De kleine pligten (4 delen)

XX. Brief.
Emilia P. aan mevr. de Wed. R.

Utrecht, 14 November 1810.

Mijne schikkingen zijn alle gemaakt, lieve vriendin, karolina is met haren man en haren zuigeling, hier in mijn huis gezeten, mijn broeder is tot de reize gereed, overmorgen meenen wij die te beginnen. Dan, hoezeer ik te vreden ben over den gelukkigen inval dien ik gehad heb, om mijne goede vriendin van L. op de bewuste wijze te hulp te komen, hoezeer ik mij verheug daar mijn plan derzelver

[p. 85]

beslag gekregen heeft, hoe aangenaam mij het vooruitzigt is, van u te omhelzen en mijnen tijd met u door te brengen, kwelt mij het denkbeeld van mijn aanstaand vertrek. Ik had gemeend dat ik losser van al het mij omringende wezen zoude, dan ik mij thans gevoel; maar eens verwijderd van de mij aanhangende voorwerpen, zal het denk ik wel beter gaan. Het gezelschap van Jufv. julie van L. hetwelk ik eenen geruimen tijd het genot gehad heb, heeft mij veel goed gedaan, zij heeft mij merkelijk opgebeurd en door hare verstandige en vrolijke gesprekken, veel aangename uren doen slijten. Toen zij vertrok heb ik haar naar Amsterdam (van waar zij naar huis voortreisde) vergezeld en ben een paar dagen aan het huis van den Heer en Mevr. D. gebleven. De beweegreden hier toe, was dat korolina haren kerkgang na hare bevalling willende doen, ik grooten lust had om haar te vergezellen. Wel wist ik dat zulks mij sterk aandoen zou, maar ik heb altijd zoo opregtelijk deel genomen in wat haar wedervoer, dat ik nu ook openlijk den Hemel voor hare gelukkige herstelling met haar wilde danken. Het is er dan ook mede geweest zoo als ik dacht dat het zijn zou, mijne tranen hebben gestroomd, het zij door dien het geluk mijner vriendinne mij met innige dankbaarheid jegens het Opperwezen vervulde, het zij door dien ik op mijn eigen lot eenen droevigen terugkeer makende, uit deernis met mij zelve schreide. Ik heb mij naderhand in stilte hier omtrend zeer ernstig on-

[p. 86]

dervraagd, maar geen uitsluitend antwoord kunnen erlangen. Hoe komt het toch mijne waarde, dat men dikwijls zoo onvolkomen van hetgeen men zelve denkt, of gevoelt, of doet, de juiste beweegredenen opgeven kan? Niet alleen omtrent het nu aangehaalde geval ben ik in twijfel, maar aangaande zeer veel van wat ik in mijn leven gedacht, gevoeld, en gedaan heb; bij voorbeeld: toen ik aan karolina voorstelde om haren intrek in mijn huis te nemen, was dat indedaad om haar dienst te doen en omtrent hare noodwendige uitgaven te gemoet te komen, of was de eigenbaat mede in het spel? Dit juist te bepalen gaat mijne magt tot eigen onderzoek te boven. Karolina prijst in deze mijne belangelooze vriendschap zoo hoog, dat, wilde ik haar gelooven, ik regt te vreden met mij zelve zoude zijn, maar ik weet, dat ik hoezeer ook wenschende, mijne vriendin eenigen dienst te bewijzen, bij het doen van mijn aanbod ook gedacht heb: indien zij het aanneemt, zal het mij mijne reis naar Brussel en mijn verblijf aldaar gemakkelijk maken, ik zal aan geene bergplaats voor mijn huisraad behoeven te denken, ik zal mij huiswaarts terug kunnen begeven, wanneer het mij welgevallig zal zijn, zonder om een' intrek verlegen te wezen, de huur die ik aangegaan heb, moet in alle geval betaald worden, het is beter dat iemand genot van dat uitschot hebbe, dan dat het huis ledig, zonder opzigt blijve staan, en mijne dienstmaagden door mij betaald wordende, kunnen de mijne blij-

[p. 87]

ven, terwijl zij karolina helpen en door haar gade geslagen worden, hetgeen voor haar en voor mij nuttig zijn zal. Boven dit alles, beken ik, dat ik ongaarne aan mijne vriendin zou voorgeslagen hebben, om, indien ik te huis bleve, met haren man en haar kind, bij mij voor eenen onbepaalden tijd te komen logeren, wijl ik weet hoe zeldzaam zulke soort van zamenwoningen op den duur bevallen, en hoe ligt er op die wijze, zelfs door beuzelarijen, een misverstand tusschen de beste vrienden kan ontstaan, hetwelk maar al te dikwijls eene geheele verkoeling van de oude genegenheid te weeg brengt. Gaarne wilde ik karolina evenwel in hare kommerlijke omstandigheden verligting verschaffen, haar geld aantebieden was te moeijelijk, wat mij dan inviel, kwam mij van alle kanten beschouwd het gevoegelijkste voor, maar juist dat dit plan vele kanten ter beschouwing opleverde, is een bewijs dat het niet alleen uit belangelooze vriendschap sproot. Waar is nu de lijn, die eene scheiding maakt tusschen den lust tot weldoen, en het eigenbelang, in deze zaak? Ik weet het niet, en hoe dikwijls omtrent andere daden, is en blijft men in dier voege onkundig, zelfs met den besten wil om de waarheid te kennen? Zoodoende, geloof ik, worden meermalen sommige daden geroemd, die niet lofwaardig zijn, en andere misprezen die niet verdienen gelaakt te worden. O als ik dat alles bedenk, begrijp ik niet hoe wij immer aan onzen regter ten jongsten dage, rekenschap van onze han-

[p. 88]

delingen zullen kunnen geven! maar dan ook verblijde ik mij daarover dat onze regter alwetend is, ons hart proeft, onze nieren kent, en, mag ik mijne meening zóó eens uitdrukken, ons zal helpen om ons zelven in het ware daglicht te beschouwen. Door mijne gedachten weggesleept, heb ik dezen brief langer gerekt dan ik gemeend had te doen. Nu hij strekke ten tekst voor een onzer op handen zijnde gesprekken. Hoe vreemd is het mij, daar ik gevreesd had u nimmer weder te zullen zien, thans te kunnen zeggen: over weinige dagen vleije ik mij in uw bijzijn te wezen! Was het niet dat een droevige zamenloop van omstandigheden mij dit geluk bezorgden, mijne vreugde zou nog grooter wezen, dan, zij is groot genoeg om mij op regten prijs te doen schatten het geluk, hetwelk ik heb, van mij te mogen noemen

Uwe hoogachtende Vriendin

emilia P.