In en om de Tweede Kamer. Parlementaire portretten en schetsen

[p. 12]

II.
Mr. H.C. Verniers van der Loeff.

Wanneer men zich een voorstelling maken wil van het hoofd van den heer Verniers van der Loeff, dan doet men 't best zich den kop van een Caesar op eene oude, Romeinsche munt voor oogen te brengen. Het is een kaalgeschoren gezicht, met diep en scherp geäkcentueerde trekken, en kort afgeknipt haar; de smalle lippen zijn meestal met een energieke vastberadenheid dichtgesloten, en een recht, glad voorhoofd, waarin zich nu en dan een imperieuse rimpel teekent, zakt laag op de diep inliggende oogen neêr. Er spreekt eene groote energie, een lang overwogen nadenkendheid en een aangeboren zelfvertrouwen uit die krachtige, beweeglijke gelaatstrekken. Zelden zal men er een glimlach over zien glijden, en de zwarte gekleede jas, die gewoonlijk hoog aan den hals is dichtgeknoopt, en slechts een smal wit randje van zijn boord laat zien, verhoogt de strengheid van zijn uiterlijk.

Hij zit in de Kamer op het voorste bankje van de laatste rij links, naast den heer Van Kerkwijk, op zij' van

[p. 13]

de Ministerstafel. Meestal brengt hij den geheelen dag op zijn zitplaats door, want hij heeft niet, zooals de meeste leden, de gewoonte om rond te loopen, of zich tegen de bureaus of in een hoek met andere afgevaardigden in een geprek te begeven. Slechts bij hooge uitzondering verlaat hij zijn bank, en dan gewoonlijk maar voor een kort oogenblik, om een zijner medeleden eene inlichting te vragen of wel met een ander iets snel af te spreken. Maar op alle tijden van den dag vindt men hem op zijn bank terug, achterover leunend, met den elleboog op de tweede tafel gesteund en het hoofd in de hand. Af en toe speelt zijne andere hand met een veêren pennehouder, of buigt hij zich voorover om den neus te snuiten, en, naar eene vaste gewoonte, den zakdoek achter zich in de bank te stoppen. Hij behoort niet tot de veel-sprekers, en kan dagen achtereen zwijgend naar de debatten blijven luisteren, zonder eenig teeken van ongeduld te geven.

Maar hij weet zijn oogenblik te kiezen, en dan is zijn optreden van beteekenis. Hij schijnt hierbij een bepaalde taktiek te volgen, die hem in vele gevallen een goed sukces bezorgt. Men moet hem bijvoorbeeld eens waarnemen in den Begrootingstijd. Een lang, eentonig debat heeft den ganschen ochtend en een deel van den middag in beslag genomen; de leden zijn onoplettend geworden, of verdwijnen ieder oogenblik naar de koffiekamer. 't Is grijs en duister in de Vergaderzaal, en om drie uur worden de gaslichten reeds aangestoken. Het debat verkwijnt, en men verwacht spoedig de sluiting der beraadslagingen. Maar nu vraagt de heer Verniers van der Loeff eensklaps het woord, en springt met een schok in zijn bank overeind.

[p. 14]

En het aanzien der Kamer verandert.

De leden staken hunne gesprekken; men verlaat de zitplaatsen, waar men bezig was brieven of stukken te lezen; vele afgevaardigden der rechterzijde steken de zaal over, en plaatsen zich in zijne nabijheid. Ook komen er nog leden uit de koffiekamer terug, die het nauwe gangpaadje helpen vullen, in een dikken tros rond den troon staan, en hem met een dichten kring van zwarte gestalten en bleeke gezichten omringen. De Ministers zijn oplettend, en hebben zich half naar hem toegekeerd.

En de afgevaardigde uit Rotterdam begint. Eerst laat hij eenige korte, inleidende zinnen voorafgaan, die bedaard en eenigszins hoestend worden uitgesproken. Maar zijne woorden beginnen elkander sneller op te volgen, de zinnen worden langer, en hij verheft zijn stem. Hij heeft een orgaan, dat uit het hoofd komt, zonder keelgeluiden, gewoonlijk in de hooge tonen, die de woorden beslist voortstuwt. Nu en dan maakt zijn hoofd eenige energieke schokjes op zijne hooge, vierkante schouders, terwijl hij in zijn rechterhand een veêren pen houdt, waarmeê hij telkens een scheidende of uitleggende beweging in de lucht maakt. Hij dringt met zijne volzinnen dieper het debat in, hij begint tusschenzinnen te maken, drukt nu en dan met een hoog stemgeluid op een zeker woord, dat hij eenige malen herhaalt, en vliegt dan weêr pijlsnel met zijne beschouwingen vooruit. Ondertusschen is het stil geworden in de Kamer; iedereen is zich bewust, dat er een belangrijk gezichtspunt in de zaak geopend zal worden. En meestal is dit ook het geval. Zijn redevoering releveert een vergeten of verwaarloosd argument van veel beteekenis, geeft eene onverwachte, belangrijke wending aan het debat, maakt zich meester van

[p. 15]

de aandacht der vergadering. De behandeling treedt door zijn speech niet zelden een nieuwe fase in, verplaatst zich op andere bijomstandigheden, en de aanhangige kwestie is eensklaps van een nieuwe zijde aangetast. Met ernstige klem en een beslist zelfvertrouwen wordt zijne rede uitgestooten, vol gallicismen en uitdrukkingen aan de hooge politieke idiotikon ontleend. En bij de herhaling van een gewichtig woord slaat hij somtijds met de vuist driftig op een stapel officieele stukken voor zich; of hij leest eene uitdrukking uit een Verslag voor, waarna hij met zijn veêren pennehouder driftig op het papier tikt, of het blad in de hoogte steekt, als wilde hij het iedereen laten zien en er door overtuigen. Ondertusschen heeft de Minister veel aanteekeningen zitten opschrijven, en hebben de leden de hoofden vooruit gestoken, om beter toe te luisteren. En als hij scherp en abrupt zijn redevoering geëindigd heeft, zit hij met een driftigen schok op zijn bank neêr, veegt zich met den zakdoek langs den mond, en leunt in zijn vroegere houding weêr achterover.

Maar het middaguur is ver gevorderd, en de vergadering wordt gesloten. Het debat, dat op zijn speech geëindigd is, wordt 's avonds in de pers voornamelijk op dát punt besproken. Men erkent, dat de heer Verniers van der Loeff de koe bij de hoorns heeft gevat, en dat den volgenden dag het debat zich waarschijnlijk op zijne argumenten ontspinnen, en uitloopen zal op een amendement of een wijziging in den door hem aangegeven zin, die niet zelden door de regeering zal overgenomen worden.

De plaats, die door deze afgevaardigde in ons ho oge staatslichaam wordt ingenomen, is dan ook ontegenzeggelijk die

[p. 16]

van een leider zijner partij. Zijn kennis, zijne bedrevenheid in de staatmanskunst, gevoegd bij zijn persoonlijkheid en zijne individueele eigenschappen, hebben hem als van zelf tot een der leidende figuren van onze linkerzijde aangewezen. En voor den aandachtigen waarnemer blijkt deze rol, die door hem in onze hooge politiek gespeeld wordt, uit allerlei kleine omstandigheden. Men moet eens opletten hoe dikwijls zijne medeleden naar zijn bank toekomen en eenige oogenblikken fluisterend gesprek met hem blijven praten, als ook de beteekenis en de gevolgen zijner amendementen! Zonder twijfel is deze afgevaardigde van Rotterdam een politieke figuur van niet alledaagsch allooi, die in zijn optreden en zijn uiterlijk het kachet eener sterk geprononceerde individualiteit bezit.