De bakru is gevlogen

[p. 4]

Zij
Worden
Allemaal
Rechteloos
Terechtgewezen

[p. 5]

Aan Pa en Ma

[p. 6]

Inleiding

De familie Leeflang gaat na een lang verblijf in Nederland op vakantie naar Suriname. Hoewel de kinderen in Suriname geboren zijn hebben ze hun jeugd in Nederland doorgebracht. Ze zijn grootgebracht in de Nederlandse maatschappij met de normen van diens systeem. Van Suriname weten ze zo goed als niets. Door omstandigheden moeten de kinderen eerst vertrekken. De ouders zullen later volgen. Hun grootouders hebben een plantage in het binnenland van Suriname en granpa Leeflang zal hen opvangen.

Als de twee kinderen, Bea en Frank, in Suriname aankomen worden ze vrijwel meteen gekonfronteerd met de tegenstellingen in de Surinaamse maatschappij. Ze hebben alleen maar een persoonlijk verweer, dat soms bij lange na niet genoeg is om hun te beschermen tegen bepaalde frustraties, zoals ‘je bent een patata’. De kinderen voelen zich echter geen Nederlander doch Surinamer. Hoe echter dit te bewijzen. Frank wordt uitgedaagd in een tweekamp te bewijzen dat hij geen patata is. Daarvoor moet hij in verschillende takken van sport bewijzen dat hij de meerdere is van Afri. Maar voordat het zover komt, gebeuren er vreemde dingen, die het hele levenspatroon van de kinderen zal veranderen. Met een heel andere visie zullen ze terugkeren naar Holland.

Dit boek draag ik op aan het hele Surinaamse volk, in de hoop dat het de ouderen aan het denken zal zetten over de toekomst van hun en hun kinderen.

In de hoop dat het de kinderen aan het denken zal zetten over hun situatie in de Nederlandse samenleving.

In de hoop dat het boek bij zal dragen tot een stukje identifikatie, het kennen en herkennen en ook het erkennen van het Surinamer zijn.

Vanuit dat besef zullen we ons moeten afvragen wat we vandaag nog kunnen doen aan de opbouw en ontwikkeling van onze natie.

[p. 7]

Opdracht aan de jeugd van Suriname waar ook ter wereld. In de hoop dat dit een stimulans of een aanzet mag zijn op hun pad naar een eigen identiteit. Om hun sterkte te wensen in een ontwikkeling waarvoor zij niet gekozen hebben, maar toch in zijn terechtgekomen, een situatie, waarin zij in povere omstandigheden het beste zullen moeten maken, met of zonder hulp van de volwassenen, die zelf nog in tweestrijd verkeren. Zullen we..., zullen we niet.... Wat nu..., wat dan...

Sterkte wens ik hen toe in Suriname waar zij zich zullen moeten ontworstelen aan een verouderd en steriel systeem.

Sterkte wens ik hen toe in Nederland waar zij zullen moeten worstelen om in de toekomst het hoofd boven Nederlandse wateren te houden. Denken en praten zullen zij moeten, over hun problemen en een ander systeem.

Ik wens hen toe een trotse bewustwording. Ik wens hen toe een veilig pad. Ik wens hen toe kracht en wijsheid.

Ik geef hen moed: vergeet nooit waar je vandaan komt. Zoek je eigen kultuurhaard, zodat je warm wordt en niet de weg kwijtraakt in de kou.

J. Niemel

januari 1980

[p. 8]

Naar aanleiding van de vele Nederlandse uitdrukkingen, woordgebruiken en zelfs fonetiese klank vormen, die vaak verwarring brengen, in het Surinaamse taal gebruik, probeert de schrijver een richting aan te geven, waardoor het gemakkelijker wordt, de taal te leren lezen en schrijven.

Hierbij worden sommige woord vormen veranderd, waardoor sommige fonetiese klanken verzet worden. Fonetiese klanken die dichter bij het spraakgebruik van de Surinaamse mens liggen.

Bijvoorbeeld:

We schrijven Boekoe is Boek. Makkelijker is Buku, het woord is korter, het komt en in de Afrikaanse en in de Hindustaanse woord gebruiken voor.

Siekie is ziek, makkerlijker is, siki, om de zelfde reden als eerder genoemd.

Dus als men het woord Suku of een ander woord met U ziet, lees dan oe. Voor de ie geldt hetzelfde.

In het Surinaams komen twee soorten E voor, nl:

e als in ten, ben, sjen, wordt uit gesproken als i in bind. Dus: a ting, a bing, a sjing. Ik schrijf hier de G achter deze woorden om de fonetiese uitgang te laten horen, normaal schrijven we ze nooit.

ee als in stree is strijd, wordt als in het Nederlandse woord twee.

Om even op het fonetiese terug te komen, ook in andere woorden komt de uitgang G, duidelijk hoorbaar naar voren, altijd als het woord op N eindigt, hoort men een g: tang, bung, teng, schrijf ze dus niet, spreek ze.

De letters die in het Surinaamse alfabet voor komen, zijn minder in aantal dan in het Nederlandse alfabet. Laten we even kijken, welke die zijn:

A wordt uitgesproken als a in lang.

B als in het Nederlands.

C alleen in eigennamen.

D als in het Nederlands.

E als I in bind.

EE als in twee.

F als in het Nederlands.

G als de Nederlandse g met een sterke keelklank.

H is een stomme h, wordt vaak niet uitgesproken, vaak ook niet geschreven.

I als de Nederlandse ie.

[p. 9]

J als de Nederlandse, wordt licht uitgestoten.

K als de Nederlandse.

L als de Nederlandse.

M als de Nederlandse.

N als de Nederlandse.

O als in kon.

Oo als in lood.

P als de Nederlandse.

R als de Nederlandse.

S als de Nederlandse.

T als de Nederlandse.

U als de Nederlandse Oe.

V meestal alleen in eigennamen.

W als de Nederlandse, maar de letter wordt licht geblazen.

Z meestal alleen in eigennamen.

We zien dus, dat de Q, X, Y, niet voorkomen.

We zien ook, dat de C, V en Z, bijna niet gebruikt worden, het zijn passieve letters. Deze letters vallen weg. Er blijven dus 22 letters over, als men oo en ee meerekent.

Er komen in het Surinaams, veel verbindingen voor, daarbij vallen er woorden weg, die vervangen worden, door een ' teken, tussen de samengevoegde woorden.

Voorbeeld:

Pe ju e go wordt Pe j'e go.

Mi e go we wordt Mi e g'we of M'e g'we.

Taki leki fa a de wordt Tak' lek' f'a de.

Zo zijn er veel woorden die weggelaten worden. Meestal zijn het klinkers die als uitgang achter het woord staan.

Nog een belangrijke opmerking:

De uitgang ngi komt nogal vaak voor, bv tangi, dringi. Hier komt duidelijk de neusklank naar voren, die de hele Surinaamse taal kenmerkt. Spreek dus uit Tangji, dringji.

Nog iets: de g tussen twee klinkers, wordt uitgesproken als dji. Begi, wordt bedji.

Betekenis van de in het boek voorkomende woorden vindt men in de woordenlijst, achter in het boek. Verder zijn veel dingen, al in het verhaal vertaald.