| |
¶ Hier naer volgen die vreemde Termen.
| |
| |
| |
A
ABandoneren, ouerguen, verlaten. |
Abalieneren, verureemden. |
Abbreuiatie, afcortinghe. |
Abhorreren, ontsien, vreesen. |
Abolieren, te niete doen |
Abstineren, afhouden. |
Abstinentie, afhoudinge |
Abuteren, misbruycken |
Abuus, een misbruyck. |
Abuseren, in abuse bringhen. |
Accepteren, aennemen ontfanghen. |
Acies, een toeganck |
Accident, een gheual. |
Accidentael, gebuerlic |
Acoleren, omhelsen |
Accommoderen, beschicken. |
Accorderen, ouer een draghen. |
Accumeleren, vergaderen |
Accuseren, wroeghen |
Accusatie, wroeghinge |
Actuer, die een sake vertoocht metten woorde, een speelder. |
Actie, recht om te veruolghene dat yemant toebehoort. |
Additie, toedoeninghe |
Administreren, wt ende in gheuen. |
Administratie, handelinghe. |
Admiratie, verwonderinghe. |
Admitteren, toelaten. |
Admonitie, vermaninge |
Aduerteren, waarschuwen. |
Aduneren, vereenigen versamen. |
Adopteren, een vreemde voor zijn kint houden. |
Adiousteren, toedoen, toeuoeghen. |
Adoreren, aenbidden |
Aduersaris, wederpartije. |
Aduocaet, een helper oft patroon. |
Affabele, goet om aen te sprekene. |
Affameren, verhongeren. |
| |
| |
Affecteren, seer begeeren |
Affectie, genegentheyt begheerte. |
Affirmeren, versekeren |
Affirmatie, versekeringe |
Affirmatijf, datmen versekert. |
Aggraueren, verswaren |
Aggrauatie, verswaringhe. |
Agieren, vertooghen, met woorden in dinghementen of spelen. |
Agreeren, consenteren |
Alieneren, verureemden |
Allegieren, toebringhen |
Allegatie, toebrenginge |
Altereren, veranderen |
Alteratie, veranderinge |
Alterneren, nv deen nv dander doen. |
Amatuer, een beminder |
Ammasseren, vergaderen |
Amplieren, verbreeden. |
Amplificatie, verbreedinghe. |
Amphibologie een doncker, oft twijfelachtighe redene. |
Anatomie, een snijdinghe des lichaems. |
Animeren, moet geuen. |
Annicheleren, te nyete doen. |
Annexeren, toeuoegen, aenbinden. |
Annex, toegeuoecht |
Anticiperen, voorcomen. |
Antichrist, dye Christo teghen es. |
Apostaet, rebel, wedersporrich. |
Apostel, een boode. |
Apparitie, openbaringe |
Appeleren, aenroepen te weten, eenen meerderen iuge. |
Applikieren, toeuoegen |
Appointieren, bereeden |
Apprehenderen, vangen. |
Approberen, betoogen. |
Arbiter, een gecoren Iuge oft makelare. |
Argueren, kijuen of berespen. |
Argument, een disputatie, oft teeken. |
Argumenteren, disputeren. |
Arithmetijcke, die conste van tellen. |
Arriueren, te lande comen |
| |
| |
Arrogantie, houerdicheyt |
Arrogant, houeerdich |
Armonie, soet gheluyt |
Armonizeren soet gheluyt maken. |
Arresteren, benauwen bedwinghen. |
Articuleren, by artijckelen seggen of stellen |
Ascenderen, vpclimmen |
Ascendent, datter oprijst oft clemt. |
Ascentie, een vpuaert |
Assigieren, belegheren |
Assigneren, toescrijuen, gheuen |
Assignement, toescrijuinghe, gheuinge |
Assistentie, bistant |
Assisteren, bistant doen |
Astrologie, die const van prononsticeren, wt den sterren |
Assumptie, toeneminge |
Attent, toehoorende |
Attentie, toehooringe |
Audientie, ghehoor. |
Audituer, een hoorder |
augmenteren, vermeerderen |
Augmentatie, vermeerderinghe |
Authuer, een maker |
Authoriteyt, macht oft hoocheyt. |
Authorizeren, machte gheuen |
| |
B.
Baptizeren, doopen, wasschen |
Barbaren, dye qualijc spreken |
Beneficentie, miltheyt weldaet. |
Beneuolentie, goedtwillicheyt |
Bestiael, beestelijc |
Blameren, schande segghen. |
Blamatie, schande |
Blasphemeren, yemants eere oft hoocheydt te naer spreken. |
Blasphemie, schande, cleenicheyt, lasteringe. |
Boleren, vrijen, minnen |
Bulle, een lettere vanden paeus |
| |
C.
Calculeren, rekenen |
Calculatie, rekeninghe |
Calaenge, roepinghe, wtroepinghe |
| |
| |
Calengieren, roepen, oft wtroepen. |
Capitael, daert lijf aen cleeft. |
Cas, een gheual. |
casseren, wtdoen, wtroyen |
Cauilleren, cabbelen, strijden. |
Causeren, couten, oft voortbrenghen. |
Cautele, voorsienicheit |
Cauteleus, schalc, voorsienich. |
Caution, borchtocht |
Celebreren, dienen, eeren, verheffen, oft bekent maken. |
Ceremonie, wtwendighen godsdienst. |
Certifieren, versekeren |
Certificatie, versekertheyt. |
Cesseren, vphouden |
Cessatie, vphoudinghe |
Chiromantie, die const van handen te besiene. |
Chirurgie const van wonden te meesteren. |
Chirurgijn een wondemeester. |
Chronike, een boec van tijden. |
Citeren, daghen voor die wet. |
Citatie, daghinghe. |
Circumcisie. besnijdinge |
Circumstantie, onstaninge. |
Circumlocutie, een bewimpelde sprake. |
Ciuijl, borgherlijck |
Ciuiliteyt, borgerscap oft beleeftheyt. |
Collatie, een coutinge, tsamen sprekinghe |
Collationeren, gheliken |
Collectie, vergaderinge. |
Colligieren, vergaderen. |
Collatuer die yet geeft |
Combust, verbernt |
Commemoratie, een gedenckenesse. |
Commenderen, prijsen. |
Commoueren, beroeren. |
Commotie een beroerte |
Commissie, beuel, macht toelatinghe. |
Committeren, beuelen, macht geuen, toelaten. |
Communiceren, medeelen. |
Communicatie, mededeelinghe. |
| |
| |
Compareren, ghelijcken vertooghen. |
Comparacie, gelikenesse |
Compenseren, deen teghen dander wicken of wedergheuen. |
Compensatie, alsmen deen teghen dander wict. |
Competeren, aengaen |
Competent, aengaende behoorlijck. |
Competetuer, dye yet met eenen anderen begheert |
Complice, een medeplegher. |
Componere, maken |
Compositie, een maecsel |
Compromis, alsmen yet tsamen belooft. |
Computeren, rekenen tellen. |
Computatie, rekeninge. |
Conceptie, ontfanghinghe. |
Concipieren, begrijpen voornemen. |
Concilie, vergaderinge. |
Concluderen, besluyten |
Conclusie, een besluyt. |
Concorderen, eendrachtich maken. |
Concordantie, eendrachticheyt. |
Concubine, een slaeplief |
Concupiscentie, quade begheerte. |
Condamneren, verwijsen |
Condemnatie, verwisinge |
Condescenderen, tsamen ouercomen. |
Conditie, auentuere, voorwaerde. |
Conditionael, by auentueren. |
Condoneren, vergeuen |
Confedereren, tsamen verbinden. |
Confederatie, een verbont. |
Confereren tsamen spreken. |
Conferentie tsamen sprekinghe. |
Confessie een belijdinge |
Confessionael, een biechtbrief. |
Confirmeren, verstercken. |
Confirmatie, versterckinghe. |
Confiskieren, yemants goet tot sprincen ta- |
| |
| |
fel stellen |
Conflueren, tsamen vloeyen. |
Confluentie, tsamen vloeyinghe |
Conformeren, ghelijck maken |
Conform, ghelijc |
Conforteren, verstercken, vertroosten |
Confortatie, een versterckinghe |
Confunderen, minghelen of beschaemt maken |
Confusie, minghelinge, of beschaemtheit. |
Confuteren, wederleggen |
Confutatie, wederlegghinge. |
Congregatie, vergaderinghe |
Coniecture, radinghe |
Coniectureren, raden |
Coniecturael, datmen raden mach |
Coniugatie, tsamenbindinghe |
Coniunct, versaemt. |
Coniunctie, versaminge. |
Coniuratie, besweeringhe |
Conniueren, duer dye vingheren sien |
Conquesteren, vercrijgen. |
Conqueest, dat vercreghen es. |
Consequentie, een veruolch, of datter naer uolcht. |
Consistorie, raetscamer, oft vergaderinghe. |
Consolecen, vertroosten |
Consolatie, vertroostinge |
Consolideren, verharden, heelen |
Conspiratie, een meuterie |
Conspireren, een meuterie maken. |
Constant, ghestadich. |
Constantie, ghestadichheyt |
Constituant, die yemant macht gheeft voor hem te agieren |
Constitueren, stellen |
Consulteren, raedt vraghen |
Consultatie, raet, aduijs |
Consumeren, verteeren, te niete doen. |
Contagieus, smettelijc |
| |
| |
Contamineren beulecken |
Contaminatie, een beuleckinghe |
Content, te vreden |
contenteren te vrede stellen |
contentieus, kijfachtich. |
continentie, afhoudinge |
continueren, ghedueren aenhouwen |
continuatie, gedueringe |
contract, een voorwaerde |
contradictie, een tegensegghinge |
contribueren medegeuen |
contributie, medegheuinghe |
Contristeren, bedroeuen. |
contumacieren, wedersporich wesen |
contumacie, wedersporricheyt. |
conuent, een vergaderinge. |
Conuentikele, een plaetse daermen vergadert. |
conuentie, voorwaerde |
Conuenabile, behoorlijck |
conuerteren, bekeeren |
copperen, snijden |
copuleren, vergaderen |
Coroneren, croonen |
Corpulent, groot, vet, vullijuich |
corresponderen, schicken ghelijck wesen |
corroderen, knagen, eten, |
Corrosijf, dat eedt, oft bijt |
corrigieren, verbeteren, castijen |
correct, goet |
correctie, beteringhe, castiement |
couuert, bedect |
Couuerture, een decsel |
Credentie, geloofsaemheyt. |
Credituer, die eenen anderen borcht. |
Criem, groot misdaet. |
Crimineil, daer groote misdaet aencleeft. |
Curicus, sorchuuldich. |
| |
D.
Damneren, verwijsen, verdoemen |
Date, sekeren tijt |
Dateren, sekeren tijt beteekenen |
Debateren, argueren, strijden. |
Debuoir, datmen schul |
| |
| |
dich es van doene. |
Decideren, een gheschil ten eynde bringhen |
Decisie, een eynde vanden geschille |
Declareren, verclaren. |
declaratie, verclaringe |
declinere, afwijcken |
declinatoire, afwijckende |
Decoreren, verchieren |
decoratie, vercieringhe |
Deduceren, beleeden. |
Deductie, een beleedt |
defalkieren, afcorten |
Defect, een ghebreck |
Defectijf, ghebreckelijc. |
Defenderen, beschudden. |
defensie, een beschudt |
defensuer, een beschubder. |
Degenereren, zijn gheslachte niet volghen. |
Delecteren, behaghen. |
delectatie, behaginghe, oft ghenoechte |
Delibereren, beraden, bedincken |
Deliberatie beradinge |
delicaet, sochte, teedere |
Delict, een misdaet |
demonstratie, betoginge |
Depraueren, quaet maken, verargheren. |
deposeren, afsetten, getuygen. |
Depositie afsettinge, getuygenesse. |
Deprimeren, neder drucken |
Deputereren, yemant in officie oft last stellen |
Derisie, gheck oft spot. |
Deriueren, nederwaert vloeyen |
Descenderen, neder dalen |
descriptio, bescriuinge. |
Desisteren, afhouden. |
Desolaet, mistroostich. |
Desolatie, mistroostichheyt, oft bederuinge |
Desoleren, bederuen |
Despereren, wanhopen. |
Desperatie, wanhope. |
Destitueren, afstellen, verlaten. |
Destrueren, breken, bederuen |
Destructie, bederuinge |
Determineren, besceeden |
Detestabile, leelijc, walghelijck |
Detorqueren, andersins draeyen |
Detractie, achterclap |
| |
| |
Detriment, schade |
Deuolueren, nederwentelen, rollen. |
Diademe, een croone. |
Diffameren, schande segghen, beclappen |
Diffamatie, beclappinghe. |
Different, gheschil, verschil. |
Differentie, idem. |
differeren, wtstellen |
Diffidentie, ongheloouicheyt. |
diffinieren, betooghen wat eygentlijc een sake es. |
Diffinitie, een betooch wat eyghentlijc een sake beteekent. |
Digereren, verteren |
digestie, verteeringhe. |
Digressie, wtloopinge |
dilatoire, verstellende, |
Dilateren, verbreyden |
dilay, wtstellinghe |
Dilectie, liefde. |
diligent, neerstich. |
diligenteren, neersticheyt doen. |
Diligentie, neersticheit |
Diminuere, verminderen. |
Diminutie, verminderinghe |
Direct, rechte |
disceptatie, disputatie |
Discepteren, disputeren kijuen |
Discorderen, tweedrachtich wesen |
Discretie, onderscheet, tusschenscheedt. |
Dispenseren, wtgeuen |
Dispensatie, wtgheuinghe. |
Disponeren, beschicken. |
dispositie, beschickinge |
Dissentie, tweedracht |
dissimuleren, veynsen |
Dissimulatie, veysinge |
dissolueren, ontbinden |
Dissolutie, ontbondenschap |
Dissoluut, ontbonden |
Dissoneren, qualijc luyden |
Dissuaderen, ontraden |
distantie, tusschenscheet. |
Distilleren, nederdruipen |
Distillatie, nederdruypinghe |
Distingieren, tusschen |
| |
| |
scheeden. |
Distinctie, tusschen scheedinghe. |
Distribueren, deelen |
distributie, deelinghe. |
Diuideren, deelen. |
diuisie, deelinghe |
diuiseren, cauten |
diuineren, raden. |
Diuinatie, radinghe |
diuortie, scheedinge van man ende wijf |
Doceren, betooghen. |
doctrine, een leeringhe |
Doleur, pijne oft rauwe. |
domicilie, een wonstee |
domineren, heerschappie hebben |
Dominatie, heerschappie |
Dominatuer, een heer |
donatie, een ghifte. |
doteren, beghiften |
dubiteren, twijfelen. |
Dubitatie, twijfelinge. |
Duplikieren, dobbelmaken. |
Dureren, ghedueren. |
| |
E.
Eclips, een ghebreck |
Edict, een ghebot. |
Edificie, een ghestichte |
Educatie, vulmaectheyt |
Effigie, een beeldt oft ghelijckenesse |
Electie, een verkiesinghe |
Electuer, een kueruorst. |
Eligant, schoone, wtghelesen |
Elegantie, schoonheyt |
Elocutie, wtsprekinge. |
Eloquent, welsprekende. |
Eloquentie, schoone sprake |
Emenderen, verbeteren |
Eminent, vppenbaer, claer |
Emplastre, een plaestere |
Engien, een verstant. |
Enorme, onghereghelt |
Enumeratie, alsmen yet seyt bi ghetale |
Epidimie, een sterfte, oft smettende siecte. |
Epilepsie, een vallende siecte. |
| |
| |
Epiphania, een vppenbaringhe |
Epilogatie, een besluut van eender redene. |
Epistele, een sendtbrief |
Epitaphe, datmen vp die grauen scrijft. |
Equael, ghelijc |
Eremite, die inde woestijne woont. |
Erruer, dwalinghe. |
Estimeren, weerdich rekenen. |
Estimatie, weerde |
etymologie, een warachtige sprake of die rechte afcoemst van eenen woorde. |
Euangelie, een goede bootschap |
Euident, claer, vppenbaer |
Exaggeratie, een vergaderinghe |
Exalteren, verheffen. |
Exaltatie, verheffinge. |
Exame, een onderuraghinge. |
Examinatie, idem |
Examineren, onderuragen |
Excaueren, wthauwen |
Excauatie wthauinghe |
Excelleren, te bouen gaen |
Excellent te bouen gaende |
Excellentie, een hoocheyt |
Excederen, buyten reden gaen of te bouen gaen |
Exces ouerdaet |
Exceptie, wtneminghe |
Exciteren, verwecken |
Excluderen, buyten sluten |
Exclusijf, buuten gesloten, onbegrepen |
Excluus, idem |
Excommuniceren, verwaten, bannen |
Excommunicatie, een verwaet oft ban |
Excoriatie, vladinghe. |
Excuseren ontschuldigen |
Excusatie, ontsculdinge. |
Execratie, een versmadinghe |
Execrabele, smadelijc |
Executeren, trecht te wercke legghen |
Executie, alsmen trecht te wercke legt. |
Exempt, wtghenomen |
Exherederen, onteruen |
| |
| |
Exhereditatie, onteruinghe |
Exhibere, wtgheuen. |
Exhibitie, wtgheuinge |
Exhorteren, vermanen |
Exhortatie, vermaninge. |
Exerceren, besich houden |
Exercitie, besicheyt. |
Exigentie, eenen heesch |
Exorbiteren, buyten wt ghegaen |
Exorciste, een besweerder |
Exorneren, verchieren |
Exornatie, een verchieringhe |
Expert, beproeft |
Experientie, proeuinghe, besoeckinghe |
Experimenteren, proeuen, ondersoecken |
Expedieren, ghereetschap doen |
Expeditie, gereetschap |
Expireren, wtgaen, eynden. |
Expiratie, wtganinge, oft eynde. |
Exponeren, wtlegghen. |
Expositie, een wtlegghinge |
Exprimeren, wtspreken, wtseggen, wtperssen. |
Expectatijf, verbeydelijck |
Expulseren, wtdrijuen wtiaghen |
Extenderen, wtspannen wtrecken |
Extinct, te niete. |
Extirperen, metter wortele wt trecken |
Extract, wtgetrocken. |
Extraordinaire, buyten ordene. |
| |
F.
Fabele, een cluchte |
Fabrijcke, een gestichte |
Farijl, goet om doen |
Faconde, schoone sprake |
Factie, een meute |
Facteur, een makere |
Faculteyt, macht |
Faict, een werck ofte daet |
Failgieren, missen |
Fallacie, bedroch |
Fame, een mare, gheruchte. |
Fameus, vermaert, berucht |
| |
| |
Familie, een huysgesin |
Fasceneren, betoueren |
Fauvriseren, ionnen of ionste draghen |
Faueur, ionste |
Fautuer, die ionste draghet. |
Faunisage, een gemaect aensichte |
Fertijl, vruchtbaer |
Fertiliteyt, vruchtbaerheyt |
Figure, een ghelijckenesse. |
Finael, eyndelijc |
finalijc, idem |
Fingieren, versieren |
fixie, versieringhe. |
Fix, vast |
flatteren, smeecken |
Floreren, bloeyen |
flux, een vloet |
Formeren, maken. |
fortifieren, stercmaken |
Fortificatie, stercmakinghe |
folye, sotternye |
Fortune, gheluck |
fragijl, broosch. |
Fragiliteyt, brooscheyt |
fraude, bedroch |
Frauderen, bedrieghen. |
fraudulent, bedriechlijc |
Frequenteren, dicwils gaen in een plaetse. |
friand lecker |
Friandyse, leckernie |
Friuoel van gheender weerden |
frontiere, cant vanden lande |
Fructifieren, vruchten voorbrenghen |
frustreren, bedrieghen. |
Fugieren, vluchten, wech doen |
fugitijf, dye gheuloden es |
Fulmineren, blexemen |
fumigatie, roockinghe. |
Furieus, dul |
furie, dulheyt |
Furieux, idem |
fustigieren, slaen oft gheesselen |
Fustigatie, gheesselinghe |
| |
G.
Garanderen, beschudden |
Garde, bewaernesse |
Genereren, winnen, |
| |
| |
voortbringhen |
Generatie, een geslachte. |
Generale, ghemeene, oueral |
Geographie, bescriuinghe vander aerden. |
Geometrie, dye conste van landt te meten. |
Geomantie, een conste diemen doet met scriuen in die aerde. |
Germanie, duutschland |
Geste, maniere van roeren. |
Glorie, prijs, eere. |
Glorieren, verblijden, oft beroemen. |
Glorifieren, idem. |
Glorificeren, verheffen, eere doen |
Glorieus, heerlijck, oft die hem vele beroemt. |
Glose, een wtlech. |
Gloseren, wtlegghen |
Gouuerneren, regieren |
Gouuernuer, regierder. |
Graed, een trappe |
Grammatijcke, die conste van goede tale te spreken. |
Gratie, ghenade |
Gratieus, danckelijck, lieflijck, ghenadich. |
Gratificeren, te dancke dienen |
Gratuiteyt, alsmen yet voor niet gheeft |
Graue, swaer |
Graueren, beswaren, verlasten |
Grauatie, verswaringhe, verlastinghe |
Grauiteyt, swaerheyt. |
Grosseren, een somme maken. |
| |
H.
Habitatie, een woonste |
Habitakele, idem |
Habitueren, cleeden. |
Heresie, quaet gheuoelen vanden ghelooue |
Heretijcke, ongelouich. |
Heresiarche, een meester vanden ongheloouighen. |
Hesiteren, twijfelen. |
Hesitatie, twijfelinghe. |
Historie, een gheschiede sake. |
Honeur, eere |
Honereren, eeren |
| |
| |
Honeste, eerbaer. |
Honesteteyt, eerbaerheyt |
Honorabile, eerlijc |
Horologie, een huere werck |
Humain, menschelijck |
Humaniteyt, menschelicheyt |
Humilieren verootmoedighen |
Humiliteyt, ootmoedicheyt |
Hydropisie, watersucht |
Hypocrisie, gheueynstheyt |
Hypocrite, een geueynst mensche. |
Hypoteke, een pandt of verbandt |
| |
I.
Ialosie, een sorchfuuldighe liefde |
Idiote, een ongheleerdt mensche |
Idololatrie, afgoderie |
Idololatre, dye afgoderie doet. |
Idone, bequaem |
ignominie, schande |
ignoreren, niet weten |
ignorantie, onwetentheit |
Ignorant, onwetich |
illumineren, verlichten |
illuminatie, verlichtinge. |
Illusie, begheckinge |
Illustreren, verlichten verchieren |
Image, een beeldt. |
Imagineren, ouerdencken |
imiteren, achteruolgen |
imitatie, een achteruolch |
Impatientie, onlijdtsaemheyt, onuerduldicheyt. |
impatient, onlijdtsaem |
impedieren, beletten. |
Impediment, een belet |
impereren, beuelen, gebieden |
Imperie, keyserijck oft beuel |
Imperiael, den keyserijc aengaende. |
impertinent, onbehoorlic |
Impetreren, vercrijgen |
impetrant, dye yet vercrijcht |
imponeren, instellen, bedrieghen |
Importantie, ten inbrenghinge |
Importuyn, onghetijdich |
| |
| |
Importuneren, lastich wesen |
importuniteyt, ongetijdicheyt |
impossibile, onmoghelijck |
impost, een lastinghe |
impotent, onmachtich. |
Impressie, een prente oft druckinghe. |
Imprimeren, prenten, drucken. Incident, dat onuoorsiens coemt. |
incisie, een snijdinghe. |
Inciteren, stoocken, verwecken. |
inconstant, ongestadich |
inconstantie, onghestadicheyt |
Inconuenient, een ongheual. |
incluus, onbesloten, onbegrepen. |
inclusijf, idem. |
indemne, onbeschadich |
indignatie, onweerdicheyt |
indocte, ongheleert. |
indoctrineren, leeren. |
induceren, inleeden. |
inductie, inleedinghe. |
Inducie, wtstel, bestant. |
indulgentie, toelatinghe |
Industrie, const, behendicheyt. |
inequael, onghelijc |
Infame, eerloos. |
infecteren, besmetten |
Inflammeren, verhitten, ontsteken |
inflatie, swellinghe |
influentie, inuloeynge. |
informeren, onderwijsen |
Infortune, ongheluc |
infortuneren, ongheluckich maken |
Infortunaet, ongheluckich |
infingieren, verbreken |
Infractie, verbrekinge ouertredinghe |
Ingenieus, verstandel |
ingraet, ondancbaer |
Inhabijl, onbequaem |
inhiberen, verbieden |
Inhibitie, een verbodt. |
inhumain, onmenschelic |
Iniurie, onghelijc. |
iniurieren, ongelijc doen |
Iniurieus, die ongelijc doet, oft vul onghelijcx. |
| |
| |
Innoueren, vernyeuwen |
innouatie, vernyeuwinghe |
Innumerabile, ontellijck |
inobedient, onghehoorsaem. |
Inobedientie, onghehoorsaemheyt |
Inquisitie, ondersoeckinghe, onderuraginghe |
inquisituer, een ondersoecker |
Insatiabile, onuersadelijck |
insensibile, ongheuoelijck |
Insinueren, te kennen gheuen |
insinuatie, een bedecte voorredene |
Inspireren, ingheuen, inblasen |
Inspiratie, een godlijck ingheuen |
instantie, een versoeck, oft begheerte. |
Institueren, instellen, leeren, |
Institutie, instellinghe leeringhe |
instrueren, onderwijsen leeren |
Instructie, een onderwijs |
instrument, een allame |
Intelligentie, een verstandt. |
intelligibile, verstandelijck |
Intentie, meeninghe |
intenderen, toeneyghen. |
Intenteren, dreeghen. |
interdiceren, verbieden. |
interdict, verboden |
Interlocutoire sentencie, alsmen niet tprincipale maer eenich accident wijst. |
interpelleren, tusschenspreken oft beletten. |
Interpreteren, wtlegghen |
interpretatie, een wtlegghinghe |
Interrumperen, te haluen af breken, oft beletten te doene |
Interrupt, dat achtere blijft oft belet es |
| |
| |
Interuallen, spatien, distantien |
Intricaet, verwerret, quaet om verstaen. |
Inuectiue, eenen spijtitighen brief |
inuentie, een vindinghe |
Inuerteren, ommekeeren |
inuestieren, becleeden, verchieren |
Inuisibile, onsienlijck |
inuiteren, nooden |
inundatie, vloet van watere |
irrenumerabile, datmen nyedt verghelden en mach |
Irrepabile, datmen niet weder vercrijgen en mach |
Irreprehensibile, onbegrijpelijck, onstraffelijck |
Irreuocabile, datmen niet wederroepen en mach |
Irriteren, spijteren |
Itereren, verhalen, oft anderwerf een sake doen. |
Iubileren, verblijden, iuychen |
Iubilatie, groote blijschap |
Iudicie, een vonnesse. |
Iudiciael, iugierlijc. |
Iugement een wijsdom |
Iuridiciael, rechtseggelijck |
Iurisdictie, macht om recht te doene. |
Iuriste, dye hem metten |
| |
L.
Labuer, een werck |
Laboreren, wercken |
Laborieus, dye twerck vermach |
Labyrinthe, een doolhuys |
Lamenteren, claghen |
Lamentatie, een clachte. |
Lamentabile, claghelijc |
Latrine, een heymelicheyt |
Lauderen, prijsen. |
Laudatie, prijsinghe. |
Laxare, ontsluyten |
Leael, ghetrauwe |
Legaet, een boode. |
| |
| |
Liberael, milde. |
Liberaliteyt, miltheyt. |
Libideneus, oncuysch |
Ligament, een coppelinghe oft bandt |
Limite, een pale, oft cant vanden lande |
Limiteren, afpalen |
Logijcke, const om bi redene te spreken |
Litiscontesteren, een proces vesten, instellen. |
Litiscontestatie, vestinghe van processe |
Lubrijck, glets, gladde, oft oncuysch |
Lunatijck, dye een tilte heeft |
Luxurie, oncuyscheyt, oft oueruloedicheyt. |
Luxurieus, oncuysch |
| |
M
Maculeren, besmetten |
Magnificentie, grootheyt van wercken of daden |
Magnifijc, groot van daden |
maiesteyt, eere, hoocheyt |
Maligneren, int quade nemen oft verstaen |
Mandaet, een beuel |
maege, de cant van een bladt oft ander saken |
Margineren, op den cant scrijuen. |
Materie, daermen yet af maect |
Matrone, een gehaude vrauwe |
matureren, rijpen. |
Maxime, een seker fundament |
Medicament, een medecine. |
mediteren, peysen, ouerdencken. |
Meditatie, ouerdenkinghe. |
Melancolie, droefheyt swaermoedicheyt |
melodie, soeten sanck. |
Memorie, een ghedenckenesse |
memoriael, datmen ghedencken mach. |
Mineren, breken |
Mirakele, een wonderteeken. |
Miserie, catijuicheyt |
Miserabile, catijuich. |
| |
| |
Misericorde, medelijden ontfermherticheyt |
Mobile, roerlijck. |
Mobiliteyt, onghestadicheyt |
Modereren, bestieren, regieren |
moderatie, bestieringe oft manierlichyt |
Modeste, manierich |
Moduleren, bi maten singhen |
modulatie, alsmen bi maten singe |
Molesteren, quellen |
molestatie, een quellinghe |
Moleste, idem |
molificeren, sochte maken |
Monitie, een vermaninghe |
monopolie, als yemant eenich dinck alleene vercoopen mach |
Monstre, een sake tegen natuere, of een vreemt teeken |
Mortaliteyt, een sterfte. |
Mortifieren, doen versteruen. |
Mortificatie, versteruinghe |
Moueren, roeren, verwecken |
motijf, een meeninghe. |
Multitude, een menichte |
Munitie, ghereetschap van oorloghe |
Mundifieren suyuere maken |
Murmureren, geruchte maken, meuten |
Murmuratie, gheruchte, meute |
Musijcke, die const van singhen |
Muteren, veranderen |
Mutatie, veranderinghe. |
Mysterie, een verholen sake |
| |
N.
Narratie, een verhalinghe. |
Narreren, verhalen, vertrecken |
Natie, een gheslachte oft manieren van volcke. |
| |
| |
Natiuiteyt, een gheboorte. |
Natijf, gheboren |
Naturael, natuerlijc. |
Negatijf, datmen verloochent |
Negligent, zorgheloos onachtsaem |
Negligentie, zorgeloosheyt, onachtsaemheyt, verswijntheyt. |
Negotiatie, bewijnt, besicheyt |
Neutrael, noch met deen noch met dandere |
Nobele, edele |
Nobiliteren, edelmaken |
Nobiliteyt, edelheyt |
Noteren, teekenen |
Notitie, kennesse |
Nouael, een ackere dye nyeuwe besaeyt es. |
Noutre, een nyeu incomer. |
Noureren, voesteren |
Numeratie, tellinghe. |
Nutritie, voedinghe. |
| |
O
Obedient, gehoorsaem |
Obedientie, ghehoorsaemheyt |
Oblatie, offerande |
Obligatie, verbrant. |
Obligieren, verbinden. |
Obliuieus, verghetele |
Obstinaet, verhardt |
Obstinatie, verhardtheyt |
Obserueren, wachten, bewaren, onderhouden |
Obtempereren, obegieren |
Obtineren, vercrijgen. |
Occasie, bequaemheyt van tijde, om yet te doene, oft te laten. |
Occident, west. |
Occidentael, idem |
Occuperen, besich houden, oft besitten by fortsen |
Odieus, haetelijck |
Offenderen, vergrammen, quetsen |
Officie, een werck oft last |
Officier, dye last draghet |
Omage, manschap, getrauwicheyt. |
Omnipotent, almach- |
| |
| |
tich. |
Opereren, wercken. |
Operatie, een werck |
Opineren, meenen |
Opinie, een meeninghe |
Oppilatie, verstoptheyt. |
Opposeren, teghenstellen, verweeren. |
Opposant, een verweerdere |
Oppositie, teghenstellinghe |
Oppresseren, verfortsen vercrachten |
Optie, kiesinghe |
Oratie, een relaes, oft vertooch |
Orateur, een ambassaed |
Ordine, een beschick |
Ordinantie, idem |
Ordineren, beschicken. |
Orneren, verchieren |
Orthographie, die const van wel spellene |
| |
P.
Parabele, een gelijckenesse |
Paralysie, lamheyt, iechheyt |
Partie, een deel |
Participeren, mededeelen |
Participant mede deelachtich |
Participatie, mededeelinghe |
Particulier, bisondere. |
Passage, een duerlijdt |
Passeren, duerlijden |
Passie, een lijden oft genegentheyt. |
Pasteur, een herdere. |
Pasteure, voedtsel |
Pastureren, voeden. |
Patient, lijdtsaem, oft die lijdt |
Patientie, lijdtsaemheyt. |
Patrimonie, goet van svaders side |
Patroon, een beschudder oft helper |
Penitentie, berau leedtschap |
Perditie, bederffenisse |
Peremptoire, te nyete doen |
Perfect, vulmaect |
Perfectie, vulmaectheyt |
Pericliteren, in perikele wesen. |
Perlustreren, duersoec- |
| |
| |
ken. |
Permitteren, toelaten |
permissie, toelatinghe. |
Permuteren, verwisselen |
Pernocteren, vernachten. |
perpetreren, bedrijuen |
Persecutie, een veruolghinge. |
Persequeren, veruolghen |
Perseuereren, ghestadich blijuen |
Persisteren, idem. |
perseuerantie, ghestadicheyt |
Personeil, dat den personen aengaet |
persuaderen, raden |
Persuasie, radinghe. |
pertinaet, verhardt |
Pertinatie, verhardtheyt |
perturberen, beroeren. |
Perturbatie, beroerte. |
petitie, een begheerte. |
Petulant, verdriet |
philosophe, die de wijsheyt bemint. |
philosophie, beminninghe der wijsheyt |
Phienesie, dulheyt, raserie |
Phthysijcke, een wtdroghende siecte. |
physijcke, naturelijcke const. |
Phystognomie, de const van auontueren te segghen wten ghesichte |
Picture, schilderie |
pingieren, schilderen |
Pleuresie, een siecte inde side. |
poete, een dichtere |
Poetrie, dichtinghe. |
polijsteren, effen maken |
Politie, een maniere of regiment van leuene |
portie, een deel |
Portioneren, deelen |
portatijf, draghelijck |
Portabele, idem. |
possesseren, besitten. |
Possessie, een besittinghe. |
Possesseur, een besittere. |
Pranderen, vander noene eten. |
Prebende, een beneficie |
| |
| |
Precieus, dierbaer |
Predestineren, verkiesen |
Predestinatie, een verkiesinghe |
Preeminentie, hoocheyt |
Prefatie, een vooredene. |
Prefereren, voorstellen |
Prefigureren, voorbeelden |
Preiudicieren, hinderen schade doen. |
preiudicie, schade, achterdeel. |
Prepareren, te voren bereeden |
preparatie, voorbereedinghe |
Preponeren, voortstellen |
prepositie, voortstellinghe |
Prerogatiue, een voordeel |
presenteren, tegenwoordich maken, schincken oft bieden. |
Presumeren, voornemen. |
presumptie, voorneminghe |
Preuenieren, voorcomen. |
Preuentie, voortcominghe |
priueren, beroouen, afnemen |
Priuaet, dat eenen sonderlinge aengaet ende niet der ghemeenten |
proberen, doen blijcken proeuen |
Probatie, blijckinghe, proeuinghe |
probabele, waerblijckelijck |
Procederen, voortcomen, voortgaen |
proces, een voortganck |
Procureren, besorghen |
procuratie, een besorginghe |
Procureur, een besorgher |
Produceren, beleeden. |
productie, een beleedt |
Profaen, onghewijdt |
profaneren, ontwijden. |
Profereren, wtspreken |
prognosticeren, te voren weten. |
Prohemie, een voorredene |
Prologhe, idem |
| |
| |
Prolix, lanck |
Prolongieren, verlanghen, verstellen |
Promissie, een belofte |
Promoueren, tot state bringhen |
Prompt, ghereedt |
Pronuncieren, wtspreken |
Pronunciatie, een wtsprekinghe |
Propheteren, voorsegghen |
Propheteren, voorseggher |
Proponere, voortstellen |
Propositie, een voortstel |
Propoost, idem |
Propre, eyghen |
Proprieteyt, eyghentheyt |
Prospereren, voorspoet hebben |
prosperiteyt, voorspoet |
Protocol, een patroon, om vp te scrijuen |
Prouesse, een eerlijc fayt |
Prouerbie, een gemeen segghen |
Prouidentie, voorsienicheyt |
Prouincie, een lantschap |
Publijcke openbaer |
Publieren, openbaren. |
Publicatie, openbaringhe |
Pulluleren, spruuten, keppen, |
Purificatie, suyueringe reyninghe |
Pusillanime, cleenmoedich |
Pusillanimiteyt, cleenmoedicheyt |
| |
Q.
Quadraet, viercant. |
Quadrant, een compas |
Quadrangule, een vierhoeck |
Quadrature, viercanticheyt |
Qualiteyt, ghelegentheyt |
Quantiteyt, grootheyt |
Quartier, een vierendeel. |
Questie, een vraghe oft gheschil. |
| |
R.
Racine, een wortele. |
Rapine, een roof |
Rapoort ouerbrenginge |
| |
| |
Ratifieren, stercmaken |
Ratificatie, stercmakinghe |
Rationael, redelijc |
Rebelleren wedersporrich zijn |
Recidiueren veruallen |
Recidinatie, veruallinghe |
Reciteren, verhalen, vertrecken |
Reclameren, wederroepen |
Recolleren, wederom verhalen |
Recommanderen, beuelen |
Recompenseren, vergelden oft deen teghen dander wicken |
Reconcilieren, wederom vrientschap vernyeuwen |
Reconciliatie, vernyeuwinghe van vriendtschap |
Reconuentie alsden verweerdere wederom heescht |
Recorderen, wederom ghedincken |
Recordatie, ghedenckenesse |
Recreeren, den sin vermaken. |
recreacie, vermakinge des sins |
Recupereren, wedervercrijghen. |
recuperatie, wederuercrijghinge. |
Recuseren, ontsegghen |
Recusatie, ontsegghinghe. |
redargueren, berispen |
Reduceren wederbrenghen |
redunderen, wederom keeren |
Reeil, dat den saken oft goedinghe aengaet |
refectie, een vermakinghe oft voedtsel |
Refectioneren, voedtsele gheuen |
Refelleren, wederlegghen, contrarie betooghen. |
Refuteren, idem |
Refutatie, wederlegghinge |
Regioen, een lantschap |
| |
| |
Rehabiliteren, weder in state stellen. |
refecteren, verwerpen |
Reiectie, verwerpinge |
relaes, een vertooch |
Relateren, vertooghen, verhalen. |
releueren, verheffen |
Relieuement, een verheffinghe |
religie, een godsdienst. |
remedieren, beteren, helpen. |
remis, toelatinge, vergheuenesse |
remunereren, loonen, verghelden |
rumoor, een gheruchte |
renuncieren, van een sake scheeden |
renunciatie, afscheedinghe |
Repareren, vermaken vercrijghen. |
reparacie, vermakinge &c. |
Reparabele, vercrijgelijc, vermakelijc |
repeteren, verhalen |
repetitie, verhalinghe. |
Reprehenderen, berispen |
Replickieren, wederom segghen. |
replijcke, alsmen wederom segt. |
Representeren, vertooghen of teghenwoordich maken |
Reprimeren, bedwingen wederhouden. |
reproberen, versteken, wederlegghen |
Reprochieren, wederlegghen |
repudieren, versteken oft man ende wijf scheeden |
repugneren, contrarie zijn. |
reserueren, wt anderen bewaren, behouden wthouden |
Resideren, rusten, woonen |
residentie ruste of woonstede. |
Resigneren, verteekenen eenen anderen geuen, oft vpdraghen |
Resignatie, verteekeninghe, vpdrachte. |
Resisteren, wederstaen |
| |
| |
Resistencie, een wederstant |
Resolueren, ontbinden |
Resolutie, ontbindinge |
respireren den asemverhalen |
Responderen, antwoorden |
Reste, een ouerblijuinge |
Restitueren, wedergeuen |
Restitutie wedergeuinghe. |
Restringieren, wederhouden, stremmen. |
Restrictijf, dat stremmet |
Resumeren, vernemen verhalen. |
Resumptie, verneminghe. &c. |
Retarderen, beletten, vertragen, verachteren |
Retardement, belet, verachteringhe. |
Retentijf een onthoudt |
Retracteren, wederroepen. |
Reueleren, openbaren ontdecken. |
Reuelatie, openbaringe |
Reuerdeteren, ommeslaen |
Reuerberatie, ommeslaninghe |
Reuerentie, eerweerdicheyt. |
Reuoceren, wederroepen |
Reuocatie, wederroepinghe. |
Reuocabele, datmen wederroepen mach. |
Reuolueren omkeeren |
Reuolutie, een omkeeringhe. |
Rhetorijcke, die const van wel segghene |
Rhetoriesien, een constich seggher. |
Rigoreus, hardt, straf. |
Rigueur, hartheydt, strafheyt. |
Ruyne, bederffenesse. |
Ruyneren, te niete gaen |
Rumineren, eilkeren, bepeynsen. |
Rurael, veltsch, oft dat den velde aengaet. |
Rustijc, boerachtich. |
| |
S.
Sacrament, een verholen sake. |
Sacrilegie, kercroof. |
Salaris, loon. |
Salueren, beschermen |
saluatie, bescermenesse |
Saluteren, groeten |
Saluyt, groetenesse |
Samblant, een schijn |
| |
| |
Sanguinolent bloedich |
Sanguijn, idem. |
satiffactie vuldoeninge |
Saueur, eenen smake. |
sauueconduyt, een geleed |
sauuegarde, een bewaernesse. |
Scandale, onghestichticheyt. |
scandalizeren, onstichten |
scientie een const of wetentheyt. |
Scrupule, sorge, swaerheyt. |
Scrupuleus, dye alle dinck vreest. |
Secreet, verholen. |
Secte, een quade opinie |
Seditie, tweedracht, meuterie. |
seditieus twedrachtich genegen tot meuten |
Sensibile, gheuoelijck |
sensualiteyt, sinlicheyt |
Sententie, meeninghe geuoelen of wijsdom |
separeren, verscheeden. |
separatie, verscheedinge |
Sepulture, een begrauinghe, oft een graf |
sequestere, die tgoet bewaert daermen om dinget of middelaer |
Sequestreren, verscheeden |
Seruitie, eenen dienst. |
Seruiteur een dienaer |
Seruitute, slauernie |
signifieren, beteekenen |
significatie beteekenis |
Silentie, swijghinghe stilheyt. |
similitude een gelikenis |
simpele, slecht, enckele |
smuleren veisen gebaren |
Singulier, bisondere |
Singulariteyt, een sonderlinghe sake. |
Sinisterlijc, looselijck. |
Situeren, stellen. |
Situatie, een standt |
Soliciteren, besorgen, oft sorghe draghen. |
Solueren, ontbinden |
Solutie, ontbindinge. |
Soon, gheluydt. |
Soneren, geluyt geuen |
Sophiste, een strijder, rabbelare in alle maniere van consten. |
Sophistrie cabbelinge strijdinghe. |
Sorteren, looten. |
| |
| |
sortilegie, waersegginge met lot te werpen. |
spatie, tusschenscheet van plaetsen of van tijden |
Speciael, bysondere |
specifieren, bisonder deelen |
Spectakele eenen tooch |
speculeren, ondersoecken gheeten, waken |
Stabilieren vast maken |
Statueren, instellen, ordineren. |
Statuyt, een instellinghe oft ordinancie. |
Sterijl, onuruchtbaer |
Strict, nauwe. |
Strictelijc, nauwelijc. |
Structure een gestichte |
Studie, neersticheyt. |
studeren neersticheyt doen. |
Subiect, onderworpen, onderdanich. |
subiectie, onderdanicheyt |
sublimeren, opdoen rijsen. |
Submitteren ouergeuen |
submissie ouergeuinge |
Suborneren, heymelic toemaken, om yemant te bedrieghen. |
Subscriptie, een onderscrijuinghe. |
Substitueren, in een anders plaetse stellen |
substituyt, die in een anders plaetse gestelt is |
Succederen in eens anders plaetse comen. |
successie, en vpcoemst oft verual. |
Succours, helpe |
Succoureren, helpen bistant doen. |
succumberen, tonderuallen |
Suffragaen, een helper |
Superbe, houeerdich. |
superficie, het wterste van alle dinghen. |
Superscriptie, vpscrijuinghe. |
Superstitie, valsschen godsdienst. |
Suppediteren, onder de voet werpen. |
Supplieren om gracie bidden. |
Supplicatie, een ootmoedighe bede. |
Suppliant, die om gracie bidt. |
Supporteren verdragen |
Supprimeren, verdrucken, verswijghen. |
| |
| |
Surmonteren, te bouen gaen. |
suspitie, quaet vermoeden |
Suspect, van dien men quaet vermoeden heeft |
Sustenteren, onderhouden |
Sustineren, idem. |
Syncoperen, vercorten |
Syncopatie, vercortinge |
| |
T.
Tabernakele, een tente oft hutte. |
Tarderen, verhayen, verbeyden. |
Taxeren, te prijse stellen berispen. |
temeriteyt quade stoutheyt. |
Temperantie, ghetempertheyt. |
Tenteren, besoecken, proeuen, tinten. |
Tentatie, besoeckinge proeuinghe. |
Termijn, een eynde |
Termineren, eynden |
Terribele, vreeselijck |
testament, wtersten wille |
Torment, lijden, pijne. |
Tormenteren, pijnigen |
Torture, pijne. |
Tracteren, handelen |
Traditie, een leeringe. |
Transfereren ouerstellen |
transgresseren ouerstellen |
Translatie, ouerstellinge |
transporteren ouerdragen |
Transpoort, ouerdraghinghe |
Triangle, een driehoec |
Tribuyt, een ghifte oft schattinghe. |
Triniteyt drieuuldicheyt |
Triuiael, ghemeene. |
Triumphe, blijschap. |
Triumpheren, blijschap maken. |
Turbatie, beroerte |
Turberen, beroeren. |
Turbulent, beroert. |
Tyrant een wreet ouerheere. |
Tyrannizeren, wreedtheyt orbooren. |
| |
V.
Vacantie, schortinghe van wetten. |
Vagabunde, dye doolt achterlande. |
Valeur, weerde |
Valuatie, idem |
| |
| |
Vapeur, doom. |
Variable, veranderlijc |
Variatie, veranderinghe |
Varieren, veranderen |
Vehement, scerp, sterc groot. |
Venerabele, eerweerdich |
Venteleren, verwayen argueren |
Verbael metten woorde |
Vexeren, quellen. |
Vexatie, quellinge, pijne |
Vicaris, die eens anders plaetse bewaert |
Vicegerent, idem. |
Victorie, verwinninge |
Victorieus die verwint |
Vigoreus, vast, vroom. |
Violentie, cracht. |
Violeren, vercrachten. |
Visibile, sienlijck |
Visiteren, scauwen besien |
Visitatie, schauwinghe |
Vitie, ghebrec, missedt. |
Vitieus, ghebreckelijc, quaet. |
Vitupereren, schande segghen |
Vlcere, een sweere |
Vnguent, een salue |
Vnieren, versamen, vereenighen. |
Vniuersael, ghemeene ouer al. |
Vniuersalijc, ghemeenlijck. |
Vocatie, eenen roep. |
Vocabele, eenen name |
Vsancie, costume |
Vseren, ghebruycken |
Vserier, een woeckerare. |
Vsurperen, gebruycken |
¶ Hier eyndet den vocabularius.
¶ Gheuisiteert ende gheapprobeert by M. Jan Goossens van Oorschot Prochiaen tsint Jacobs binnen Antwerpen.
Gheprent Thantwerpen inden Mol, by die Weduwe van Henric Peetersen, Int iaer ons Heeren. M. ccccc. ende. Liij
|
|