De kleine pligten (4 delen)

[p. 89]

XXI. Brief.
Julia van L. aan Emilia P.

Haarlem, 25 November 1810.

Gij zijt dan, lieve vriendin, niet alleen vertrokken, maar reeds gevestigd ter plaatse waar gij die moederlijke vriendin, aan welke uw hart zoo zeer verkleefd is, zult gevonden, hebben! Volgens hetgeen ik van mijne schoonzuster vernomen heb, is uw broeder in welstand terug gekeerd, alles is dus thans op dien voet, op welken het oogenschijnlijk eene geruime wijle blijven zal, dat uw afzijn mede daaronder moet gerekend worden, doet mij meer leed dan ik zeggen kan. Welke aangename dagen heb ik niet bij u doorgebragt! ontvang nogmaals mijnen hartelijken dank voor uwe heuschheid, en geloof, dat ik door meer omgang met u te hebben nog inniger dan voorheen aan u ben gehecht geworden.

Wat is het goed, dat wij de gave van het geheugen bezitten; ik kan mij nu nog met de herinnering van het verledene genot, vermaken, en zoo

[p. 90]

bezig houden, als ware ik nog steeds bij u. Indien wij, als wij eene zaak of een voorwerp missen, te gelijk ook het beeld van dezelven verloren, wat zou dat eene onaangename leegte in de gedachten veroorzaken. Ik hoop, dat gij ook nog wel eens om mij denken zult, en mij van tijd tot tijd eens schrijven; dit te kunnen, is al wederom eene kostelijke zaak, zoo doende wisselt men van denkbeelden, en spreekt als het ware nog met elkander. O wat moet het een vervelende tijd geweest zijn, toen weinig menschen slechts, en de vrouwen althans, doorgaans niet schrijven konden! en toch indien men aan een, te dien opzigte, geheel onkundig mensch, zeide: ‘door eenige zwarte krabbels op een wit papier te maken, kan ik aan iemand anders iets vragen, waarop deze op dezelfde wijze in staat is zoodanig te antwoorden, dat ik, de oogen op het papier slaande, deszelfs antwoord zoo goed kan gewaar worden als of ik hem hoorde spreken;’ hij zoude zulks niet kunnen gelooven, en als men dan de proef voor hem deed, zou hij, dunkt mij, of wel bedrog vermoeden, of aan tooverij beginnen te denken. Hierbij valt mij in, wat ik eens ergens gelezen heb, aangaande, zoo ik meen, pizarro en een zeker Mexikaans opperhoofd. Deze laatste van de kunst van schrijven, welke sommige Spanjaarden verstonden, gehoord en bewijzen gezien hebbende, liet door een' hunner, den naam van god op eene schelp schrijven. Vele van de onderdrukkers zijns Vader-

[p. 91]

lands, spraken, de schelp ziende, het woord uit, maar pizarro, die niet lezen kon, was niet in staat zeggen, wat er geschreven stond; dit deed den Mexikaan van verontwaardiging gloeijen en den wreden dwingeland toevoegen: ‘Wat zijt gij voor een verachtelijk mensch, daar gij zelfs den naam niet kunt onderscheiden van dien god, welken vele uwer onderhoorigen kennen, en dien gij afschildert als of Hij u de gruwelen, die gij pleegt, geboden had!’ - Waarlijk er zijn vele dingen welken ons door het dagelijks zien of profijt trekken van dezelve zoodanig gewoon zijn, dat zij ons in het geheel niet meer treffen noch eenige verwondering baren, terwijl zij, indien men er eens opzettelijk over nadenkt, onze hoogste verbazing gaande maken. Dezen brief wil ik door den post verzenden, dagelijks werpt men brieven in eene bus, en gaat weg; na verloop van tijd ontwaard men, dat de brief aan zijn adres gekomen is, en toch was er een tijd, en die is nog niet zoo zeer lang verleden, dat men, om eenig berigt van zich, aan iemand anders te geven, angstvallig een' bode moest opzoeken, die, om het berigt over te brengen, eene somtijds zeer verre reis wilde ondernemen en met veel meer dan weinige stuivers betaald moest worden. Thans denkt men niet over het teregtkomen van een' brief, tot welkers verzending men niet de minste moeite neemt, en vergeet althans wat er eertijds toe vereischt werd, en sedert is gedaan moe-

[p. 92]

ten worden, om geregelde posterijen tot stand te brengen. Al wederom iets tot staving van hetgeen ik hier boven zeide, aangaande het, uit sleur, weinig acht slaan op dingen, die, waren ze ons niet zoo gewoon, met regt onze aandacht en verwondering zouden wekken. Vergeef mij, lieve emilia! deze lange uitwijding over zaken, die u toch ook wel bekend zijn; de herinnering aan sommige onzer gesprekken is het, die mij bewogen heeft om nog eens als het ware met u te praten, ik had daar dezen avond ruime gelegenheid toe, dewijl alle mijne huisgenooten uit waren, en ik, zoo als mij maar al te dikwijls gebeurd, om eene ligte ongesteldheid het huis houden moest. Nu, ik troost mij gemakkelijk wanneer ik mij als heden, bezig houden kan, geniet gij steeds de onwaardeerbare schat der gezondheid, vergeet mij niet, laat mij eens tijding van u bekomen, en wees verzekerd van mijne hartelijke vriendschap.

julie van L.