Brieven. Deel 9. Te Wiesbaden 1870-1875

II.

Wiesbaden 31 Oktober 1873.

Waarde Vosmaer! Toen ik u een paar dagen geleden schreef ‘dat ik niet schreef’ meende ik m'n plicht te doen, omdat ik werken moet. Werken hier in den zin van ‘kopie-leveren.’ Om niet achteruit te gaan moet ik elken dag 'n contingent leveren dat niet te groot is, als ik stemming heb, maar zeer drukkend tot het ondragelyke toe zoodra dit niet het geval is. Enfin, ik had er best den tyd toe kunnen nemen uw brief uitvoerig te behandelen, want sedert drie dagen bracht ik niets voort. Ik ben moe van vruch-

[p. 276]

teloos pogen. Ik ben zeker dat ge die stemming kent.

Maar wat ge waarschynlyk niet kent, is de noodzakelykheid om in weerwil dier vermoeienis doortegaan. Ik kan geen dag missen. Het besef hiervan maakt me woedend. Ik blyf er by dat de godvreezende nederlandsche natie me daaraan niet had moeten overlaten, en als ik dan bedenk dat ze zich nog veroorlooft aanmerkingen op my te maken... soit!

In zulke stemmingen heb ik slechts te kiezen tusschen slecht werken en niet werken, en beide is my niet geoorloofd.

........................

‘Je bent 'n byzonder gemeene kerel!’ Byna doorgaande zwyg ik. En ik zou zeker altyd gezwegen hebben, ware het niet dat ik de aanraking met de maatschappy noodig had om in 't leven te blyven. Dit moeielyk te maken is dan ook de heele taktiek. De enkele keeren dat ik als die hertogin van Gelderland, de borst ontbloot en vraag: ‘Is dàt schurft?’ kryg ik zonderlinge antwoorden. ‘Hé, hoe impudent!’ of ‘Qui s'excuse, s'accuse!’ of: ‘He, dat was niet noodig, we wisten wel beter!’ of: ‘Je pronkt met je deugd!’ (Lothario in 't motto van Havelaar, waaruit tevens blykt dat ik die taktiek

[p. 277]

voorzien heb, Er is meer profetie in dat boek! Ik laat Droogstoppel een en ander zeggen, dat later byna letterlyk gezegd is. ‘Het spyt me dat ik dien Sjaalman niet iets gegeven heb, dan had ik nu kunnen zeggen dat het pak van my is’ of zoo iets. Juist zóó heeft van L. gedaan!)

Vogels II heb ik nog niet. Ook over Vogels I zal ik u beter schryven. Huet's: ‘geen poezie!’ is me voorloopig onverklaarbaar. Ik begin met 'n zeer krachtig, nego! Maar dit is m'n hoofdimpressie niet. Ik wil doorgronden hoe hy zoo erg de plank mis slaat, waarschynlyk zal ik de oorzaak vinden, schoon ik ze op dit oogenblik niet raden kan. Z'n uitspraak is tè barok om niet het gevolg te zyn van 'n duidelyk te herkennen ... vergissing. Ik zal 't vinden. Ik weet (in zekeren zin) meer van Huet dan gy, en vooral dan publiek. Z'n f 3000-historie is verkeerd beoordeeld. Hy is te gelykertyd onschuldiger en schuldiger dan ‘men’ meent. Ik weet het quia pars magna fui in die zaak (niet in 't geld, by Jove!) ‘Men’ weet er 't rechte niet van! De opheldering zou me 3, 4 vel druks kosten, dus: tot later, en liefst mondeling. Dat vervloekte letterkrabbelen. Ik bèn geen schryver. Ik heb er 'n hekel aan op alle manieren. Van myn part had Cadmus enz.