De eerste Afrikaansche taalbeweging en zijne letterkundige voortbrengselen

[p. V]

Voorbericht.

Toen in Junie van 't vorige jaar Professor Te Winkel mij als onderwerp van studie de opkomst van de afrikaanse letterkunde aanraadde, was 't zeer twijfelachtig, of ik in de tegenwoordige tijdsomstandigheden genoeg stof in handen zou kunnen krijgen. Boven verwachting is 't mij gelukt. Hiervoor ben ik in 't biezonder dank verschuldigd aan Dr. N. Mansvelt, gewezen Direkteur van Onderwijs van de Zuid-Afrikaanse Republiek, die met grote welwillendheid vele werken uit de eerste tijd van Die Patriot maanden lang in m'n bezit heeft gelaten. De bereidwilligheid, waarmee de heer E.J. du Toit van de Paarl Drukpers Maatschappij mij dadelik alle stukken toezond, die hij nog voorhanden had, heeft m'n werk ook vergemakkelikt.

De pas onlangs aangekondigde biografie van Ds. S.J. du Toit door z'n zoon Prof. Dr. J.D. du Toit, heb ik niet kunnen raadplegen. Wel kon ik putten uit verscheiden brieven, ontvangen van de heer S.P.E. Boshoff, M.A., te Potchefstroom, aan wie Dr. J.D. du Toit inlichtingen verstrekte. Aan deze brieven zijn ontleend de mededelingen uit Potchefstroom, waarnaar in de noten wordt verwezen. De hulpvaardigheid in dezen van de heer Boshoff stel ik ten zeerste op prijs. Ook van enige leden van de oude garde en van de heer N.H. Pannevis te Utrecht heb ik brieven ontvangen, waarvoor ik hun op deze plaats m'n dank betuig.

[p. VI]

Twee werken heb ik niet kunnen vinden: Catharina, die dogter van die Advokaat, 1879, en Di Sesde Versameling Afrikaanse Gedigte, 1889. Laatstgenoemde is vermoedelik de minst belangrijke van de serie bundels, en voor eerstgenoemde heb ik overgenomen, wat Dr. N.M. Hoogenhout er van verteld heeft in Die Brandwag van 1 November 1910.

Ten slotte 'n woord over de spelling en de taal. De aanhalingen zijn gegeven in de spelling van de tijd, waartoe ze horen; daardoor komen er inkonsekwenties voor in stukken uit 't begin van de beweging, en weer in de eerste jaargang van Ons Klyntji, 1896, toen de v aan 't begin van 'n woord door f werd vervangen. Tevens geven deze citaten 'n beeld van de geleidelike ontwikkeling, die de spelling onderging gedurende de dertig jaren van 1875 tot 1905; zo komt er eerst de schrijfwijze Die Patriot voor, die van af 1882 vervangen wordt door Di Patriot, enz. Wat de tekst zelf betreft, 't liefst had ik daarvoor evenzeer gebruik gemaakt van m'n eigen taal, te meer, daar de spelling van 't Afrikaans nu vastgesteld is. 't Zou mogelik geweest zijn door 't richten van 'n verzoek aan de Minister van Binnenlandse Zaken, om m'n proefschrift in 'n vreemde taal te mogen schrijven. 't Was echter de wens van m'n hooggeachte Promotor, dat ik mij van 't Nederlands zou bedienen, en die wens wilde ik eerbiedigen.