijn wenschen is, dat Godt door sijn ghenaden,
V wercken welgheleydt, en wesen uwen schilt,
Dat ghy verwinnen meucht die ons verderuen wilt,
Want hoe ghy hem meer vreest, hoe meer sijn uwe crachten,
Saul.
Mijn sweert is dat my hout, in hoogheyt, en in machten,
Want nu my Godt verlaet, is dat all' mijn ghewelt.
Abner.
Gherechticheyt, en trouw', den Vorst in hoogheyt stelt.
Saul.
Het staet den Prince toe, dat hy voor hem doet beuen.
Abner.
Niet Heere, maer veel eer, dat hy bemint mach leuen.
Saul.
'T is noodich segh ick, dat vreese gaet voor bemindt,
Want reden door gheweldt, van vreese wort verblindt,
Daerom maeckt stracx ghereet, het heyr ick sal eens proeuen,
Oft mijn gheweldt vermach, den Dauid te bedroeuen,
'T gheluck dat thoont my nu sijn vriendelijck ghelaet,
Dat die Zephiters hem verlaten als versmaet,
Gheen ongheluck hoe groot daer sijn ghelucken teghen,
'T gaet soo het wilt, ick gaen verleghen sijne weghen.
| |
[Folio D1r]
| |
ChoorDen grooten Voerman Israel,
Die sal sijn volck bewaren wel,
Dat haer gheen hooft en sal ghebreken:
Want al heeft Saul hem misgaen,
Dauid heeft hy ghenomen aen,
Om hem, door hem te moghen wreken.
Saul u onghehoorsaemheyt,
Heeft uwen droeuen val bereyt,
En Dauid eenen wegh ghewesen,
Te comen tot u weerde croon,
Sijn ned'richeydt gheeft desen loon,
Dat hy daer door verhooght sal wesen.
D'eerghiericheyt was uwen strick,
Om dat wy Dauid door 'tbeschick
Van onsen Godt hebben ghegheuen
Den lof, van het strijdtbaer ghewelt,
Dat hy den Reus soo had ghevelt,
Die met Godt strijdt sal eeuwigh leuen.
'T was nijdicheyt die hem verwan,
Wiens cracht hy niet weerstaen en can,
'T verdoor hem dat hy hoorde singhen,
Saul sloecher duysent doodt,
Maer Dauid als hy was in noodt,
Die conder tienmael meer bedwinghen.
Thoren die het verstandt verwindt,
Den grooten Saul soo verblindt,
Dat hy Godts wercken wilt verstooren,
All' siet hy dat Godt door sijn cracht,
Dauid voor hem, en sijn gheslacht,
Tot eenen Coninck heeft vercoren.
Sijn giericheyt doet hem verdriet,
Dat hy den Agah leuen liet,
Met all' het Vee zeer groot van weerde,
Daer Godt beual door Samuel,
Dat hy in sijnen thoren fel,
Niet soude sparen door den sweerde.
Sijn groot vermeten baert hem schandt,
Omdat hy ded'sijn offerhandt,
| |
[Folio D1v]
| |
Die maer aen Leui was beuolen,
Heylighe onderdanicheydt,
Die ons ten rechte weghe leydt,
Wie u bewaert en sal niet dolen.
'T vermeten Goliad verwoech,
Dat Dauid hem te lichter sloech,
Gheen beter straf om haest te vallen,
Ghelijck het bleeck aen Abiram,
Die met sijn volck in lijden quam,
Wiens crachten waren niet met allen.
Dauid is nu in grooten noot,
Want Ionathan de pijlen schoot,
Voor sijnen knecht, om hem te wijsen,
Dat sijnen Vader door den haet,
Afjonstigh naer sijn leuen staet,
Den trouwen vriendt is weerdt te prijsen.
Den dullen Saul nu verjaeght
Die hem meer als ghedienstich draeght,
En doet hem door den hongher gheuen,
Tot Nobe van Ahimelech,
Toonbroodt en gaet voort sijnen wegh,
Tot Achis en schijnt sott' te leuen.
Den herder Dogh doet het verraet,
Dat Saul all' de Priesters slaet,
Om dat Ahimelech den sweerde,
En Toonbroodt aen den Dauid gaf,
Abiather voor thoren straf,
By Dauid vliedt die oock verveerde.
Godts wercken sijn wel wonderbaer,
Verworpt en kiest nu hier, nu daer,
Qualijck is sijnen raet te mercken,
Saul die erst vercoren was
Verworpen, en den Dauid, ras
Verhooght van 'tcleyn door sijne wercken.
Laet ons dan Dauid volghen wel,
En loouen hem met snaren spel.
Hy vreest de cracht van Godt daer bouen,
En stelt hem als den trouwen knecht,
Ia doet all' sijn gheboden recht,
Sijn vrees' is Godt wilt hem dan loouen.
| |
[Folio D2r]
| |
PAVSA. |
|