Brieven. Deel 8. Multatuli-Busken Huet 1867

[p. 205]

XLI.

Keulen 13 January 1868.

Waarde heer Huet. Ik ontving voor een paar dagen uw beide brieven van Woensdag avond en Donderdag.

Ik kon niet terstond antwoorden, wyl ik myn duim verstuikt had, die me nog hindert. Ik was neergevallen op straat door uitputting.

Ja, de f 200 en de f 25 waren beiden op een vrydag op reis. Dat en meer nog wyst één kant uit.

En nu iets zeer wonderlyks. Let eens goed op. 't Klinkt als een vertelsel.

Voor acht dagen verzocht ik Nahuys in den Haag elken dag een brief op de post te doen met gesimuleerd bankje adres E.D.D. breitestrasse 123 en tevens (adres Bergrath) daarvan telkens advies te geven. (Gy begrypt dat ook de E.D.D. geadresseerde brieven by Bergrath werden bezorgd.

Den volgenden dag ontvang ik van frau Bergrath... één brief o.a. inhoudende:

‘gelyk met dezen verzend ik den lokbrief. Ik heb er drie lakken opgedaan, etc.’

Die lokbrief was er niet. Van den adviesbrief scheurde ik (couvert en brief beiden) een hoek af,

[p. 206]

dien ik frau Bergrath te bewaren gaf, als waarmerk dat ik dien brief alleen onving.

Toen naar de post. Als gewoonlyk moest ik 3, 4 keeren terugkomen, voor ik den directeur kon te spreken krygen. (Die heeren hebben van 22 December tot 6 January incl. in vyftien dagen zeven feiertage gehad. De belemmering hierdoor in myn tegenwoordig onderzoek was vreesselyk. Die feiertage waren drie zondagen, twee kersdagen, N. jaar en drie koningen!)

Enfin, circa vier uur na 't ontvangen van den adviesbrief mogt ik den directeur spreken. (De man ziet me aan alsof ik niet wys ben, dat voel ik. Ook heb ik hevige onaangenaamheid met hem over zyne ambtenaarsachtige luiheid. Hy heeft me gedreigd met een proces over beleediging in functie. In godsnaam! Rochussen heeft wat te verantwoorden! Alles is zyn schuld. Niet door 't wegraken van dat geld, maar door de ellendige wyze waarop hy 't daarna behandeld heeft. Ik kan myn tyd beter besteden dan door my te laten brutaliseren door post en policie. Dàt ik de zaak nu zoo moet doorzetten, is een gevolg van R. 's woord: ‘het verwondert me dat die brief niet is aangekomen!’

Nu dan, eindelyk trof ik den directeur. ‘Ik geloof dat ik op 't spoor ben, riep ik, dat is

[p. 207]

een domme dief, die zich zoo spoedig laat vangen!’ (hy wist van myn maatregel.)

Ook hy verwonderde zich en zeide dat ze wel eens gelyke pogingen hadden gedaan, maar altyd zonder gevolg... en nu zoo terstond!

Ik voelde dat zyn verwondering gegrond, en... beleedigend was. Er was twyfel in.

- ‘Ik heb reeds aan myn correspondent te 's Hage geschreven dat z'n lokbrief niet aangekomen is. Ziehier den gewaarmerkten advies brief. Nahuys te 's Hage moet getuigen den lokbrief verzonden te hebben, gelyk met dezen; Frau Bergrath, dat deze alleen aangekomen is.’ Ik zei dit wat provoquant, omdat z'n bevreemding my niet beviel.

Onder het spreken kwam het te pas een besteller te laten roepen. Deze zei terloops: ‘maar ... nu is er een brief voor m'nheer, een gerecommandeerde.’

Ik dacht: van Rochussen, en verzocht dien daar te mogen ontvangen.

De besteller haalde hem en gaf me: den lokbrief van Nahuys, gerecommandeerd.

Ik bestierf. Want juist in de verhouding met den directeur, wilde ik weer niet zeggen hoe stom myn correspondent was. Na 't openen ziende wat het was, stak ik hem stilzwygend in myn

[p. 208]

zak, droop verlegen af, en was woedend op Nahuys.

Natuurlyk schreef ik hem furieus, maar...

Nahuys heeft den brief niet gerecommandeerd. Dat is op de post gedaan! Er staat, onder 't stempel ‘aangeteekend’ met grove letters: uit voorzorg. De adviesbrief was gestempeld: 7 January 12.4, de gerecommandeerde vier uur later( door Nahuys gelyk op de post gedaan).

Beide couverten zyn nu by R.

Ik verzocht hem, R., een knecht naar de post te zenden, met myn kaartje: ‘compliment en laat bedanken voor de welwillendheid. Hierby de voorgeschoten 10 cts. voor 't aanteekenen.’

Ik verzoek R. my mede te deelen, welk antwoord de knecht brengt. Of de voorzorger neemt dank, en 10 cts., aan, en dan wil ik later nasporen, waarom die onbekende man, ten prejudice der postale verantwoordelykheid, zoo ongeroepen zorgt voor myn belangen? Of ... niemand wil 't gedaan hebben, en dan is de dief van de f 200, op dat uur, den 7^den January op 't bureau in den Haag werkzaam geweest.

Gelukkig dat dit incident zoo bewysbaar is. Ik heb Nahuys aan R. genoemd. Hy kan hem ontbieden, en diens getuigenis vergelyken met de twee adressen.

[p. 209]

Wat overigens de verhouding met R. aangaat tast ik in 't duister. Ik denk dat hy beschaamd (en dus boos) is. Ik heb hem overstroomd met brieven over die zaak. Natuurlyk! In plaats van my te zeggen ‘wel, dat is jammer! Welnu, ik zal u terstond helpen. Er is iets anders te doen dan die ellendige f 200 na te loopen’ verwondert hy zich dat die brief niet aangekomen is, en schreef ‘informeer, en doe my berigt!’

Goed! Ik heb geinformeerd! Ik heb my laten beleedigen door policie en postmenschen. Van 's morgens tot 's avends liep ik met verscheurde schoenen in de sneeuw. 't Geld waarvan ik had moeten eten, besteedde ik aan telegrammen en briefport, en den 8^sten schreef hy zeer flaauwtjes: ‘ik geloof niet dat gy in uwe pogingen slagen zult.’

Ik antwoordde: nu, misschien niet, omdat ik my niet behoorlyk kan bewegen; maar als ik minister was, zou ik niet met zulke schelmery tevreden zyn. Ook neem ik aan, indien ik carte blanche heb, daaraan voor goed een eind te maken. Indien ik echter in myn uitgeputten toestand niet slaag zal 't geen wonder zyn.

Ik zal trachten van middag wat couranten in te zien voor den haarlemmer.

Wees met uwe vrouw vriendelyk gegroet van uw liefh.

Douwes Dekker.