Rhetorica, dye edele const van welsegghene

¶ Dit es een Vocabularius van sommige vreemde wtlantsche termen oft woorden, diemen onder ons Vlaemsche sprake dagelicx vserende es.

¶ Prologhe.

GHelikerwijs dattet niet genoech en es in eenen goeden vruchtbarigen ackere goet zaet te zayene. Ten si datmen ooc die quade cruyden neerstelic extirpere ende wechwerpe, oft anders

[fol. 74v]

souden den arbeyt meest verloren wesen. Also nae dat wij die edel Rhetorica voor onse fraie Vlaemsche Ionghers const beminders bescreuen hebben, willende de selue ooc waerschuwen van misgane in haer elocutie, wij hebben hier bescreuen, niet alle (twelc onmogelijc ware) maer ymmer een groot deel, van vreemde woorden, betooghende in wat verstande die selue met ons vlaemsche Tale, vanden gheleerden dicwils ondermingelt ende ghebruyct worden. Twelcke wij niet sonder groote ende nootsakelijcke cause gedaen en hebben want wt dyen dat die simpele Idioten altijts meest prijsen ende verwonderen, tgene dat si niet en verstaen, so willen die ongheleerde dichters ende Procureurs, slachtende der Symmen oft Scymminkel, ooc alsulcke vreemde onghehoorde termen spreken, ende nae huer eyghen fantasie nyeuwe versieren, weder die invsancie zijn oft niet. Si hooren datmen van doceo segt, doceren, si willen van amo, lego, traho, audio, maken ameren, legeren, trahieren, audieren, ende veel meer andere vreemde sotte bastaerde woorden, gheensins te verdraghene. Want dit es een rechte Cacozelia daer wij in ons Rhetorica af ghesproken hebben, Te wetene, als wij een sake vertrecken met vele vreemde gheaffecteerde groote, eerlijcke woorden (also ons dunct) dye wij selue nyet en verstaen, oft niet geuseert en zijn, noch geensins ten propooste dienende bi den welcken ons natuerlijcke suyuere vlaemsche sprake, schandelijcke bedoruen wort ende verduistert. Daerom

[fol. 75r]

hebben wij desen Vocabularius van vreemden nochtans gheuseerde Termen voor onse goetwillighe Vlaemsche ionghers willen bescrijuen, nyet voorwaer aldermeest om dat si dye selue vreemde woorden ooc tot allen propoosten dagelicx ghebruycken souden. Maer op dat si, die niet dan huer Vlaemsche moeder tale en connen, die wtlantsche woorden van anderen ghesproken wesende, verstaen moghen, hemlieden wachtende die te misbruyckene, tsi int qualijck spellen, pronuncieren, stellen oft spreken in plaetsen daer si gheen goede beteekenesse en hebben, of voor lieden dies niet en verstaen. &c. Dit wel obseruerende, si sullen mogen dese naer volghen, ende andere gelike geuseerde wtlantsche woorden gebruycken Als si gheen bequamere vlaemsche woorden vinden moghen, oft ter cause van dicht oft rijme. Maer altijts in goeder beteekenesse, in bequamen plaetsen, voor bequame persoonen, ende met grooter discretie. Anders soude hier bastaerdt Vlaemsch tot gheck ende spot werden. Aengesien dat die Vlaemsche sprake niet min dan andere goede spraken in huer seluen genoech oueruloedich es, in goede woorden, sententien, prouerbien comparatien, translatien, ende alderhande statelijcke manieren van sprekene.