Rhetorica, dye edele const van welsegghene

¶ Die eerste manier van confirmeren in een cause coniecturael.

DEn heesscher mach ten eersten zijn redenen confirmeren ende proberen by sekeren causen die welcke probabele zijn, dat es

[fol. 29r]

die gemeenlijc geschieden als dat den verweerdere alsulc fayt gedaen soude hebben, om bate oft profijt, om gelt, om eere, om hoocheyt, of heerscappie te vercrijghen, of om eenige onreyne begeerlicheyt, seggende dat hi verweerdere tot alsulcken saken seer gheneghen, ende daer voren wel vernaemt es. Oft dat hi tfayt ghedaen heeft, om te keeren ende te ontgane zijn schade, viantschap, pijne, ende schande, seggende dat hi cleynmoedich es van sulcken saken lichtelic vreesende. Den verweerder sal verloochenen dat hem eenighe cause tot sulcken fayte ghemoueert heeft, oft hi sal die cause seer cleene maken, daer naer sal hi segghen, dat onrecht ware, als yemant van eenige sake bate oft profijt heeft, datmen daeromme op hem suspitie hebben soude van quaet doene. Voort sal den heesscher neerstelijc aenmercken het leuen vanden verweerder, oft hi voortijts van sulcken fayten berucht ende vernaemt heeft geweest, en beuindt hy dat niet, hi moet ondersoecken, of daer noyt geen suspitie van hem geweest en es, daer in moet hi hem seere besich houden, pijnende te betoogen dat zijn leuen accordeert met die cause die hi gheallegiert heuet. Te weten, tsi dat hi gheseyt heeft, die cause vanden fayte geweest te hebbene, profijt oft gelt hi sal betooghen, dat hi al zijn leuen lanc gheweest heeft ghierich oft vreck. Segt hi alle zijn leuene seer eerghierich gheweest es: op dat die ghenegentheyt vanden verweerder metter cause die den heesscher allegierende es, accorderen mach.

[fol. 29v]

Maer heeft den verweerdere voortijts geen gelijcke fayten gedaen, noch daer af berucht geweest Den heesscher sal betooghen dat hi ander quade fayten bedreuen heeft, oft daer voren vernaemt gheweest, seggende, ten es gheen wondere, die sulcke ende sulcke leelijcke fayten ghedaen heeft, dat hi dit ooc ghedaen soude hebben. Ist dat den verweerdere sulck man es, datmen teghen zijn eere naem ende faem niet geweten en heeft te sprekene, den heesscher sal segghen datmen het fayt vanden menschen aensien moet, ende niet alleenlic die fame. Ende dat hi tot nv toe zijn quade fayten, met behendicheyt verholen heeft ghehouden, maer dat nv al teenen male wtcomen sal. Hier teghen sal den verweerdere, oft sinen beschuddere reprochieren, ende betooghen ist hem moghelijc, dat hi al zijn leuen lanc een goet man van name ende fame geweest heeft, dat hi noyt eenighe quade oft oneerlijcke fayten ghedaen en heeft. Mach hy dit niet wel metter waerheyt allegieren, hi moet segghen dat hem alsulcx ghebuert es bi misschiene, wt onwetentheyt, ioncheyt, foortse, quaden raet oft verleedtschap, by den welcken datmen tonrecht sulcke saken hem te laste leggen soude Ist dat den verweerder seer infame es, hi sal segghen dat men die onnosele wel dicwils met onghelijcke diffameren en belieghen mach. Ende datmen het segghen vanden lieden niet en behoorde te gheloouen. Maer en mach hem al dit noch niet helpen, hi sal segghen voor zijn extreme defensie, dat hem alsulcke saken als van goede oft

[fol. 30r]

quaden name hier nv niet en staen te verantwoorden, maer alleenlijc het point ende artikele vanden welcken hi gheaccuseert es.