Langs Holland's stroomen

[p. 13]

De Nieuwe Maas.

HET ontstaan der verwarring, der verkeerde beschouwing, die de rivier bij Krimpen deed eindigen en de Nieuwe Maas vroeger bij de rivier de Maas deed behandelen, ligt waarschijnlijk in naamsverwisseling. De Nieuwe Maas heeft met de rivier de Maas, die uit België komt, niets te maken: het Maaswater, dat te Woudrichem op de Merwede komt, is nauwelijks 1/10 van den afvoer dezer laatste rivier, en van het Merwewater dat Dordrecht bereikt - ⅔ vloeit langs de Nieuwe Merwede af - gaat slechts zeer weinig langs ‘de Noord’ tot Krimpen.

Langs de zoogenaamde ‘Maasstad’, Rotterdam, stroomt dus geen eigenlijk Mááswater. Hoe hier de naam den aardrijkskundigen een poets heeft gespeeld, kan o.a. blijken uit de omstandigheid, dat de naam ‘Nieuwe Maas’ eerst uit deze eeuw dagteekent. Men kan zich op verschillende kaarten en uit vele werken van het laatste gedeelte der vorige eeuw overtuigen, dat de rivieren, welke wij nù De Noord en Nieuwe Maas noemen, beide tot op deze eeuw nog den naam van

[p. 14]

Merwede droegen, de laatste nl. tot aan de vereeniging met de Oude Maas beneden Vlaardingen. Deze benaming was dan ook meer in overeenstemming met de historie, hoewel reeds eeuwen feitelijk onjuist; maar het gezegde toont aan hoe de naam Nieuwe Maas volstrekt niet aan de Maas mag doen denken.

Eerst beneden het punt waar de Oude Maas - de oorsprònkelijke rivier de Maas - zich met de Merwede vereenigde, dus van het Westelijk uiteinde van IJselmonde af, vinden wij ten alle tijde de rivier Maas en Nieuwe Maas genoemd; vandaar reeds in oude tijden Maassluis.

De linkerarm, de Waal, de machtigste der drie, loopt tot Loevestein, waar hij de Maas opneemt, en dan onder den naam van Merwede verder stroomt.

En na deze meer technische uitweidingen, kunnen we beginnen aan eene beschrijving van den

Tocht langs Holland's stroomen

met de reederij Fop Smit & Co., den meest interessanten tocht dien men door ‘laag’ Nederland maken kan, een tocht van drie uren, vol verrassingen, gevend het beeld van Holland in zijn mooi, ons Waterland op zijn mòòist, van de wateren die zijn krachtigst wapen en tegelijk zijn rijkst bezit zijn.

Rotterdam en zijn waterweg.

De tocht vangt aan te Rotterdam, Nederland's eerste havenstad.

Tegen de Oosterkade, in de onmiddellijke nabijheid van het station-Maas, liggen de booten aan. Het is het rechtsche eindpunt van den Rotterdamschen Wateroever, vanwaar het tafereel van de havenmacht der Maasstad gansch te overzien is.

De breede rivier ligt er aan beide zijden vèr uit tusschen de bekade oevers; maar naar rechts is haar vlakte gebroken door een kooiïge spoorbrug in wijde welvingen van ijzer, waarin het vierkant omkleedsel van een voetbrug dwarse streepen trekt. Onder die bruggen door en tusschen de gleuven van hare ijzerbekappingen in, is echter de rivier nog een eind te volgen, en zij is daar volgevaren met de transatlantische booten en de bonkige vrachtvaarders, die uit heel de wereld

[p. 15]

hier hun inhoud komen overstorten in lichters. Daar peddelen in snel voortgestuif de kleinere stoombooten en de sleepers tusschen door, plassend, hun deiningsgolven opstuwend tegen de enorme scheepsgebouwen, die zelfs niet bewegen en maar steeds in domme rust hun lading in de lichters overzeulen.

De oeverlijnen liggen strak langs het water, vóór de gebouwen die hier maar weinig teekening hebben.

Aan de òverzijde van het water ligt het eiland Feijenoord, volgebouwd met burger woonhuizen, pakhuizen en kantoren. Aan dèze zijde het vermaarde ‘Oude Hoofd’, waar de eertijds deftige poortershuizen hunne ruggen naar het water gekeerd hebben, met vlakke gevels in grillige lijnen tegen de lucht kantelend. Daarnààst klompt de enorme massa van het Witte Huis, het hoogste woongebouw van de Maasstad, Amerikaansche architectuur van de laatste jaren; en iets vèrder weg staat, grijs en hòòg omlijnd, de St. Laurenstoren, de eenig overgeblevene uit de vroegste eeuwen van Rotterdam's stadsbestaan.

Tegenòver d'Oosterkade spoelt de Koningshaven met hare overbruggingen voor spoorweg en landverkeer uit. Zij werd gegraven toen de Maasbruggen de rivier gingen afsluiten en de tractaten met de Rijnlanden ons een onverbroken doorvaart gelastten. Rotterdam liet toen voor haar rekening alle Rijnvaarders die van beneden kwamen en niet onder de Maasbruggen door konden, sleepen door de Koningshaven die, achter Feijenoord om, de langs dit eiland rondende rivierarmen verbindt. De kleine zwarte sleepertjes sjouwen nu dag-aan-dag de plompe aken in aantallen tegelijk de Koningshaven uit of zeulen ze er in, nieuwe buit van voorraad in dit rivierstuk brengend of weer meenemend naar de andere zijde, waar, over uitgestrektheden van uren gaans, de Rotterdamsche havenkommen het land insnijden.

Op dèze plaats, tegenover de aanlegsteiger der Fop Smit-booten, is de ontzaglijke arbeid van òverladen en verschepen reeds voltooid. Van het eigenlijk scheepsbedrijf is daar dan ook weinig meer merkbaar.

Hoe groot dit verkeer is, moge blijken uit enkele cijfers, waardoor tevens een maatstaf wordt gegeven voor de jaarlijksche sterke toename.

In de achtereenvolgende jaren kwamen te Rotterdam het daarachter vermeld aantal schepen langs den Waterweg het Rotterdamsche havengebied binnen:

[p. 16]

1847 (vaartweg door het Voornsche kanaal)	3043 schepen	1,483,357 M^3.
1870 (Nieuwe Waterweg)	4471 schepen	4,986,747 M^3.
1880 (Nieuwe Waterweg)	7026 schepen	8,382,969 M^3.
1885 (Nieuwe Waterweg)	7992 schepen	12,777,469 M^3.
1890 (Nieuwe Waterweg)	9458 schepen	17,535,567 M^3.
1895 (Nieuwe Waterweg)	10731 schepen	24,171,138 M^3.
1896 (Nieuwe Waterweg)	12484 schepen	28,656,774 M^3.
1897 (Nieuwe Waterweg)	13046 schepen	31,050,507 M^3.
1898 (Nieuwe Waterweg)	13590 schepen	33,188,079 M^3.
1899 (Nieuwe Waterweg)	14453 schepen	34,291,407 M^3.

De graphische staatjes, waaraan we deze opgaven ontleenden, hebben bijna niet anders dan nagenoeg lijnen in sterk opgaande richting. Flàuw opgaande lijnen komen er bijna niet op voor; horizontale lijnen nèrgens.

Deze reusachtige toename van het zee-scheepvaartverkeer te Rotterdam is vooral te danken aan de uitbreiding van zijn havencomplex, dat in tien jaren tijds in oppervlakte verdubbeld is, terwijl groote havens nu alweer aan beide Maasoevers in uitgraving zijn.

En in de tweede, misschien wel de voornààmste plaats, dankt Rotterdam deze toename aan de verbetering van zijn Waterweg.