De kleine pligten (4 delen)

[p. 98]

LXXXII. Brief.
De heer Des Saules aan mevr. de Wed. P.

Brussel, 19 October 1814.

Hoe verder ik voortreize, hoe nader ik aan mijn Vaderland kom, hoe meer ik schrik tegen den dag, die mij weder in de nabuurschap zal brengen, van betrekkingen, welke ik voorheen met zoo veel geestdrift verlangde weder te zien. Niet alleen ben ik gebelgd over uwen brief van 6 dezer, maar ik heb dingen van u vernomen, die mij ten uiterste grieven. Wat het eerste aangaat, gij weet zelve te wel, dat mijne huisvrouw nimmer eene non is geweest, om daar op te smalen. Ja zij was in een klooster toen die gestichten vernield werden, maar zij was daar alsof zij op eene school geweest ware, alleen om hare opvoeding te volmaken. Toen zij genoodzaakt werd de vlugt te nemen, nam zij haren intrek bij hare tante, bij wie ik somtijds aan huis kwam. Hare schoonheid, hare jeugd, haar ongeluk, alles werkte onwederstandelijk op mij, ik beminde haar vuriglijk, zij beantwoordde aan mijne liefde. Wij handelden dwaasselijk, onvoorzigtig, wat gij maar wilt, daar wij zonder geld, noch behoorlijke middelen van be-

[p. 99]

staan, loszinnig een huwelijk aangingen, waarvan ik eerst na de voltrekking, aan mijn' vader kennis gaf, dit alles beken ik gaarne, maar het was toch beter dan dat ik van het vertrouwen mijner geliefde, misbruik gemaakt had. Weinig weken na onzen echt, moest ik vertrekken, ik kon onmogelijk euphémie met mij nemen; zij bleef dan bij hare tante en het was gedurende mijne afwezigheid, dat onze séraphine in 1792 geboren werd. Mijn wedervaren, mijne gevangenschap, mijne ontkoming, mijn zwervend leven in de akelige tijden der Revolutie dit alles is u bekend, alleen moet ik u herinneren dat het woeden van robespierre, het jaar daarna, euphémie en hare tante deed besluiten Frankrijk te verlaten, en in gerustere oorden zich neder te zetten. Dan, geene kans ziende, om voor het kind naar behooren te zorgen, werd er besloten, dat dit bij mijn' goeden medelijdenden vader wiens tweede echtgenoote toen nog geen kind had, zou opgevoed worden. Zij die naderhand (in 1796) marianne's moeder geworden is, heeft aan mijn kind vergoed, wat dit kind van eenen anderen kant heeft moeten missen, en aan haar, niet aan u, die althans wel een jaar of drie te Nymegen geweest zijt, ben ik de grootste dankbaarheid schuldig, voor al de zorgen, die tot haren dood toe, aan mijne séraphine zijn te koste gelegd. Wel hebt gij met Mevr. rosset en mij, het kostgeld te Parijs betaald, wijl gij na vader's dood het kind niet bij u wildet houden, maar was daaraan niet de harde voorwaarde ver-

[p. 100]

bonden, dat de (men wist toen al niet regt waar) dolende moeder zich nimmer met het kind zou mogen bemoeijen, of dat anders uwe bijdrage zou ophouden? Wat ook in dien tusschentijd euphémie u door hare brieven verzocht heeft, nimmer heeft zij de vrijheid kunnen bekomen, om hare dochter te zien, niet alleen, maar gij hebt sedert het jaar 1804 op geene harer letteren meer geantwoord, zoodat zij van woonplaats veranderd zijnde, gij eindelijk niet meer geweten hebt, waar zij gebleven was, en de dood van haar kind haar toevalliger wijze een paar jaren nadat die voorgevallen was, is ter ooren gekomen. Hoe ik door de tijdsomstandigheden geslingerd in de onmogelijkheid geweest ben, om geregeld tijding van mij te geven, of van mijne betrekkingen in Zwitserland of elders, te ontvangen, en voor iemand hunner iets te doen, is u ook te over bekend. Twee maal heb ik mijn ouderlijk huis bezocht en mijn kind omhelsd, maar lang zeer lang ben ik geweest zonder iets van de moeder te vernemen. Dat ik haar eindelijk als modemaakster weder gevonden heb, strekt haar veelmeer tot eer dan tot schande en kan nimmer billijker wijze de trotschheid van Mevrouw P. opwekken, want het is beter op eenen lagen trap in de maatschappij staande, zich door eigen handen-werk te onderhouden, dan hoger in rang zijnde, zich door list en bedrog op te werken, en dit hebt gij gedaan. Thérese! gij, de lievelinge van onzen braven vader, gij met zoo vele gaven des geestes be-

[p. 101]

schonken, hoe is het mogelijk, dat gij al de grondbeginsels die u ingeprent werden, hebt verlochend en tegen regt en rede uw geweten verdoofd en uw verstand tot kwaad doen misbruikt hebt! Ik weet dat gij den Heer P. en zijne zuster om geld gevraagd hebt, eene behoefte voorwendende, die gij niet gevoeldet. Ik weet dat gij mij als arm en lijdende hebt voorgesteld! Foei! foei! Kom, geef dat zoo oneerlijk verkregene geld terug. Keer in u zelve weder en heb berouw over uw gedrag! Laat deze brief u de onbehoorlijkheid van uwe handelwijze doen gewaar worden, en bewerken dat gij tot inkeer koomt, dan voorzeker zult gij mij en mijne huisvrouw wel ontvangen. Ik hoop te Bazel een' brief van u te vinden in welken gij mij zóó iets meldt. Vind ik dien brief niet, zoo zal ik mij van u verwijderd houden, maar bedroef niet door hem daartoe te noodzaken.

Uw' broeder

charles des saules.