Brieven. Deel 10. Laatste periode

[p. 38]

Aan den heer Funke

Wiesbaden, 28 Nov. 1874.

Waarde Funke! Zekere heer Meyners d'Estrey schryft me van Parys:

‘Veroorloof me UE. te verzoeken my uwe toestemming te geven uwe werken in het fransch te vertalen. De heer Funke heeft my zulks toegestaan, my echter verzocht zulks ook aan U te vragen.

Ik ben sedert 25 jaar in Frankryk woonachtig en collaborateur van verschillende fransche cou ranten en tydschriften, hoofdzakelyk voor de buitenlandsche politiek.

Indien ik met UE. toestemming vereerd werd zal ik UE. natuurlyk steeds een exemplaar doen toekomen van wat alhier in het fransch van uwe werken uitkomt.’

(dan nog iets over z'n byna vergeten van 't hollandsch schryven.)

Is 't waar dat hy uw permissie al heeft? Zal ik ook ja zeggen? En ... heeft-i eigenlyk onze heele permissie wel noodig? Of althans de myne? Ik weet waarachtig niet wat in deze zaak rechtens is. Indien gy en ik geen recht van weigeren hebben, is zyn vraag pure beleefdheid.

Maar nu hy eenmaal permissie vraagt vind ik 't vreemd dat-i ons wil afschepen met 'n exemplaar

[p. 39]

van de werken die in 't fransch van my verschynen zullen. Met de vraag of 't honorarium u of my zou toekomen laat ik me nu niet in. Maar zeker zouden we, als er 'n tractaat bestond, niet zoo goedkoop 't vertaalrecht afstaan.

Maar ... nog 'n beschouwing. Afgescheiden van alle honorarium zie ik 't gaarne dat ik vertaald word, en ook u moet het genoegen doen. Dus myn advies is: z'n voorstel gracieus aannemen. Vindt ge dit ook?’

[De heer Meyners d'Estrey kreeg van Multatuli en van zyn uitgever verlof diens werken in 't fransch te vertalen. Maar voor zoover ik me herinner hoorden ze later niets meer daar van. Nadat èn Dekker èn de heer Funke overleden waren, verscheen evenwel in het Augustus-nummer van de Nouvelle Revue van 1888: ‘Légendes orientales d'après le manuscrit arabe d'un auteur inconnu, par Comte Henry M. d'Estrey.’ Deze légendes waren de vertaling van Multatuli's Geschiedenissen van Gezag uit de Minnebrieven.
Wel herinnerde ik my de aanraking die Multatuli met den heer d'Estrey had gehad, maar bewyzen er voor, zooals bovenstaanden brief, had ik in 1888 uit Multatuli's correspondentie nog niet opgedolven. Evenwel schreef ik aan Mad^me Juliette Adam, redactrice van de Nouvelle Revue, dat bedoelde stukken uit het hollandsch naar Multatuli vertaald moesten zyn, dat een andere oorsprong onmogelyk was, en dat ik haar verzocht myn schryven in haar eerstvolgende Revue optenemen.

[p. 40]

Madame Adam antwoordde my: Que Mr. 1e comte d'Estrey était résolu à constater lui même qu'il avait été induit en erreur.’
Voor zoover ik weet heeft hy dit gedaan door de ‘Légendes’ nog eens te publiceeren in de ‘annales de l'Extrème Orient’ van november 1888, waarby hy dan in een noot zegt: Ces légendes ont éte publiées il y a quelques années dans un recueil allemand, probablement par multatuli lui-même comme étant d'un auteur arabe inconnu.’
Hy zond my dit nummer van zyn annales, en deed het, op verzoek van Madame Adam, vergezeld gaan van een brief waarin hy dezelfde onwaarheid debiteerde maar de vage ‘recueil allemand’ de ‘deutsche Rundschau’ noemt van een vyftien jaar geleden. ‘J'ai trouvé les légendes orientales il y a une quinzaine d'années dans une Revue allemande, la deutsche Rundschau et je les ai alors traduites littéralement sur le texte allemand.’
Ofschoon wetende dat dit niet waar kòn zyn, wilde ik er toch de Rundschau ten overvloede op nazien, en ontdekte daarby 1⁰ dat dat tydschrift nog niet bestond in den tyd dat de heer d'Estrey voorgaf er uit geput te hebben, 2⁰ dat in geen der jaargangen van dat tydschrift een vertaling van de geschiedenissen van gezag voorkwam,
Mejuffrouw Berdenis van Berlecom had reeds in den Spectator het vermoeden geuit dat de Légendes in de Nouvelle Revue een vertaling naar Multatuli waren, en in datzelfde blad had prof. M.I. de Goeje verklaard dat zy in dit vermoeden op innerlyke gronden gelyk

[p. 41]

moest hebben. Hiermee was de angel aan de zaak ontnomen, evenwel kwam het my niet onaardig voor bovenstaanden brief van Multatuli optenemen. Immers het vermoeden ligt na dat de hollandsche briefschryver van 1874, de heer Meyners d'Estrey, die toen ‘sedert een 25 jaar in frankryk woonachtig, en collaborateur aan verschillende fransche bladen was, dezelfde persoon is als ‘le comte Henry M. d'Estrey’ die in 1888 de ‘légendes orientales’ eerst uit het arabisch en later uit het duitsch voorgaf vertaald te hebben,]