Pieter Marits. Lotgevallen van een Transvaalse boerenjongen

Hoofdstuk XXIII
Voorbereidingen

De aanblik, die het slagveld bood, was geheel veranderd. De met zoveel doodsverachting uitgevoerde aanval was afgeslagen, het gezang, gegil en gebrul van de zwarte krijgers was verstomd. Toen de dragonders de laatste tegenstand van het wijkende leger hadden gebroken, waren alleen hier en daar nog vluchtende benden te zien, de treurige overblijfselen van Cetschwayo's fiere regimenten. Ze vluchtten naar de rivier; velen waren die reeds overgezwommen, anderen poogden de oever te bereiken. De dragonders waren hen dicht op de hielen. Ook de Boeren reden achter hen aan en zonden hen hun nooit missende schoten na. De zwarte bataljons van Humbati liepen het slagveld af en stietten alle gevallenen, die nog tekenen van leven gaven, de assagaai door de borst. Geen enkele gewonde werd gespaard.

Pieter reed met de dragonders terug en hij droeg de hoofdband van Dabulamanzi. Behalve lord Fitzherbert en luitenant Dubois reden nog enige officieren naast hem en wensten hem geluk met het behaalde succes. Zo kwamen ze in de nabijheid van het kamp; lord Chelmsford stond daar door zijn staf omringd, terwijl de troepen voor hem defileerden.

De commandant van de dragonders bracht Pieter naar de opperbevelhebber en na deze verslag te hebben uitgebracht van de achtervolging, stelde hij de jonge Boer aan hem voor.

‘Ik beveel uwe Excellentie deze jongeman aan,’ sprak hij, ‘die zich bijzonder dapper en onverschrokken gedragen heeft. De vijandelijke aanvoerder is door zijn hand gevallen en deze band heeft hij de zwarte prins in een eerlijk tweegevecht van het hoofd gerukt.’

Lord Chelmsford wierp een blik op Pieter en scheen hem te herkennen.

[p. 189]

‘Is dat niet dezelfde jongeman, die getuige was van de slag bij Isandula?’ vroeg hij.

Pieter nam zijn hoed af en maakte een buiging voor de generaal.

‘Maar je bent gewond,’ ging deze voort. Hij keerde zich om en riep: ‘Dokter Johnson, wilt u deze jongeman verbinden! Voorlopig zal ik echter zelf een pleister op de wond leggen.’ Met deze woorden nam hij het Victoriakruis van zijn borst en bevestigde het op Pieters buis.

‘In naam van Hare Majesteit de Koningin,’ sprak hij, ‘reik ik u dit ereteken over, als een beloning voor de door u betoonde moed. Ik verzoek u mij de hoofdband af te staan, opdat ik hem bij de veroverde trofeeën kan voegen; driemaal het gewicht aan goud zal u hiervoor worden uitbetaald.’

Pieter mompelde enige woorden van dank; de vreugde maakte hem verlegen. De officieren verdrongen elkaar om hem geluk te wensen en de hand te schudden en Dabulamanzi's hoofdband ging van hand tot hand.

Lord Chelmsford gaf zijn bevelen voor de verder te nemen maatregelen. Het leger zou in het kamp blijven en na de buitengewone inspanning rust nemen. De slag had drie uren geduurd. De morgen van de 2de april was bloedig geweest.

Pieter liet zijn arm door de dokter onderzoeken. Hij had een diepe vleeswond, maar toen deze uitgewassen en verbonden was, volgde de geharde Boer op uitnodiging van de Betaalmeester deze naar de wagen, waarin de krijgskas bewaard werd. Dabulamanzi's hoofdband werd op een weegschaal gelegd en gewogen. De band was massief en zwaar; honderdzestig sovereigns moesten op elkaar worden gestapeld om de schaal in evenwicht te brengen. De officier betaalde de gelukkige knaap vierhonderd tachtig pond sterling uit. Met goud beladen ging Pieter heen. Hij borg het geld in zijn mantelzak en nam toen bij de dragonders plaats, waar lord Fitzherbert hem reeds wachtte.

De volgende morgen liet lord Chelmsford een vliegende colonne uitrukken om naar het fort Ekowe te gaan.

Honderd Boeren, onder bevel van luitenant Dubois, zouden de colonne begeleiden, die was samengesteld uit de Hooglanders, het 60ste en 57ste regiment en het grootste deel van de cavalerie en vier stukken geschut. Het 99ste regiment en de Zoeloebataljons bleven met de hoofdmacht van de artillerie achter, om het kamp bezet te houden.

Zonder enige tegenslag werd de tocht, waaraan ook Pieter deelnam, volbracht. Op een doorwaadbare plaats werd de Inyezane overgetrokken en de colonne kwam in de namiddag bij het fort aan. Het bericht van de nederlaag en de val van hun opperhoofd hadden de Zoeloes doen besluiten naar het noorden terug te trekken, zodat in de nabijheid van Ekowe niets was te vinden dan de overblijfselen van een kamp.

[p. 190]

Kolonel Pearson was met zijn staf lord Chelmsford tegemoet gereden, toen deze het fort naderde. De vreugde onder de belegerden was groot. Op de 22ste januari, de dag van Isandula, was ook kolonel Pearson door een grote overmacht aangevallen, in het fort teruggeworpen en tot nu toe daarin opgesloten gehouden. De troepen hadden aan alles gebrek. Brood en vlees waren op en alleen de overwinning bij Gingilowo had kolonel Pearson en zijn mannen van een wisse dood gered. Er bevonden zich ongeveer 1.200 man in het hooggelegen en door sterke wallen omringde Ekowe. De Engelsen zagen er uit als wandelende geraamten en de meesten waren zo zwak, dat ze nauwelijks konden lopen.

Het fort Ekowe lag op een vrij hoge heuvel. Daarom was het kolonel Pearson mogelijk geweest, zich met de opperbevelhebber door middel van een heliograaf in verbinding te stellen. Het landschap had een woest karakter, was met talloze ravijnen doorsneden en sterk begroeid.

Pieter zag de opperbevelhebber met kolonel Pearson en enige officieren op de wal staan en bemerkte, dat lord Chelmsford enige tijd zwijgend door zijn verrekijker keek en zich daarna met de andere officieren onderhield. De generaal wenkte de jonge Boer en beval hem luitenant Dubois te ontbieden.

‘Ik zie daar in de verte zware rook,’ sprak hij tot de Fransman, toen deze bij hem was gekomen. ‘Rijd eens met een sterke patrouille in die richting, om te zien wat dat betekent.’

Luitenant Dubois steeg met vijftig Boeren, waaronder ook Pieter, te paard en sloeg de weg naar het noorden in.

‘Ik weet wel wat die rook betekent,’ zei Pieter, toen ze een tijdje hadden gereden. ‘De Zoeloes steken het gras in brand, zodat de paarden en ossen geen voer vinden. Ik ken hun wijze van oorlogvoeren.’

De wind voerde de lucht van verbrand gras en verzengde struiken aan. Ze kwamen aan een kraal, die verlaten was en in vlammen stond. Het was intussen nacht geworden en in de verte breidde zich een zee van vlammen uit. Eindelijk keerden ze terug.

‘Ik veronderstelde dit reeds,’ sprak de generaal, toen luitenant Dubois hem rapport uitbracht. ‘Kolonel Pearson, neem uw maatregelen zodanig, dat wij morgen vroeg kunnen afmarcheren. De genie zal de wallen van het fort laten springen. Wij trekken morgen op Gingilowo terug.’

De volgende morgen werd de terugtocht naar het roemvol behouden slagveld aanvaard; in Gingilowo werd twee dagen rust gehouden om de bezetting van Ekowe wat op haar verhaal te laten komen en daarna werd naar de Tugela teruggetrokken, dezelfde stelling, waaruit Lord Chelmsford was opgebroken om kolonel Pearson te bevrijden. Week na week ging voorbij, zonder dat er iets ondernomen werd.

Intussen kwamen aanhoudend verse troepen aan uit Natal, die

[p. 191]

tal van paarden en nog meer muilezels medebrachten. Pieter keek met verbazing naar al die grote toebereidselen. Het ene regiment na het andere kwam en terwijl sommige naar het kamp aan de Tugela trokken, werden andere naar de linkervleugel in Transvaal gedirigeerd. Vooral trok het 17de ulanen de aandacht. Ze droegen lange lansen, aan de punten waarvan kleine vaantjes vrolijk in de wind wapperden. Samen met de dragonders marcheerden ze naar het noorden, naar Transvaal. Batterijen artillerie en infanterie versterkten de afdelingen aan de grenzen van Zoeloeland. Kolonel Wood werd tot brigade-generaal bevorderd, terwijl zijn colonne op 3.000 man gebracht en de vliegende colonne genoemd werd, daar ze bestemd was voor snelle acties op grote afstand. Een andere colonne, onder bevel van generaal Newdigate, die zijn hoofdkwartier in Doornfontein had werd op een sterkte van 10.000 man gebracht, terwijl de colonne aan de Tugela, waarbij Pieter zich bevond en die door generaal Crealock werd aangevoerd, ruim 9.000 man telde. Lord Chelmsford bevond zich in Transvaal en men zei, dat hij van daar uit Zoeloeland wilde binnenrukken.

Midden mei verspreidde zich het gerucht, dat de Koningin niet tevreden was over het bestuur van Sir Bartle Frere en over de wijze, waarop lord Chelmsford de krijgszaken leidde, en besloten had de gelukkigste generaal van het Engelse leger, Sir Garnet Wolseley, naar Afrika te zenden, om zowel de leiding van het civiel bestuur als van de krijgszaken over te nemen.

De 20ste mei kwamen de ruiters onder luitenant Dubois bij Rorkes Drift aan, waar Pieter de omstreken van vroeger kende en hier verenigden zich de Boeren met een sterke afdeling, die onder bevel stond van generaal Marshall.

De tijd voor de algemene opmars naar Ulundi, de vijandelijke hoofdstad, was nu vastgesteld; Sir Garnet Wolseley was de 24ste mei in Port Natal aangekomen; grote hoeveelheden graan, meel, slachtvee en andere levensmiddelen waren aangevoerd en op een van de eerste dagen van juni zou de tocht worden aangevangen.