In en om de Tweede Kamer. Parlementaire portretten en schetsen

[p. 160]

XX.
Jhr. Mr. G.J.Th. Beelaerts van Blokland.

Ik geloof, dat voor een handig persoon het baantje van Staatsman, uit een finantieel oogpunt beschouwd, nog zoo onvoordeelig niet is. Men hoort dikwijls zeggen, dat om een hooge betrekking in den Staat waar te nemen, men tot op zekere hoogte kapitalist moet wezen, daar de rijksbezoldigingen te gering zijn om in de levensbehoeften van een gezin te voldoen, dat een stand heeft op te houden. Dit moge misschien waar wezen voor ambtenaren van de rechterlijke macht en voor een groot deel van onze officieren, maar voor iemand met een fiskalen geest en in het bezit van een weldoordacht kombinatie-vermogen gaat dit evenwel niet op. Want voor hoevele Staats-ambtenaren, als leden van den Raad van State of van den Hoogen Raad, is het traktement aan die betrekking verbonden hun eenige bron van inkomst?

Maar op deze eenvoudige menschen heb ik het oog niet.

[p. 161]

Ik bedoel meer speciaal de slimmerds, die met meer dan één hand in de schatkist grabbelen, en door een kombinatie van pensioenen, wachtgelden en traktementen zich een aardig sommetje aan inkomen weten te verschaffen, en de afgunst opwekken van de stumperds, die minder gelukkig zijn geweest of die de kunst der vermenigvuldiging hoogst gebrekkig verstaan. Zoo ken ik personen, die over de f 10.000 uit de schatkist trekken, alleen aan pensioen en salaris voor de een of andere officieele betrekking; maar zoo ken ik er ook, voor wie de f 2000, aan het Kamerlidmaatschap verbonden, een hoogst welkome post op hun jaarlijksch budget vormt, en van wie men zeggen kan, dat hun mandaat als lid van de Kamer eenigermate een middel van bestaan is. Niet in het bezit van eenig fortuin, ook niet rijk getrouwd, zou 't er raar met hun uitzien, als de Staat hun niet alle drie-maanden een f 500 toeschoof; zeker vond men ze dan niet op de groene bankjes, want hoeveel liefde zij ook voor hun vaderland koesteren en hoe vereerend het hen ook toeschijnen moge het Nederlandsche volk in 's lands raadzaal te vertegenwoordigen, de belangen van hun beurs wegen toch menigmaal niet tegen die liefde en die eer op. De treinen zijn ook zoo duur, niet waar? En dan dat verblijf in Den Haag!

Of de heer Beelaerts van Blokland nu juist tot deze laatste kategorie van personen behoort, durf ik niet te beweren, maar dat hij de kunst verstaat om zijne karrière als Staatsman tevens tot een bloeyende, finantieele onderneming te maken, zal niemand hem kunnen betwisten. Hij weet, dat behalve de Transvaal ook de politiek nog goudmijntjes bezit, en de vrome slimmerd heeft ze weten te ontdekken!

[p. 162]

Men moet dan namelijk weten, dat de tegenwoordige Voorzittter van de Tweede Kamer zijn loopbaan als ambtenaar op een der Ministeriën begonnen is, en dat hij den rang van referendaris bekleedde op 't oogenblik, dat de kiezers hem als volksvertegenwoordiger naar het Binnenhof zonden. Zitting nemende als antirevolutionair afgevaardigde voor een distrikt, dat voor goed ‘om’ was, liet het zich aanzien, dat zijn Kamerlidmaatschap een baantje voor jaren zou wezen; dit bleek dan ook uit zijn herbenoeming bij de opeenvolgende verkiezingen, en men verwachtte, dat hij er dus zijn betrekking op het Ministerie aart zou geven, te meer daar er verscheiden arme drommels op promotie zaten te wachten. Maar zij, die zóó dachten, hadden uit 't oog verloren, dat een traktement van ongeveer f 3500 aan het referendarisschap verbonden is, en dat de heer Beelaerts - ofschoon volstrekt niet onbemiddeld - door het aanvaarden van het lidmaatschap der Kamer aanspraak kreeg op een mooi wachtgeld. Voegt men het bedrag van dit wachtgeld bij de f 2000 als lid van de Kamer - of bij den f 4500, die hij thans als Voorzitter trekt - en bij de inkomsten, die hij als diplomatiek vertegenwoordiger van de Zuid-Afrikaansche Republiek geniet, dan kan men zoo ongeveer narekenen hoeveel het baantje van Staatsman hém wel opbrengt. Waarachtig een broodwinning!

't Aardigste en het slimste van de zaak weet men echter nog niet, dit nml.: dat de heer Beelaerts wèl bedankte voor alle betrekkingen en eereposten, die hem niets opbrachten.

Terwijl als konsekwentie van de drukke bezigheden aan het Kamerlidmaatschap verbonden hem geen tijd overbleef

[p. 163]

om de lasten en beslommeringen als Kommissaris of Voorzitter van Genootschappen, Maatschappijen enz. te dragen, die zijn beurs niet spekten, scheen die gevolgtrekking o.a. niet door te gaan voor zijn post als referendaris, die hem een dik wachtgeld opleverde, terwijl zijne bezigheden door den een of anderen, naar promotie hunkerenden kommies moesten worden verricht.

Een vreemd specimen van antirevolutionaire logika, niet waar? En heeft het niet den schijn alsof het christelijk bewustzijn van dit Kamerlid de bekende Bijbelspreuk heeft omgezet in ‘Hebt u zelven lief als uwe naasten.’

Had ik gelijk of niet, toen ik beweerde, dat zelfs voor een vroom gemoed er nog iets te kloppen valt uit het Staatsmanschap!

Wat u verder van den heer Beelaert van Blokland te verhalen? Zijn uiterlijk? Och, het valt heel erg tegen. Stel u een eenvoudigen burgerman voor, altijd met een zwarte, gekleede jas aan, met een klein schedeltje, een burgerlijk gezichtje, zonder uitdrukking, waaraan een timmermansbaardje hangt, een van die rare, van de kin weg geschoren baardjes, die heel veel door doleerende plattelandsch kosters gedragen worden. Hij is een man, die noch door zijn uiterlijk, noch door zijn optreden eenigen indruk maakt. Voilà tout!

Als politiek figuur behoort hij tot de zacht-vrome partij; hij is een zoogenaamd ‘inschikkelijk’ antirevolutionair, iemand die, ofschoon anti-liberaal zijnde, toch naar een kompromis met de vijanden zoekt. Hij is geen twister of vechtersbaas, maar een gemoedelijk mensch, dat met zijn tegenstanders spreken wil. Hij is wat men noemt ‘verzoenings-gezind’ en wordt als zoodanig niet tot de ‘droite’ zijner partij gerekend.

[p. 164]

En daaraan alléén heeft hij in de Kamer zijn benoeming tot Voorzitter te danken. Toen de rechterzijde meerderheid geworden was, en dus de macht gekregen had om de voorname en winstgevende baantjes weg te geven, zocht men onder de leden van de christelijk-historische partij naar de meest gematigde mannen. Het ging toch niet aan om dweepers, als Fabius of Lohman, als de vaandeldragers der nieuwe meerderheid uit de kiezen, en zou 't tegenover de minderheid, die toch ook nog sterk was en daarom ontzien moest worden, niet den schijn van een uitdaging hebben! En kon 't dan ook wel anders of 't oog moest onmiddellijk vallen op mannen als Mackay en Beelaerts, eenvoudige menschen, zonder groote aanspraken, meêgaande en volstrekt niet geneigd om dadelijk positie tegenover de publieke tegenstanders in te nemen?

Zoo zag men Mackay als formeerder van een Kabinet uit de rechterzijde, en Beelaerts van Blokland als President van de Tweede Kamer optreden.

En de heer Beelaerts is in deze betrekking geen ongeschikt persoon. Hij is altijd even bedaard, rustig en zaakrijk; hij heeft een soort van humane vriendelijkheid over zich, die op een kalmen toon zijne opmerkingen aan de vergadering bekend maakt. Maar hij heeft tevens iets eigenaardigs in zijn stem, dat men meer aantreft bij menschen van zijn partij en zijn gemoedelijkheid: de gewoonte, om op lieve wijze tot iedereen te spreken, zijn pogen om altijd christelijk-zachtaardig en religieus-vriendelijk te wezen, heeft zijn orgaan de lijmerigheid eener zoete vroomheid gegeven. Zijn klanklooze stem, die alle woorden op dezelfde doffe manier uitspreekt, traineert gewoonlijk in een milde bedeesdheid, en irriteert de

[p. 165]

mannelijke toehoorders soms door haar vrouwelijke liefheid; gaat het nog één streek naar den kerkelijken kant, dan wordt dit orgaan bepaald onuitstaanbaar; nu reeds staat het op het randje van het galmende gesleep eens orthodoxen voorlezers. En wint zijn zoete christelijkheid het van zijn mannelijke fermte, dan voorzie ik, dat hij een vervelende femelaar wordt.

Een beetje meer doortastende beslistheid in uw stem, als-'t-u-blieft, Meneer de Voorzitter!

De heer Beelaerts van Blokland behoort niet tot de voorname persoonlijkheden van de antirevolutionaire partij; hij is een zeer alledaagsch mensch, zonder bizondere bekwaamheden, en die nog nooit blijk gegeven heeft van politieke scherpzinnigheid of staatkundigen aanleg. Zijn optreden in de politiek van den dag is dan ook even ongemotiveerd - of gemotiveerd, zooals men wil - als dat van bijna al onze Kamerleden, die in het verband der partijen goede ‘stemmers’ zijn, maar als staatslieden beneden nul blijven, en wier eenig doel in de naaste toekomst is: de bekleeding van aanzienlijke postjes, en de vulling van hun geldbuidel. Ze zijn eerzuchtig, fiskaal, vroom en ter goeder trouw.

Meer kan van hen niet getuigd worden; ze hangen een godsdienstig beginsel aan, dat door middel van een legio dominées lang onze litteratuur heeft verknoeid, en op 't oogenblik de staatkunde op dezelfde wijze tracht te verhaspelen.

Ze behooren tot een ras van echt Hollandsche menschen, op wier boekenplanken de eereplaats wordt ingeruimd aan: Bijbel, Grondwet en Cats.