Bespiegelingen voorgestelt in dichtmaatige brieven

[p. 68]

Bespiegeling over de samenleving.
Vyfde brief.

Niets kan zo veel op de aarde eene eedle ziel behagen,
Als 't zoet genoegen van elks achting weg te dragen.

Doorluchte Menschenliefde! u, wie is aanbetrouwd

Der menschen welzyn, troost, vernoeging, heil, behoud,
Sta toe, dat we, om uw spoor eerbiedig in te treden,
Ons 't voorbeeld schilderen van uw volmaakte zeden!

Eene edele eigenschap der hoogste Majesteit,

Tot harer schepslen heil, is Goedertierenheid⁽¹⁾:

(1) De goedertierenheid van God blinkt in het byzonder uit in het samenstel van onze ligchamen en in al het gene dat ons omringt; (zie aanmerk. 72. van den 7den brief.) dat getuigen de benaauwtheden en smerten, die wy lyden, wanneer eenig hoofd- of ligchaams - ingewand van zyn welgeschapen vorm afwykt: en zynen dienst kwalyk, of niet meer, waarneemt. Zo kan ons een overfelle koude, of een uitneemende hitte, dodelyk zyn. Het is dan zeker dat in ieder onzer ligchaamsdeelen, zo wel als in alle de elementen en stoffen, die ons omringen, Gods goedertierenheid, in hen te scheppen zodanig als zy zyn, voor ons, alöm doorstraalt.

[p. 69]

 

God drukte in ons zyn Beeld; en wy gelyken 't nader,

 

Hoe wy meer nuts doen aan het Kroost van onzen Vader:

 

Elks liefde en achting zyn daarvan het vruchtgenot:

 

Der menschen zeden zyn de Rechters van hun lot⁽²⁾.

(2) Onze eerste gedachte in de eeuwigheid zal gegrond zyn in de laatste gedachte, die wy op deze waereld gehad hebben. Want om dat de ziel een eenvoudig ding is, (zie aanm. 41. van den 7den brief.) zyn alle hare veränderingen in elkander gegrond, en aanéénverknocht: hierdoor zullen wy ons, hier namaals, kunnen voorstellen het geen wy, op de Aarde zynde, gedacht en gedaan hebben: en dit geheugen, verzeld van het oordeel over onze zedelyke daden, (of het geweten ons beschuldigende of ontschuldigende;) zal, (als Goddelyke Rechter in ons,) ons tot een gelukkige of rampzalige eeuwigheid verwyzen. Hoe gelukkig, Lezer! is dan het lot van een' gelovig' Christen, gereekend by dat van den allerkundigsten Wysgeer! want, terwyl aan den Wysgeer geen middel bewust is, dat hem van de kwellingen zyns gewetens ontslaan kan; durft een gelovige Christen, schoon bet oordeel over zyne daden hem natuurlyk tot een rampzalige eeuwigheid verwyst, nochtans vrymoedig staröogen op de kwytschelding zyner overtredingen.

[p. 70]

 

Wy zien, door de Aantrekkracht⁽³⁾, door vrindelyke boeijen,

 

Een' eedlen starrenrei rondöm de dagtoorts vloeijen;

(3) De aantrekkracht of zwaartekracht, 't geen het zelfde is, alleen met dit onderscheid, dat, van het ligchaam; 't welk het middelpunt der zwaarte in zich heeft, en waar naar toe de andere ligchamen zich beweegen, gezegd word, de aantrekkracht in zich te besluiten: terwyl men de beweeging der ligchamen om dat middelpunt zwaartekracht noemt: zo trekt de Zon de Aarde aan; en zo weegt de Aarde op de Zon; en dat wel in evenredigheid van de hoeveelheid harer stoffe.
Langs dezen weg heeft de Heer Newton het algemeen middelpunt der zwaarte van de Zon, met alle de om haar lopende Planeeten, gevonden; vindende hun algemeen middelpunt der zwaarte zeer naby de zon te zyn. Men moet de beweeging der stof van de stof zelf wel onderscheiden, om dat de beweeging niet in het wezen van de stof gegrond is, maar dat zy 'er aan medegedeeld word. Want indien de beweeging in het wezen der stof gegrond ware, dan zouden alle stoffen zwaar zyn, dat met de ondervinding strydig is: 't is waar de ligchamen, op onze Aarde, hebben wel bun richting naar deszelfs middelpunt, en wegen daar op, naar mate dat zy veel eigene stoffe hebben; (zie aanmerk. 5. van den 4den Brief;) maar de zwaarte vermeerdert in de ligchamen als zy vallen, en dit strekt ten bewyze dat 'er een zwaarmakende stoffe is, die zelf niet zwaar is, schoon zy de ligchamen naar de Aarde stuwt of doet bewegen. Deze moet een vloeistof zyn, bestaande in zeer fyne deelen: om dat zy de kleinste deelen van de ligchamen aanraakt: want de proeven doen blyken dat de zwaarmakende stof, naar de dichtheid der ligchamen, en niet naar hunne oppervlakten, werkt. De Heer Christiaan Huigens heeft ons, door schoone proeven, aangetoond, dat zich deze zwaarmakende stoffe in cirkelronden rondöm de Aarde beweegt; met eene verhaazende snelheyd. Kunnende men uitrekenen uit den versnellenden loodrechten val der ligchamen op de Aarde, (waarvan Desäguliers de Proeve tot eene hoogte van 272 voeten genomen heeft;) dat deze zwaarmakende stoffe zich omtrent zeventienmaal rasser beweegt dan eenig punt van de Aarde onder den Evenaar, in haar daaglyksche omwenteling op haar as.

[p. 71]

 

Terwyl dat heilryk Licht, als waar' 't uit dankbaarheid

 

Voor deze hulde, alöm den zegenvloed verspreit.

 

Door d'eigen indruk zien wy kleine en mindre deelen,

 

In duizend vormen, door elkander henen spelen.

[p. 72]

 

Dit teder Drupje⁽⁴⁾, eertyds een deel van d'Oceaan,

 

Den dampkring omgevoerd, rivieren doorgegaan,

 

Dat ik u gistren zag op rozeblaên vergadren,

 

Vloeit thans, bevallig Bytje! in uwe onzichtbare adren.

 

Geen Stofje, of 't doet zyn' dienst⁽⁵⁾: de alwyze Zegenaar

 

Schiep all' zyn Schepselen betreklyk op elkaêr⁽⁶⁾.

(4) Zie aanm. 4. van den 4den Brief.

(5) Want het behoort tot het Heeläl, of niet: behoort het 'er toe, dan dient dit stofje geduurig in de order der dingen, die elkander volgen, nu tot dit, dan tot dat ligchaam; behoort het 'er niet toe, dan is het geschapen of ongeschapen: zo het laatste, dan zoude dit stofje God zyn, en zo het eerste, dan heeft God stof geschapen, die niet tot de stof behoort, maar dit is beiden tegenzeggelyk; dies is 'er geen zo klein een stofje, of het doet steeds zyn' dienst; en is niet te vergeefsch geschapen.

(6) De Waereld is een order van veränderlyke dingen, welke nevens elkanderen zyn, of na elkander volgen; doch welke alle te samen met elkanderen verknocht zyn. Zynde de dingen met elkander verknocht, wanneer ieder onder dezelve den grond in zich heeft waarom het andere met hem te gelyk is; of na het zelve volgt. Zo zyn de Zon en de Aarde met elkander verknocht, wordende de Aarde door de Zon in haar' veränderlyken staat onderhouden. Zo zyn de regen en de groeijing der planten met elkanderen verknocht, gevende de eerste de laatsten, ten grootsten deele hun voedzel, behorende dus onder de medeöorzaken van der planten wasdom. (Zie meer van de verknochtheid der dingen 4. aanm. van den 4den brief.)

[p. 73]

 

God, zich altoos gelyk, doet de eigene orde merken,

 

't Zy Hy natuurlyk, 't zy Hy zedelyk moog' werken.

 

Gelyk Hy de aantrekkracht ten wet gaf aan Natuur⁽⁷⁾,

 

Bezielt ons Zynentwege een heilig liefdevuur:

 

Dat liefdevuur, een bron van werkzaam mededoogen,

 

Perst ons de tranen voor Rampzaligen uit de oogen;

 

Ontvonkte voormaals hen, die voor hun Vaderland

 

Zich willig schonken, tot een heilryke offerhand':

 

Dat liefdevuur, voor ons zo noodig, zo beminlyk,

 

Is, zelfs in 't snoodst gemoed, voor 't menschdom onverwinlyk;

(7) Zie de 3de aanm. van dezenbrief.

[p. 74]

 

Dat leert ons, hoe bedeeld in 't onderscheiden lot,

 

Dat we allen Broeders zyn, en Kroost van éénen God^*.

 

Door Vrindschap, Achting, door Namaagschap, door Betamen,

 

Bind zich de nutte band der Maatschappy te samen:

 

Als zich die neigingen ontsteken aan de Deugd,

 

Dan bloeit onze ommegang in waar geluk en vreugd.

 

Gy, Menschenliefde! die, op Godsvruchts vaste gronden,

 

In lief en leed u aan de Vrindschap houd verbonden!

 

Gy acht, hoe vreemd haar heil aan de Eigenliefde schyn',

 

Uzelf gelukkig, als gy andren zo doet zyn.

 

Ja, als hen rampspoed treft, en uwer Vrinden oogen

 

Een oogenblik de glans der blydschap word onttogen,

* Indien wy dit over het Gantsche Menschdom uitstrekken, dan zyn wy zulks, in aanmerking der scheppinge, en der gunsten, waarïn wy allen deelen: als het Leven, Gods Voorzorg, de Inädeming, enz. Doch zo wy het Gedeeltelyk beschouwen, dan zyn wy door Broederschap zo veel naauwer verknocht, als wy Christenen zyn.

[p. 75]

 

Dan voelt uw hart, dat diep in hun vernoegen deelt,

 

De kwellingen die ge op hun aanzicht ziet verbeeld.

 

Dus doet Gods gunst, voorziende in 't naar gebrek van Vrinden,

 

In 't Bloedverwantschap ons een zeekre toevlucht vinden,

 

Verwantschap, meenigmaal gevaar en dood getroost,

 

Tot lyfsbehoudenis van Oudren en van Kroost.

 

Wie zal des Gunstelings, des Staatsmans val beklagen,

 

Zyn schaamte, zyn gebrek meê torschen, dan zyn Magen?

 

Onze ongeveinsde zorg, door geen belang verkracht,

 

Daalt niet uit zelfnut op 't onkenbaar Nageslacht;

 

Neen, 't hart, door invloed van Natuur, in liefde ontsteeken,

 

Is blind voor gaven, sluit onze oogen voor gebreken;

 

Die invloed drukt in ons die teedre deerenis,

 

Die voor 't onnoozel Kroost zo ondersteunende is!

 

Die... Maar waartoe ons dus in eedle drift ontstoken

 

Voor 't heilig Bloedverbond, alöm te vaak verbroken!

[p. 76]

 

't Beschaafd Europe zelf ontbreekt dat voorbeeld niet

 

In Karel⁽⁸⁾, dien ge, op last zyns Vaders, sneuvlen ziet.

 

Beklaaglyk voorbeeld! ja, de heiligste Verbonden

 

Zyn t'allen tyde door den waereldling geschonden:

 

Maar zulk een gruwel is hen allen niet gemeen;

 

Natuur brengt Monsters voort; Philippus was 'er één.

 

Natuur! hoe gunstig mengt gy 't Noodige, en 't Vermaaklyk,

 

In eenen ommegang, ons t'eenemaal noodzaaklyk!

 

Dus zet uw doelwit van beschaafde Maatschappy

 

Het hart verhevenheid, den geest verlichting by.

 

't Voegt Edelmoedigen, door ware deugdbetrachting,

 

Te staan naar 't voorrecht van der Vroomen zuivere achting;

 

Die zuivere achting, zo gelyk aan onzen wensch;

 

Die ons verrukt, op 't zien van een' doorluchtig Mensch,

(8) Prins Karel van Oostenryk, Zoon van den Spaanschen Koning, Philippus den II.

[p. 77]

 

Wiens Godsvrucht, wiens vernuft, wiens raad en voorbeeld tevens,

 

Ons 't heil verzekert van de zoetigheid des levens!

 

Doch waan niet van deze Eeuw, zo vruchtbaar in vernuft,

 

Dat ze in het oordeel van der menschen gaven suft:

 

Zy weet der Veinzery haar schoone mom te onttrekken,

 

In haar het snood Bedrog of de Eigenbaat te ontdekken.

 

Daarom, hoe schrander ze ook haar waereldrol verbeeld',

 

Men kent die Looze, als zy voor gulle Oprechtheid speelt:

 

Dies, om de ontdekking van uwe inborst niet te vreezen,

 

Is 't uw belang, ô Mensch! in waarheid vroom te wezen.

 

Verächt de Vroomheid niet, omdat haar prys niet legt

 

In 't geene een Hater of een laffe Vleijer zegt;

 

Zy houd haar waarde of zy gevleid word of verächt is:

 

De lof der Menigte, als een schat die in elks magt is,

 

En veeltyds de offerhand' die zy der Dwaasheid doet,

 

Is geen gevolg der deugd; is geen begeerlyk goed:

[p. 78]

 

Maar een lofwaardigheid, die door de Deugd geschraagd word,

 

Aan 't goud gelyk dat by verdachten niet gewaagd word,

 

Is aller pooging waard; zo deze u heuchlyk schyn',

 

Acht dan u-zelv', en rust in achting waard te zyn.

 

Dat in zich te achten hier geen Spotter zich vergisse:

 

Ik doel op eerbied voor 't ontzachlyk zelfgewisse⁽⁹⁾;

 

Dat strekt den Goeden, schoon de Laster gier', ten heul;

 

Den Kwaden, schoon de Lof hen liefkooz', tot een' beul.

 

Daar u 't betamelyk' verbind, ô Waereldborgers!

 

Zyt daar ook onderling elkanders nutbezorgers,

(9) Ware achting of lof is, wanneer wy geprezen worden over deugden, die wy bezitten. Valsche achting is, als men ons looft over deugden, die wy niet aan ons hebben. Dewyl nu het gewisse, of het oordeel over onze daden, en gevoelens, alleen de rechtvaardige Rechter over onze deugden en ondeugden, zyn kan, zo behoren wy hier omtrent minder anderen, dan onszelven te geloven: en dus geenszins onze verdienste by een anders inbeelding af te meten.

[p. 79]

 

Dewyl gy zekerlyk uw eigen heil vergroot,

 

Als gy 't geluk bewerkt van uwen Tydgenoot.

 

Maar zal dan, vraagt ge, als 't zwaarste, in deze liefdeschalen,

 

Voor myn byzonder heil, steeds 't algemeene dalen?

 

Neen; daar gelyk gevaar uw zielen weêrzyds dreigt,

 

Ziet gy dat de Evenaar ten uwen voordeel' neigt;

 

Maar daar gy zielsgevaar kunt by uw' Naasten gissen,

 

En zyn behoud u slechts gemak of vreugd doet missen,

 

Daar word het overwigt der liefdekeur beseft,

 

Zo zwaar als 't eeuwig' dit vergangklyke overtreft.

 

In aardsch bezit vorm' steeds uw' liefde een gunstig oordeel,

 

En offer' klein belang voor 's Naasten hoogste voordeel;

 

Want de aardsche schat verdwynt, terwyl een goede daad

 

Een ware zielvreugd, lang na 't weldoen, ovrig laat.

 

Onze onderscheiden aart, waarïn de drift zich mengelt,

 

Word, door het goede of 't kwade, afschuwlyk, of verëngeld.

[p. 80]

 

Caligula⁽¹⁰⁾ wenschte aan al 't Menschdom slechts één hoofd

 

Opdat hy 't met één slag van 't leven zag' beroofd!

 

Had hem Natuur een lot, zyn neiging waard, beschoren,

 

Die Menschenvyand zoude een Tyger zyn geboren.

 

Zo strekke u Timon, die steeds ieder stelt op prys,

 

Dan gaven hekelt, dan vernuft, dan levenswyz';

 

Dat zedig aanzicht, dat zo vroom zyn naasten lastert,

 

Ten menschenhater, van de liefde en deugd verbasterd.

 

Gy, dappre Julius⁽¹¹⁾! verstond u op de kunst

 

Van vriendlyk kluistren, door weldadigheid en gunst;

 

Uw minzame inborst, uw gemoed, tot weldoen vaardig,

 

Maakte u het Roomsche Ryk, en aller achting waardig.

(10) Cajus Caligula, vierde Roomsche Keizer, was een Monster, zo wreed, dat hy deswege van Nero niet wierd overtroffen.

(11) Julius Cesar, eerste Roomsche Keizer, befaamd door zyne wrakeloosheid, maakte, door die deugd, zyne vyanden zich tot vrinden.

[p. 81]

 

Maar gy, wiens byzyn slechts in oor en oog bestaat,

 

Belagend Zwyger! gy verwekt door uw gelaat

 

De wantrouwspreuk: dat elk zich voor eens Grammen woede

 

Een oogenblik, maar voor den Zwyger eeuwig hoede!

 

Spreek, opdat ik u kenne, en naar verdienste u acht'

 

Als vriend of vyand van het menschelyk geslacht.

 

Zwyg, daar het spreken schaad; zwyg, daar geheimen leggen;

 

Niet daar ten nutte en beste iets heuchlyks valt te zeggen.

 

Waar 't Menschdom sprakeloos gevormd, nooit waar de trap

 

Gevonden, die nu heerscht in de achtbre Wetenschap:

 

Doch 't zwygen, loutre schade in eenen Wyzen te achten,

 

Is 't grootste voordeel dat gy van den Dwaas kunt wachten.

 

De gulle minzaamheid vind Vrienden, overäl

 

Waar Twistzucht Vyanden of maakt, of maken zal.

 

Tyrannen onzer vreugd, die woest, ontäard van vrede,

 

't Verdervend lemmer rukt, al woedende, uit de scheede!

[p. 82]

 

En gy, Zielbeulen, die, door lastrend onbescheid,

 

De liefste vruchten aan de samenkomste ontzeid!

 

Te recht mogt Bekker⁽¹²⁾, door zyn geestig wangevoelen,

 

Met zyn' gevleeschden stoet van Monsters, u bedoelen!

 

't Welmeenend Menschdom, van uw helsche woelzucht schuw,

 

Uw Vrind (zo ge ooit een' Vrind^* ontmoette,) beeft voor u.

 

Bekorelyke Jeugd, door 's Hemels gunst gezegend,

 

Om Schoonheid, Rykdom, Rang, op 't minnelykst bejegend!

 

Zorg dat ge in tyds 't geweld der woeste Driften fnuikt:

 

Beef voor Gods gaven, zo gy die niet wel gebruikt.

 

't Strekt alles u ten goede, als uw bedaarde zinnen

 

Uw smarten, dwalingen, en rampen overwinnen,

 

Terwyl ge in andren die verbetert, of verdraagt;

 

Waarïn u zelfs Gods wet, Gods voorbeeld onderschraagt,

(12) In zyn Werk De Betooverde Waereld.

* Men vind wel overäl Vrinden; maar ik beöoge hier Oprechte.

[p. 83]

 

Door uwe schikkingen, uw verre winstgezichten,

 

Tot nuttige einden, u te wonderbaar, te richten.

 

Gy mort, ô Baatzucht! maar sta eer versteld, met my,

 

Dat de Almagt uw vergif herschept in artseny.

 

Zo voere uw gretig Kroost, dat wy met zeepaleizen,

 

Het woedend nat ten trots, naar de avondkust zien reizen,

 

Den blyden zegen mede! omdat hun eerste togt

 

Het grootste Waerelddeel aan onze kennis brogt.

 

Daardoor zien we in onze Eeuw de alömverstrooide scharen

 

Uit twee paar deelen van dit rond byéén vergaêren,

 

Om, hoe verschillig wy ook hunnen aart vermoên,

 

Op 't eigen outer hulde aan éénen God te doen.

 

Dees heilryke uitkomst, van een handvol gouds te erlangen,

 

Toont hoe Gods wil het doel der menschen houd gevangen.

 

Gelyk de blinde Stof, door de Almagt voortgebragt,

 

Elkaêr ten nutte werkt^* door ingeschapen' kracht,

* Zie de 6de aanmerk. van dezen Brief.

[p. 84]

 

Zo voegt het aan den Mensch, onëindig meer verheven,

 

Zichzelf niet, maar voor 't heil van anderen, te leven.

 

Zo leeft de Wysgeer, die, in kundige eenzaamheid

 

De nutte gronden tot de Wetenschappen leid,

 

Die hy ten voordeel' van de Maatschappy doet strekken.

 

Mogt gy dien Kloosterling uit zyne dwaling trekken,

 

Die door geleden hoon, minyver, gramschap, nyd,

 

Mislukt fortuin, of wraak zich in een' kerker smyt!

 

Wanhoopend Mensch! zyn dit uwe eenzame oogenblikken

 

Tot's Naasten stichting, nut, en dienst der Godheid schikken?

 

Wanneer lieftalligheid in d'omgang word verbeeld

 

Door citherklank, die ons met zoete toonen streelt,

 

Dan schynt me een Woestäart, die Gezel noch Vriend wil sparen,

 

Een krytend valsch geluid op welgestelde snaren;

 

Want daar het nut gesprek der samenleving rust

 

Op onderwys, vermaak, verbetering, of lust

[p. 85]

 

Tot dienstbewys: daar volgt, dat 's Boozen valsche treken,

 

Geweld en wrevel, 't heil van 't nut gesprek verbreken.

 

Doch schoon ge alöm den smet dier schandlyke euvels ziet,

 

ô Lid van 't Menschdom! haat uw medeleden niet.

 

Breng hen, door 't voorbeeld van oprechte vriendlykheden,

 

Verschoning van hun doen, geduld en trouw, tot reden:

 

Want de allerbooste Mensch mist zyn verdervend wit

 

Daar hy een' stervling vind wiens geest zichzelv' bezit

 

En 't Medemenschdom mint. Het zyn gelukkige ooren

 

Die, willens half gestopt, niets dan het goede hooren;

 

Een wyze tong is 't die den Twist geen spraak wil biên;

 

't Zyn vriendlyke oogen die niet alles willen zien;

 

't Verstand is wel geplaatst wil 't steeds den scepter voeren,

 

En zich, op ieders drift, niet ligtelyk beroeren;

 

De wil is heilig die niet laf het kwaad gedoogt,

 

En, in zyn pogingen, steeds 't goede en 't best beoogt;

[p. 86]

 

Laat, om dit goede en 't best van 't mindre te onderscheiden,

 

U de edle Kennis naar het choor der Wysheid leiden:

 

't Is door haar' invloed, als het oordeel niet verdwaalt

 

Wanneer 't den vryen wil ter keuz' van 't best bepaalt.

 

Laat u 't bevordren van elks welzyn niet verdrieten:

 

Toont ieder vrindschap, en gy zult die weêr genieten:

 

Zo deed ge, ô Titus⁽¹³⁾! die den dag niet dacht besteed,

 

Waaröp uw groote ziel geen gunst of weldaad deed!

 

Mogt ieder 't eigen nut uit zyn gezicht verliezen,

 

Om 't algemeen belang, als gy, tot wit te kiezen!

 

Deze Aarde, thans een poel van jammren, van verdriet,

 

Week dan in zaligheid der Englen woonplaats niet.

 

't Behaagt me, ô Menschenliefde! als ik u duizend pligten,

 

Door Schrandren slechts beschouwd, aan 't menschdom zie verrichten;

(13) Titus Vespasianus, elfde Roomsche Keizer, gebynaamd de Wellust des Menschelyken Geslachts.

[p. 87]

 

Als uw zagtmoedige aart, uw wyze minzaamheid,

 

Waar ge ook verschynt, den vrede en gulle vreugd verspreit.

 

Ik word verrukt, als uw meêdoogend hart verdedigt

 

Hem die u onbedacht, die dwalende u beleedigt;

 

Als ik u gunst zie doen; schoon ook de ervarenis

 

U smartlyk overtuig' dat niemand dankbaar is.

 

De aanbiddelyke Deugd, gereed tot elks verschoning,

 

Begeert geen' dank, verstrekt zich-zelve tot beloning:

 

Alöm ten nut te zyn door zuivre broedermin,

 

't Vermaak van wél te doen, sluit hemelblydschap in.

 

Door onwil, driften, tong en zelfbelang te boeijen,

 

Zal all' wat u omringt van zegen overvloeijen;

 

En gy, als 't middelpunt van dien vernoegden kring,

 

Ontfang den wederstroom van ieders zegening.

 

Uw byzyn, als de zon, in weldaên onwaardeerlyk,

 

Zy elk ten wensch, ten schat, ten wellust, onöntbeerlyk,

[p. 88]

 

Ja, 't strekke een' eernaam, door oprechte deugd verdiend,

 

Durft iemand zich van u beroemen: Dit 's myn Vriend.

 

Herdenk, ô Mensch! de hulp van 't Menschdom in uw kindschap;

 

Uw ouderdom verhope een' steun in de eigen vrindschap;

 

Dus in uw jeugd en sterkte is, deernis, bystand, vlyt,

 

En trouw een schatting, die ge ook 't Menschdom schuldig zyt.

 

Gy moet, daar gy Gods orde in dit heeläl kunt merken,

 

Zyn oogmerk volgen⁽¹⁴⁾, en ook de orde alöm bewerken^*,

 

Dan eer ik, daar ge uw liefde aan wyze Godsvrucht paart,

 

In u 't weldadig Beeld uws Scheppers op deze aard'.

(14) Wy volgen Gods oogmerk, als wy aan de pligten en het einde voldoen, waartoe wy geschapen zyn. (Zie aanmerk. 7. van den 4den Brief.)

* Dit zy met eerbiedigheid gezegd! en alleen in zo verre te verstaan, als wy, in Gods magtige hand, verstandige en gehoorzame werktuigen zyn, om liefde en weldadigheid aan zyne Schepselen te bewyzen.

[p. 89]

 

Mogt nog de Staatkunde, om het Bygeloof te paaijen,

 

Aan zelfgevormde Goôn het wierooköffer zwaaijen,

 

U, Heilbeschikster! nooit het koestrend weldoen moê,

 

Doorluchte Menschenliefde! u bragt zy 't reukwerk toe.

MDCCXL en MDCCLX.