Ik ben zwanger van denkbeelden

[p. 7]

aant.

[Tekst]

Menado 24 februari 1851.

Beste Kruseman! God weet dat ik u nooit vergat, dat ik altoos met innige hartelijkheid aan u dacht, en dat het gedurig dóór een mijner illusiën is u weer te zien. Honderden manieren heb ik mij al voorgespiegeld hoe ik mij zou aanmelden. Zonderling, - altijd wil ik komen als gij niet te huis zijt, - geen naam noemen, en slechts de boodschap achterlaten ‘dat er een vreemd Heer is die vanmiddag zal komen eten’. -- Maar ik voel dat ik geen tijd zal hebben voor die kunsten.

Waarom ik niet schreef? Recht weet ik het niet, - ik had er behoefte toe, altijd - ik geloof dat ik te veel te schrijven had om te beginnen. ‘Ik heb het te drok gehad’ niet van werk, maar van aandoeningen. Nog dit voorbij, zei ik telkens en dan zal ik schrijven. - Hoe dom, nietwaar, te menen dat er na dat ‘dit’ een rustpunt komen zoude, alsof niet de levensstroom voortvloeide, - voortvloeide. --

Ja, voort - voort. - Ik heb eens --

(Beste Kruseman neem mijn manier van schrijven voor lief. Verg niet dat ik elke zin afspin, - elke mening toelicht: ik kan het wel, - maar eerst sedert ik de moed heb mij aan niets te binden in mijn schrijven, kan ik aan u schrijven. Ja, dat is het; dáárom, geloof ik schreef ik niet vroeger.

Vergeef mij mijn tussenzinnen, - de parenthèses in de tussenzinnen zelfs, let er zelfs niet eens op of ik de draad weer juist aanknoop waar hij brak, --

Het leven bestaat in tussenzinnen, - het mijne althans.)

Ik wilde u vertellen dat ik eens in een snelstromende rivier lag &c. &c. - en dat ik iets Byroniaans heb, of zoiets.

Zie je, dáárom kan ik nu aan u schrijven, omdat ik nu eerst tot de mening ben gekomen dat gij uit die nonsens wat maken kunt.

[p. 8]

aant.

O wat schreef ik gaarne voor 't publiek, wanneer ik maar iemand had die het ‘grove werk’ voor mij deed! Ik meen niet alleen het ambachtelijke van Hugo de G. maar ik bedoel dat tweede ambacht, het letten op taal, stijl enz. - Wat gaan er een aantal idees verloren terwijl men een zin rondt, een hardheid schaaft, --

(hrdhdschft (Van schaven gesproken! Zie je wat ik bedoel?))

En zo iemand zal ik nooit vinden. Dat kan niet. Elke boer wil keizer zijn, dat heet: hij klaas - wil keizer zijn, maar met behoud van identiteit.

Zo ook geef ik mijn stijl niet weg, want mijn stijl, - dat ben ik.

Als 't nodig is om den brode, kan ik schrijven juist als anderen of nagenoeg, maar dat vermoeit mij.

Dertien jaren zal 't wezen als gij deze ontvangt, of langer nog.

(Zou je nu kunnen geloven dat ik daar een kwartier heb zitten nadenken, over die 13 jaren, meenje? Neen over dat ‘langer nog’. Dat wil nu eenvoudig zeggen dat de lm. ons Menadoërs weinig baat, dewijl er meermalen maanden verlopen zonder gelegenheid naar Java.)

En dáárover dacht ik na hoe dat misérable ‘langer nog’ mij gehinderd heeft in de stemming waarmede ik begon: ‘dertien jaren!’

Ik voelde, omgreep de indruk van die tijd, - ik stond klaar u die mede te delen, ik zocht naar een woord, een klank dat die (o, dat 2e ambacht) dien indruk in u kon overgieten.

Men giet geen indruk. O, eens voor al, want anders zou ik telkens stuiten, maak die gekheden in orde.

Nu dan, en ik stuitte op, werd gestoord door -- (Dat op en door heb ik mooi beredderd. 't Is een klaar bewijs dat ik uit mijn stemming ben. Het doet er niet toe.)

Dat nadenken over die verdrietige schaarste aan gelegenheid

[p. 9]

aant.

heeft mij kwaad gemaakt. Ik had dat morgen kunnen doen. Nu ga ik een sigaar opsteken. -

O, ik heb u zoveel te zeggen. Laat het u niet verdrieten dat ik niet vroeger schreef. Verg niet van iemand die de koorts heeft dat hij u van ogenblik tot ogenblik mededele hoe het hem gaat, - wacht zijn herstel af, misschien herinnert hij zich iets van zijn ijling.

Dertien jaren koorts dus, vraagt ge? Neen, niet geheel, - sedert een paar jaren is de koorts voorbij, - geef de lijder wat tijd om kracht te krijgen, - hij wordt beter, beter, - hij vleit zich met geheel herstel, hij maakt plannen voor de toekomst zelfs.

Maar hij herinnert zich van vroeger dat die plannen meestal een nieuwe koorts aanbrachten. Zal 't weer zo zijn?

Het is avond. Een nachtvlinder vliegt om de lamp. Mijn vrouw vangt het beestje - voorzichtig - het mag niet beschadigd worden, - zij brengt het naar buiten in de vrije lucht, - zij die nog met moeite gaat, want zij is zwaar, zwaar ziek geweest.

Dat doet zij opdat de kat het beestje niet dere.

Wat is dat ‘opdat -- niet dere’ lelijk bij mijn gevoel!

Zó doen wij altijd! Zo doe ik altijd; wij zijn goed, innig goed, God weet het!

Maar vanwaar dan mijn God die wildheid in mijn gemoed, die woeste verbeelding!