|
| |
V. Capittel.
Van de teere liefde van Carimirus tot de H. Maghet Maria, ende van sijne uyt-stekende Suyverheydt.
GHelijck de liefde van Casimirus, ende het mede-lyden tot den ghekruysten Salighmaecker boven maeten groot was, tot verwonderinge van geheel het Hof, jae van een jeder, soo hebben oock alle menschen ten uyttersten verwondert sijne uyt-nemende teerheydt, ende affectie tot de H. Maghet Maria, die verheven ende Goddelijcke Moeder, uyt schynende in suyverheydt, ende in alle soorten van deughden; den H. Prince | |
| |
was tot haer geneghen als een alder-liefste kindt tot sijne beminde Moeder. Den Door-luchtighen boven-gemelden Schryver, ende Bisschop Zacherias Ferrerius geeft het genoegh te kennen in het 2. Capittel sijns levens met dese corte, maer crachtighe woorden: Incredibili erga Dei Genitricem devotionis flagrabat. Hy was ontsteken, seght hy, tot de Moeder Godts met eene on-geloovelijcke liefde ende gedienstigheydt. Hy en scheen naer Godt niet anders ter herten te nemen, als den dienst van Maria; als wat hy onder nam, wat hy sprack, ofte peysde, het was den meesten-deel van die minnelijcke Moeder, alle sijnen aerbeydt ende neerstigheydt en streckte nievers anders toe, als tot vervoorderinge, ende een vol-comen vol-trecken van haeren heylighen diest: den welcken in vele verscheyde dinghen geleghen is: voor eerst in eene groot-achtinge van de Maghet Maria; soo om der over-vloedt der gratien, met de welcke sy van Godt voor-comen is geweest, als om de verkiesinghe boven alle andere vrouw-persoonen, om te wesen de Moeder Godts; welcke jonste alle bedenckelijcke weerdigheydt verre te boven gaet. Hoort sommighe Heylighe Vaders daer van spreken: Quid grandius Virgine Mariâ, quae magnitudinem summae Divinitatis intra sui ventris clausit arcanum. Wat isser grooter als die Maghet, roept den H. Petrus Damianus in sijn sermoon van haer geboorte, wat isser verhevender als Maria, de welcke de alder-grootste verheventheydt besloten heeft | |
| |
in haer lichaem? Wat seght'er den H. Anselmus van? Alleen Moeder te wesen vanden on-bepaelden Godt, seght hy, gaet te boven alle weerdigheydt, die naer Godt geseydt, ofte gepeyst can worden. Hoc solum, quod Dei Mater est, excedit omnem altitudinem, quae post Deum dici vel cogitari potest. lib. de excell. Vrig. cap. 2. Den H. Bonaventurae gaet noch voorder, segghende, dat al waer't dat Godt de wereldt altydt soude connen grooter ende vol-maeckter maecken, even-wel met alle sijne al-moghentheydt hy gheene verhevender noch vol-tmaeckter Moeder en soude connen maecken, als de Moeder Godts: Majorem mundum posset facere Deus, majus Coelum; majorem Matrem, quam Matrem Dei, non posset facere Deus. Om dese ende meer andere redenen weerdeerde Casimirus op eene besondere maniere die verheven Maghet, haer dickwils biddende, ende smeeckende, dat hy van haer mocht aen-genomen worden voor haeren Sone, om soo eenighsints deelachtigh te worden van haere over-vloeyende gratie, ende aldus aen haer, ende aen haeren beminden Sone Jesus aengenaemer te worden. Het en is geensints te beschryven, wat dien Conincklijcken jonghen Prince al dede, om dese H. Maghet ende Moeder te eeren ende te believen: nu sprack hy haer aen met een groot betrouwen, als een kindt sijne beminde Moeder; nu eerde hy haer als Coninginne van hemel, ende van aerde, met alle soorten van eerbiedinghe, niet alleenelijck met het buyghen | |
| |
van het hooft, maer dickmaels van het heel lichaem tot de aerde toe, wel wetende, dat sy veel meer verdiende ge-eert te worden, als alle de Enghelen, ende geluck-salighe des hemels, welcker Opper-vrouwe ende Coninginne sy was, jae selfs de Moeder van Godt. Waerschynelijck hadde desen jonghen H. Prince ofte gelesen, ofte hooren spreken van soodanighe eerbiedinghen, met de welcke vele andere H. menschen de H. Maghet ende Moeder Godts vereert hadden: Dien vermaerden man den H. Gerardus Bisschop van Canadien in Hongaryen, oft soo sommige seggen in Polen, eenen grooten dienaer van Maria, hadde de ghewoonte in-ghebracht in het heel Coninckryck van Hongaryen, van uyt eerbiedinghe noyt te gebruycken den naem van Maria, maer datmen in gemeyne saemen-spraecken haer soude geven den naem van Opper-vrouwe, ende soomen haer by geval ofte gelegentheydt den naem van Maria soude hebben gegeven, datmen terstondt tot haerder eere de knien booghen soude, ende de aerde kussen. Daer wordt verhaelt vande H. Margareta dochter van Bela Coninck van Hongaryen, ghestorven in het jaer ons Heeren 1270. dat soo dickwils, als sy ergens vondt een beeldt van Maria, altydt voor het selve haere knien booghde, daer voor oock lesende eenen Ave Maria.
Soo dede van gelijcken onse H. Casimirus, mischien verweckt zynde door het exempel van de voor-gaende Heylighen, of[t]e andere. Voorts ge | |
| |
merckt hy de H. Maghet soo uytwendelijck eerde, ende soo groote eerbiedinge bewees, dit en conde voorwaer geensints geschieden sonder eene aldermeeste liefde tot haer, de welcke hy wiste te wesen eene goedertiere Moeder van alle menschen, sich oock houdende als haeren besonderen dienaer ende Sone, de welcke hy soo beminde, dat het niet en was uyt te spreken; Maria besat naer Godt het gants herte van Casimirus, tot haeren lof ende weerdigheydt oock geduerighlijck sprekende. Daer mede en was hy noch niet te vreden; maer wenstede haer te eeren met sijne schriften: den Eerw: P. Sforgae van de Societeydt Jesu spreeckter van in sijn Leven, in deser voeghen: Summa voluptate ferebatur in contemplationem gestorum, & excellentiarum Divinae Matris, & in tenerrimam erga eam pietatem: & Rhitmos & Carmina ejus honori inscripsit. Den H. Casimirus, seght dien Schryver, wierdt gedreven met eene alder meeste blydtschap, tot het bedencken van alle de wondere wercken, ende weerdigheden van die Goddelijcke Moeder, tot de welcke hy in sijn selven gevoelde eene alder-teerste liefde, ende ghenegentheydt; den welcken in sijne jonckheydt oock verscheyde Dichten tot haeren lof in het Latyn geschreven heeft, ende en besonderlijck uyt-stekende in eene teerheydt tot de selve H. Maghet, in het welcke hy haere verheventheden in het breedt voor-stelt, het welck aldus begint:
| |
| |
| |
S. Casimiri ad B. Virginem Mariam hymnus seu oratio quotidiana
in ejus sepulchro reperta.
OMni die dic Mariae mea landes anima:
Ejus Festa, ejus gesta cole splendidissima.
Contemplare & mirare ejus celsitudinem:
Dic foelicem Genitricem, dic beatam Virginem.
Ipsam cole, ut de mole criminum te liberet:
Hanc appela, ne procella virtiorum superet.
Hac persona nobu dona contulit coelestia,
Haec Regina nos divina illustravit gratiâ.
Lingua mea dic trophaea Virginis Puerperae,
Quae inflictum maledictum miro transfert genere.
Sine fine dic Reginae mundi laudum cantica,
Hujus bona semper sona, semper illa praedica.
Omnes mei sensu ei personate gloriam,
Frequentate tam beatae Virginis memoriam.
Nullus certè tam disertae extat eloquentiae,
Qui condignos promat hymnos ejus excellentiae,
Omnes laudent, undè gaudent Matrem Dei Virginem:
Nullus fingat, quod attingat ejus celsitudinem.
Nemo dicet, quantum licet, laudans ejus merita:
Ejus cuncta, sunt creata ditioni subditae
Sed necesse, quod prodesse pijs constat mentibus,
Vt intendam, quod impendam me ipsius laudibus.
| |
| |
Quamvis sciam, quod Mariam nemo dignè praedicet;
Tamen vanus & insanus est, qui illam reticet.
Cujus vita erudita, disciplina coelica,
Argumenta & figmenta destruxit haereticae.
Hujus mores tanquam flores exornant Ecclesiam,
Actiones & sermones miram praestant gratiam.
Evae crimen nobis limen Paradisi clauserat:
Haec dum credit & obedit, coeli claustra reserat.
Propter Evam homo sevam accipit sententiam:
Per Mariam habet viam, quae ducit ad Patriam.
Haec amanda & laudanda cunctis specialiter:
Venerari & precari decet illam jugiter.
Ipsam posco, quam cognosco posse prorsus omnia;
Vt revellat, & repellat, quae sunt nobis noxia,
Ipsa donet, ut, quod monet Natus ejus[,] faciam;
Et finitâ carnis vitâ, laetus hune aspiciam.
O cunctarum foeminarum decus atque gloria;
Quam probatam & elatom scimus super omniae.
Clemens eudi, tuae laudi quos inst[a]ntes conspicis;
Mendae reos, & fac eos, bonis dignos coelicis.
Virga Jesse, spes oppressae mentis & refugium;
Decus mundi, lux profundi, Domini sacraerium.
Vitae forma, morum norma, plenitudo gratiae;
Dei templum & exemplum totius justitiae.
Virgo salve, per quam valvae coeli patent miseris:
Quam non flexit, nec allexit fraus serpentis verteris.
Gloriosae & formosa David Regis Filia,
Quam elegit Rex, qui regit, & creavit omnia.
Gemma decens, Rosa recens, castitatis Lilium;
Castum chorum ad polerum quae perducis gaudium.
| |
| |
Actionis & sermonis facultatem tribue,
Vt tuorum meritorum laudes promam strenuè.
Opto nimis, ut imprimis mihi des memoriam,
Vt decenter & frequenter tuam cantem gloriam.
Quamvis muta & polluta mea sciam labia;
Praesumendum, non silendum est de tua gloria,
Virgo gaude, quia laude digna es & praemio:
Quae damnatis libertatis facta es occasio.
Semper munda & faecunda Virgo tu puerpera;
Mater alma velut palma, virens & fructisera.
Cujus flore vel odore recreari cupimus;
Ejus fructu nos à luctu liberari credimus.
Pulchrae tota sine notâ cujuscumque maculae,
Fac nos mundos & jucindos te ludare sedulè.
O beata! per quam data nova munde gaudia,
Et aperta side certâ regna sunt caelestiae.
Per quam mundus laetabundus vero fulget lumine,
Antiquarum tenebrarum offusus caligine.
Nunc potentes sunt egentes sicut olim dixeras,
Et egeni siunt plen[t], ut tu prophetaveras.
Per te morum depraevorum relinquunter devia,
Doctrinarum perversarum pulsa sunt vestigia.
Mundi luxus, atque fluxus doeuisti spernere,
Deum quaeri, carnem teri, vitijs resistere.
Mentis cursum tendi rurseum pietatis studio,
Corpus angi, motus frangi pro caelests premio
Tu portasti intra casti ventris claustra Dominum,
Redemptorem, ad honorem nos reformes pristinum.
Mater facta, sed intacta genuisti Filium;
Regum Regum, atque rerum Creatorm omnium.
| |
| |
Benedicta, per quam victa mortis est versutia;
Destitutis spe salutis datur indulgentia.
Benedictus Rex invictus, cujus Mater crederis,
Qui crae[t]us ex te natus nostri salus generis.
Reparatrix, Consolatrix desperantis animae:
A pressura, quae ventura malis est, nos redime.
Pro me pete, ut quiete sempiternâ perfruar;
Ne tormentis comburentis stagni miser obruat.
Quod requiro, quod suspiro, mea sana vulnera;
Et da ment Te poscenti gratiarum munera.
Vt sim castus & modestus, dulcis, blandus, sobrius,
Pius, rectus, circumspectus, simultatis nescius;
Eruditus & munitus divinis eloquijs,
Et beatus, & ornatus sacris exercitijs;
Constans, gravis, & suavis, benignus, amabilis,
Simplex, purus, & matutus, comis & affabilis,
Corde prudens, ore studens veritatem dicere,
Malum nolens, Deum colens pio semper apere.
Esto Tutrix & Adjutrix Christiani Populi;
Pacem praesta, ne molesta nos perturbent saeculi.
Salutaris Stella maris salve digna laudibus,
Quae praecellis cuntis stellis atque luminaribus.
Tua dulci prece fulci supplices, & refove;
Quidquid gravat & depravat mentes nostras remove.
Virgo gaude, quod de fraude doemonis nos liberas,
Dum in verâ & sincerâ carne Deum generas.
Illibata & ditata coelesti progenie,
Gravidata, nec privata flore pudicitiae.
Nam quod eras, perseveras, dum intacta generas;
Illum tractans atque lactans per quem facta fueras.
| |
| |
Mihi moesto nunc adesto dans perenne gaudium;
Dona quaeso nimis laeso optatum remedium.
Commendato me beato Christo tuo Filio,
Vt non cadam, sed evadam de mundi naufragio.
Fac me mitem, pelle litem, compesce lasciviam;
Contra crimen da munimen & mentis constantiam.
Nec me liget, nec fatiget saeculi cupiditas,
Quae obscurat & indurat mente sibi subditas.
Numquam ira, numquam dira me vincat elatio,
Quae multorum fit malorum frequenter occasio.
Ora Deum, ut cor meum sua servet gratia,
Ne antiquus inimicus seminet zizania.
Da levamen & tutamen tuum illis jugiter,
Tua Festa, sive gestae qui colunt alacriter.
Amen.
| |
Daghelyckx gebedt vanden h. Casimirus tot de h. maghet Maria
onbedorven gevonden in sijn Graff.
TOt Maria's groot behaeghen
Eert mijn ziel haer alle daeghen,
En verheft dees Moeders Feest;
Tracht op veel derley' manieren
Dese Maeghet wel te vieren,
En soo loven om het meest.
| |
| |
Siet haer aen (die hoogh magh roemen)
En wilt haer geluckigh noemen,
'tSaemen Moeder, ende Maeght;
Tracht dees wonder Vrouw te eeren,
Want sy sal de sond' af-keeren,
Die ghy inde ziele draeght.
Heeft al menich jonst gegeven,
En geluck ons aen-gebracht;
Wie sal haeren Lof beschryven,
Die het quaedt weet af te dryven
Van het menschelijck geslacht?
Wilt dees Coninginne prysen,
En die Maget eer bewysen,
Allen mensch soo lief-getal;
Wie en sal sijn hert niet schencken,
En dees Moeder niet gedencken,
Die ons noyt verlaeten sal?
Niemandt can oyt achter-haelen,
Noch Maria's deught bepaelen;
Die het al te boven gaet;
d'Een wencht d'ander t'over-treffen,
In Godts Moeder te verheffen,
Maer dit niemandt wel verstaet.
Canmen oyt met volle monden
Al haer wercken wel verconden,
En wat sy al heeft verdient?
Niemandt can haer deught uyt-spreken,
Waer voor d'Engels zyn geweken,
Al was't oock Godts besten vriendt.
| |
| |
Doch ick sal my heel begeven,
Om die Maeght soo hoogh verheven,
Dat ick spreeck tot haeren lof;
Can ick haer met al myn sinnen
Niet genoegh op d'aerd' beminnen,
'k Sal het doen in't Hemelsch hof:
Wilt gy haer geleertheydt weten;
Godt alleen die af can meten,
Want sy vanden Hemel quam:
Alle ketters valsche leeren
Als een vonck van d'helsche vlam.
Haere soete bly manieren,
Als een bloem de Kerck vercieren,
Die haer stelt in grooten schyn;
Oock haer teere minne-woorden,
Die der menschen hert door-boorden
Vol van deught en weerde zyn.
d'Eerste Moeder vande menschen
Het verderf van al hun wenschen
Hadt den Hemel toe gedaen;
Doch Maria's tusschen spreken
Kost den Hemel open-breken,
En voor ons doen open gaen.
Wat en heeftmen niet geleden,
Om dat godd'loos over treden!
Eva hadt de meeste schuldt;
Door Maria quam het leven,
Sy heeft ons 't geluck gegeven,
En met alle goedt vervult.
| |
| |
Jeder moest haer liefde draeghen,
En haer trachten te behaeghen,
Die ons soo veel jonsten doet;
O dat wy haer hert maer kenden,
Die ons quaedt soeckt af te wenden,
Wilt my, lieve Moeder, geven,
Dat ick naer Godts hert magh leven,
En vol-brenghen sijnen wensch;
Als ick sal dit leven derven,
Laet my dan in Jesus sterven,
En hem sien als Godt en mensch.
Moeder Godts, roem vande Vrouwen
'kSal op u altydt betrouwen,
Goedt, en machtigh t'allen kant;
Wilt ons door dit leven leyden,
En, als wy eens sullen scheyden,
Reyckt ons oock een Moeders handt.
Stam van Jesse, hoop des herten,
Vol van droefheydt, en van smerten,
In wiens hert den Heere rust;
Heyligh voor-beeldt van ons leven
Wilt ons door u hulpe geven,
Dat wy zyn oock Jesus lust.
Weest gegroet ô Maeght des Heeren,
'k Sal u meer en meer vereeren,
Door wie d'Hemels open-staen;
Die't serpent hebt over-wonnen,
Wilt my oock die gracy jonnen,
Dat ick magh ten Hemel gaen.
| |
| |
Davids Dochter hoogh geboren,
En van Godt eerst uyt-vercoren,
Die het al geschaepen heeft,
Wilt myn ziel genaedigh wesen,
Dat sy oock met u eens leeft.
Geeft my cracht, en spraeck, en wercken,
En wilt mijne tongh' verstercken,
Dat ick spreeck u eer, en lof,
'k Wenst', men noyt quam te vergeten,
Maer all'-om u naem te weten,
Soo op d'aerd' als't hemelsch-hof.
'k Weet, dat myne tongh' moet wycken,
En voor uwen lof beswycken,
On-geleert en on-bequaem;
Ben ick niet heel op-getoghen,
'k Sal nochtans naer myn vermoghen
Suyver Maeght wilt u verblyden,
En verheught u t'allen tyden,
Die verdient en loon en prys:
Menigh mensch, die was verloren,
Wierdt door U een uytvercoren,
Die ghy brocht in't Paradys.
'k Magh u Maeght en Moeder noemen,
En gy mooght u wel beroemen
Om u suyver vruchtbaerheydt;
Ghy sult als den Palm-boom groeyen,
En in geur en vruchten bloeyen,
| |
| |
Uyt-vercoren Maeght der Maeghden,
In wie d'Engels hun behaeghden,
Als in't voor-beeldt vande deught,
Maeckt, dat wy met al ons crachten
Naer u suyverheydt oock trachten,
En met u eens zyn verheught.
Die te vooren was in't duyster,
Nu is d'aerde gants in luyster
Door u licht, en heyligheydt;
d'Arme menschen zyn verheven,
En de Rycke onder-bleven,
Soo gy voortydts hadt voor-seydt.
Gy leert ons de quae manieren
Naer de wil van Godt bestieren,
Gy vernielt de valsche leer;
Door u weten wy te vluchten
's Wereldts list maer haer genuchten,
En maer trachten naer den heer.
Gy hebt hem voor ons ontfanghen
Tot een jeders groot verlanghen,
En gedraeghen tot ons goedt;
En soo hy nu was geboren,
Daer wy waeren eerst verloren,
Tot ons leven op-gevoedt.
'k Sal ô Moeder t'alle tyden
U goedt hert gebenedyden,
Die de doodt ten onder-bracht;
In de wan-hoop van het leven,
Hebt gy volle rust gegeven
Aen het menschelijck geslacht.
| |
| |
Ons Verlosser uyt-verkoren,
Saligh-maecker van de menschen,
Die vervult heeft al ons wenschen,
Waeren troost in al ons smerten,
Stercke by-standt van ons herten,
Toont ons u bermhertigheydt;
Wilt ons vande straf bevryden,
Die de quaede staen te lyden,
Voor de langhe eeuwigheydt.
Liefste Maeght wilt voor my vraeghen,
Dat ick Godt wel magh behaeghen,
En met hem ge[lu]ckigh zyn;
Maeckt, dat Godt myn ziel wilt spaeren,
En my voor altydt bewaeren
Van het vier van d'helsche pyn.
Bidt, dat Godt vergeev' myn sonden,
Die myn ziel soo seer door-wonden;
't Is alleen, dat ick nu wensch;
Op dat ick magh beter leven,
Een verlaeten plichtigh mensch.
O dat ick heel waer genesen!
Mocht ick door u suyver wesen!
Zedigh, maetigh, liefgetal,
On-geveynst in al myn wercken,
Stil, Godtvruchtigh in de kercken,
| |
| |
Wilt in alles my verstercken,
Dat een jeder magh bemercken
Myn goedt hert, en rechten sin;
Geeft, dat ick het quaedt magh laeten,
Dit sal myne ziel maer baeten,
Dat ick Godt alleen bemin.
Wilt ô Moeder ons ontfermen,
En het Christen volck beschermen
Van het quaedt en on-geluck;
Maeckt, dat wy door 's wereldts vonden,
In haer ydelheydt verslonden,
Noyt en comen in den druck.
Sterr' der Zee sal ick u noemen,
Gy mooght boven d'ander roemen,
Die gy verr' [t]e boven gaet;
Wilt ons inde deughden voeden,
En van alle quaedt verhoeden,
Maeckt, dat gy ons noyt verlaet.
Weest verheugth ô Vrouw verheven,
Altydt suyver Maeght gebleven,
Oock in't baeren van u kindt;
Wilt den vyandt van ons jaeghen,
Dat hy ons met al sijn plaeghen
Als ick u noch eens kom' groeten,
Wilt myn treurigh hert versoeten,
En my jonnen volle vreught;
Wilt my eenen middel geven,
Tot geluck van heel myn leven,
En my stercken in de deught.
| |
| |
Wilt my uwen Soon bevelen,
Dat ick nimmer com' te quelen
In de droefheydt, of in't quaedt;
Dat ick mach myn ziel bewaeren,
Van de aersch' en helsche baeren,
Dat sy noyt te gronde gaet.
Geeft ons een vreed'saemigh leven,
En dat wy ons noyt begeven
Tot des wereldts ydelheydt;
Tegen 't quaedt wilt ons verstercken.
Jont ons kracht in al ons wercken,
En in't goedt vol-standigheydt.
Maeckt, dat ick noyt word' bedroghen,
Van de wereldt in-getoghen,
Door haer boos arghlistigheydt;
Die ons door haer minsaem vleyen
Weet in valscheydt af te leyen
Van ons ziele saligheydt.
Laet my noyt van gramme sinnen,
Noch van hooverdy verwinnen,
Oorspronck van soo menigh quaedt][;]
'k Wil u soet gemoet gaen volghen,
Datter niemandt zy verbolghen,
Oock door't minste stuer gelaet.
Nu voor't lest ô Maght en Moeder,
Maeckt, dat Godt zy myn behoeder,
En ick van u beyd' bemindt,
Dat ick Satan magh verjaeghen,
End' aen u en Godt behaeghen,
En soo worden 't liefste kindt.
| |
| |
Maer wilt oock u hulp bethoonen,
En hun naer verdiensten loonen
Die u eer al-om verbreyden,
Wilt hun naer den hemel leyden
Tot het saligh hemelsch Hoff.
Dit sijn godtvruchtigh lof-dicht placht Casimirus alle daeghen te lesen, om aldus de gedachtenisse van Maria, sijne lieve Moeder, meer ende meer in sijn selven te verstercken, dat hy noyt en heeft achtergelaeten, tot het leste sijns levens, het welck hy oock begeert heeft, dat het met sijn gestorven lichaem inde doodt-kiste soude gesloten worden (het welck oock daernaer onbedorven gevonden is by sijn ongeschonden lichaem) volghens het verhael van den Eerw. P. Albertu VViouck Kialowickx: Elegantissimis Versibus beatam Virginem celebravis, quorum exemplum secum sepulchro inferri mandavit.
Doch hy en was niet te vreden, dat hy de H. Maghet door sijn eygen deughtsaemheydt ende vernuftheydt soude dienst bewysen, maer trachtede oock haere eere ende lof onder de andere te vervoorderen. Menighe zynder aldus door sijnen jever ende toe-doen verweckt geweest, om de H. Maghet Maria van gelijcken te beminnen, ende meerder eere te betoonen. Ick en waere geensints verwondert, jae ick en twyffele daer niet van, of den salighen Jonghelinck Stanislaus Kostka, oock eenen Polschen Edelman, noch wereldts zynde, | |
| |
eer hy quam inde Societeyt Jesu, is door het goedt exempel van den H. Conincklijcken Prince Casimirus, die over hondert, ende eenighe jaeren te vooren ghestorven was, verweckt gheweest, om de H. Moeder Godts oock besonderlijck te dienen, ende haer als sijne Moeder met alle teere ende kinderlijcke liefde te eeren; wiens liefde tot haer is uyt-schynende geweest, als niet willende wycken, soo veel in hem was, aen de liefde van Maria, die hy seer dickwils hadde genoten. De Sangh-Goddinne sal U-L. desen soeten Liefde-strydt hier in het rym voor ooghen stellen:
DE liefd' heeft wel de sterckste handt,
Die wonder dinghen uyt can wercken;
Een jeder wyckt voor haeren brandt;
d'Ontsteken ziel het best can mercken.
Maer dat het wonderst' is van al,
De liefde siet men in twee spelen,
En schoon sy een is in getal,
Men vinter twee van liefde quelen:
De liefd' is in Maria's hert
Naer Stanislaus toe gedreven,
Tot wie hy oock ontsteken werdt,
Om oock sijn hert aen haer te geven.
De liefd' hadt hier een wond'ren strydt,
In dese twee verliefde menschen,
Noch d'een, noch d'ander geeft respyt
Aen de ontsteken liefde-wenschen.
| |
| |
VVel hoe sal ick die weerde Maeght,
Seyd' Stanislaus, niet beminnen?
Die my onweerdigh liefde draeght;
'k VVil oock voortaen eens gen beginnen.
Myn hert heb ick haer toe geseydt,
Die met haer liefd' dat heeft gewonnen;
Sal ick dan oock niet zyn bereydt,
Om oock myn ziel aen haer te jonnen?
Ick voel, dat haer myn hert bemindt,
Om dat sy is myn liefste Moeder,
Ick hop' te wesen oock haer kindt,
Om soo te worden Jesus Broeder.
Sy neemt hem voor haer Dienaer aen,
En wilt sijn liefd' met liefde loonen;
Die hem noch sal te boven gaen,
Als sy daer naer sigh sal verthoonen:
De sieckt' eens Kostka over-viel,
VVie stracx Godts Moeder quam besoecken;
Die soo den siecken onder-hiel,
Dat hy begon haest te vercloecken.
Maer dit het al te boven gonck;
(En't was de meeste jonst van allen)
Als sy haer kintjen teer en jongh
Liet in sijn ermen neder-vallen,
Hier spreelde Kostka met het kindt,
En Jesus oock met hem te samen;
Die wierden soo op een versint,
Dat sy in volle vriendtschap quamen,
VVat heeft hier Kostka niet gedaen?
Eerst danckt hy Jesus, en sijn Moeder,
| |
| |
Dan sagh hy't Kintjen noch eens aen,
En kust het als sijn liefsten Broeder.
Dit soet besoeck was nu voor by;
De Maeght met Jesus was verdwenen;
Maer Kostka bleef al even bly,
Als of sy waeren eerst verschenen.
Maer hoort noch wat een goeden raedt,
Dees Maeght aen Kostka quam te geven:
Op dat ghy Jesus noyt en laet,
Gaet in het Huys van Jesus leven.
Dit quam weer van een Moeders hert,
Dat sy aen Kostka wilde thoonen:
Sy maeckt, dat hy ontfanghen werdt,
Om soo in Jesus huys te woonen.
O wonder liefd' van dese Maeght!
Die oock haer Dienaer hadt genesen;
Groot is de liefd', die hy oock draeght,
En wilt haer altydt danckbaer wesen.
Maria's hert hadt hem gewondt,
Dat oock sijn hert schier quam te breken,
En waermen Stanislaus vondt,
't VVas van die Moeders eer te spreken.
Hy sprack niet anders, als haer lof,
Met goeder hert en volle monden;
Versocht oock dickmaels 't hemelsch Hof,
Om haere deughden te verkonden.
Dit is den soeten Liefde strydt
Den vasten bandt van't heyligh minnen,
Daer jeder wenst uyt heyl'ghen nydt,
Den een den and'ren t'over-winnen.
| |
| |
Noch Stanislaus tot sijn doodt
Heeft desen strydt oyt willen derven;
Doch is oock van die Maeght genoodt,
Om op haer Feest te moghen sterven.
Dese teere liefde van Stranislaus Kostka tot de H. Moeder Godts hadde misschien, soo ick geseydt hebbe, eenigh beginsel genomen van de groote genegentheydt van den H. Prince Casimirus tot Maria, immers sy is haer seer gelijck geweest. Doch laet ons voorder spreken van onsen Conincklijcken Prince, den welcken was eenen uytnemenden Prince, den welcken was eenen uytnemenden, ende uyt-stekenden Dienaer van die H. Maeghet, die hy oock, soo veel als't hem moghelijck was, trachtede in haer deughden naer te volghen, maer besonderlijck in haere Maeghdelijcke reynigheydt, de welcke hy oock aen Godt onder de bescherminge vande Moeder Godts voor sijn geheel leven hadde op-gedraghen. Dese alderreynste Maghet stelde hy sich geduerighlijck voor ooghen als eenen claeren ende on-bevleckten spiegel van alle eerbaerheydt, de welcke oock de eerste onder alle de menschen eene eeuwige belofte van suyverheydt aen Godt gedaen hadde, ende aldus, gelijck den H. Hieronymus seght, het glorieus vendel vande maeghdelijcke reynigheydt inde wereldt eerst op-gerecht. Hy wiste oock wel, gelijck oock seght den H. Vader Bernardus dat sy om haere groote reynigheydt van Godt was verkoren geweest, om de Moeder te wesen van sijnen eenighen Sone, sonder te verliesen haere reynig | |
| |
heydt, Virginitate placuit, humilitate concepit.Gelijck sy hem ontfangen heeft om haer oodtmoedigheydt, soo heeft sy Godt oock behaeght om haere Maeghdelijcke suyverheydt. Dese wonderbaere ende verheven reynigheydt van Maria sochte Casimirus op het neerstighste naer te volghen, ende soo naer het H. Kindt Jesus oock te worden haeren aen-ghenomen Sone.
Hier toe heeft hy getracht van sijne eerste redelijcke jonckheydt, niet achter-laetende, waer mede hy haer in het betrachten, ende bewaeren der suyverheydt konde behaegen. Maer dit heeft naementlijck gebleken, als hy gecomen was tot sijne volcomen jeught, gelijcker van spreeckt den Hooghweerdighsten Heer Bisschop Zacharias Fererius in sijn 2. cap. van sijn leven, als den Prince Casimirus, seght hy, gecomen was tot sijnen volle jonckheydt, in de welcke soodaenighe Princen haere lusten seer dickwils pleghen in te volghen, hy nochtans heeft alsdan alle sinnelijcke driften met alle sorghe ende neerstigheydt teenemael overwonnen, ende sijn lichaem ende ziel soo bestiert volghens de wetten vande Suyverheydt, dat hy van een jeghelijck, jongh en oudt gehouden wierdt als eenen spiegel, ende voorbeeldt vande reynigheydt, Dum eum adolescentiae florem, quo potissimum illud hominum genus voluptati indulgere consuevit, attigislet, tanto sensu omnes, animumque & corpus ipsum continentiae fraeno compesciut, ut non modo adolescentibus, sed & gravioribus viris, totius munditiae & castitatis speculum haberetur.
| |
| |
Maer men moet noch weten, volghens den selven Schryver, dat hy teghen alle de aen-lockselen ende peryckelen der suyverheydt sigh niet alleen en waepende met sijn vast opset, ende belofte van reynigheydt, maer boven dien ghebruyckte oock hier toe andere bequaeme ende stercke middelen van veelder hande verstervinghen ende lyffcastydingen: dickwils droegh hy een hairen kleedt op sijn bloot lichaem onder sijn geborduerde kleederen, nu sliep hy op een planck, ofte op de aerde, dan dede hy eene langhen ende heftighe discipline, ende soo voorts. Soodaenige lyf-castydinghen gebruyckte desen teeren ende wel-op-gebrochten Prince; want hy wiste seer wel, dat de lelie van suyverheydt tusschen soo veel doornen des wereldts ende des vleesch aldus noodtsaeckelijck moeste bewaert worden. Jae hy heeft sulck eene sorghe voor sijne reynigheydt gedraeghen, dat hy sieck zynde liever sijn leven als de suyverheydt heeft willen verliesen, verstootende den raedt van de Doctoren ofte Medicyn-meesters, ende van andere, den welcken hy niet en conde in't werck leggen sonder te cort te doen aen sijne Maeghdelijcke suyverheydt: met desen alder hooghsten lof wordt hy besonderlijck van de H. Kercke vereert in sijne H. Getyden: Virginitatem, quam ab incunabulis servavit illaesam sub extremo vitae termino fortitet asseruit, dum gravi pressus infirmitate mori potius, quam castitatis jacturam ex Medicorum consilio subire constanter decrevit. Syne reynigheydt voorwaer en konde niet hoogher noch voorder comen.
| |
| |
Menige andere suyvere menschen, die volghens haeren staet oock eerlijck geleeft hebben moeten hun verre ten onderen geven aen dese hooghverheven ende on-gemeene suvyerheydt van Casimirus; aen hem moet wycken, seght eene geleerden Schryver, den Coninck Cyrus, den welcken niet en wilde toe-laeten, dat men voor sijn oogen brengen soude een alder-schoonste vrouw-persoon met naeme Pantheon, op dat door malckanders aen-schouwen de eerbaerheydt in geen peryckel en mochte comen. Alexander den Grooten moet hier oock wycken, al is't dat hy uyt liefde vande eerbaerheydt de gevangene Dochters vanden Coninck Darius eerelijck onthaelt heeft, ende de gevanghene Coninginne sijne Huysvrouwe om de selve reden noyt en heeft willen laeten brenghen voor sijne ooghen. Balduinus Grave van Vlaenderen, ende Keyser van Constantinopelen wordt oock ten uyttersten gepresen om sijne over-groote suyverheydt, den welcken noyt en wilde toe-laeten, datter eenige andere als suyvere, ende eerelijcke menschen in sijn Paleys souden slaepen. Dese ende meer andere zyn om hunne suyverheydt by de menschen seer vermaert, maer den Prince Casimirus is noch meerderen lof weerdigh, om dat hy liever gehadt heeft sijn leven, als sijne reynigheydt te verliesen.
Met reden soude men op het Graf van desen suyveren Prince wel moghen stellen dese woorden: Malo mori, quam foedari, dat is, als hier vooren geseydt is:
| |
| |
'k VVil, en sal veel liever sterven,
Als dat 't slyck my sou bederven.
Dese woorden Malo mori, quam foedari, worden toe-geeygent aen een seker wit beestjen van Jtalien, het welck een soorte is van een wesel, van sommighe Schryvers genoemt Arminius ofte Mus Alpinus, van andere Mustella Alpina ofte Pontica, het welcke uyt sijn schuyl-hol gejaeght zynde, ende sijn selven gestelt vindende tusschen het slyck, ende de naer-jaeghende honden, sigh liever laet vangen, ofte doodt byten, als door het slyck te loopen ende soo vuyl te worden.
Hierop past oock wonderlijck wel het ghene in Jtalien geschiedt is aen eene kloecke Maeght van Castillon, vande welcke schryft den Eerw: Pater Joannes Rho van de Societeyt Jesu in het 7. Boeck van sijn Historie der deughden, in't eerste Capittel. Eenen sekeren Jonghelink, seght hy, was vervallen op eene soet-aerdighe, ende seer schoone Dochter, die haer oock eerst tot hem niet on-geneghen en toonde, maer soo sy gewaer wierdt sjinen oneerlijcken handel, heeft hem terstont kloeckelijck, ende standtvastelijck weder-staen, ende verstooten, geensints willende involghen sijnen onkuysschen wille; sonder daernaer oock te vreesen sijn uyt-getrocken sweerdt, met het welcke hy haer dreyghde te dooden, haer leven liever ten besten gevende, als haere Suyverheydt, die sy veel meer beminde; Waerom den ontuchtighen ende rasenden Jonghelinck, in volle furie zynde, haer het hooft heeft af | |
| |
geslaeghen; het welcke hy oock corts daer naer, door het gebodt van den Doorluchtighen Prince ende Marquis van Castillon Franciscus Gonzaga Heere van die Stadt, met de doodt moeste betaelen. Doch op dat aen die cloecke ende Suyvere Maeght den verdiende lof, ende eere niet en soude ontbreken; dien Prince heeft tot haerder eere eene Statue doen stellen, ende daerin doen snyden dat vermaert wit beestjen Arminius ofte Mus Alpinus, met dit Devies van onder: Malo mori quam foedari, dat is, Ick hebbe liever te sterven, als vuyl te worden. Dit Sinne-beeldt, ende dese woorden, segghe ick, souden met volle reden moghen gestelt worden op het glorieus Graf van dien aldersuyversten prince Casimirus, den welcken oock uyt enckele liefde der Suyverheydt sijn leven gelaeten heeft, ende liever gehadt suyver te sterven, als met verlies der Suyverheydt te blyven leven. Malo mori; quam foedari. Tot volle ende leste bevestinghe van de Reynigheydt van Casimirus, ende van sijne groote ghenegentheydt tot de H. Moeder Godts, ende Maeght der Maeghden sal konnen dienen den schoonen Lelie-tack, met den welcken den Suyveren Prince geschildert wordt, ofte in printe gemeynelijck uytgedruckt, op den welcken staet het H. Beeldt van de H. Maghet Maria; voorwaer eene waerachtighe getuyghenisse vande teere affectie van Casimirus tot die reyne Maghet, ende een alder-claerste teecken van sijne groote liefde tot de Maeghdelijcke Reynigheydt.
|
|
Auteursrechtvrij