Brieven. Deel 8. Multatuli-Busken Huet 1867

XXXI.

Keulen, 19 October 1867.

Waarde Heer Huet. Ik ben verlegen over de moeite die gy u naar aanleiding van myn verzoek hebt willen getroosten, en ik dank u zeer. (Ook voor de f 25 die behoorlyk ontvangen zyn.)

Uit uwen brief meen ik te mogen opmaken dat gy 't druk hebt, en daarom zal ook ik niet veel schryven. Dit alleen: ik vind de hollandsche couranten komiek. Zyzelf zwygen my dood, en tegelykertyd maken ze er een soort van bluf van, dat men in 't buitenland zich met ‘onze’ (ik protesteer!) letterkunde bemoeit. Naar aanleiding van de twee millioen waarmee Myer geen

[p. 128]

weg weet (volgens 't Bat. H.B.) ware er toch waarlyk iets over my te zeggen.

Dat Myer er nu geen weg mee weet, is te begrypen. Publiek mag ik 't niet zeggen, maar waarlyk er is maar één manier om in Indië den boel goed te krygen, dat is door my in de hoogte te steken. Ieder zal natuurlyk dit voor een eigenbelangzuchtig oordeel houden. Ik weet dat ik juist schuw ben het te uiten, omdat het myn belang is. Wáár is het toch. De heele zaak met Indië zit in de controle van de hoofden door de ambtenaren (zooals de instructiën luidden en luiden). Ik wilde die instructiën volgen, en lyd gebrek. Kan men verwachten dat, na dat voorbeeld, iemand zyn pligt zal durven doen? Neen.

Dat ‘de persoon die de Regenten zal kunnen controleeren, nog moet geboren worden’ (Bat. Handelsblad) is onwaar. Ik kon het, en ieder zal het kunnen, zoodra hy weet dat hy daarvoor niet zal worden gestraft. Had Duymaer van Twist my gesteund, inplaats van, volgens den slenter, myn excentriciteit (dát was het, namelyk: ongewoon) te beschouwen als krankzinnigheid, dan ware sedert lang alles in orde. Velen stonden gereed myn voorbeeld te volgen. (Myn voorganger was reeds begonnen, doch werd vergeven.) Dat, na myn voorbeeld niemand durft, is natuur-

[p. 129]

lyk. Ik kan 't, met het oog op den toestand van myn gezin niet kwalyk nemen.

Doch men zegge niet dat eene eerlyke controle onmogelyk is. Is er één feit weersproken van de dingen die ik, na korte aanschouwing in myne provincie, ter tafel bragt?

Jammer is het, dat ik deze zaken niet behandelen kan. Myne innige overtuiging, dat alleen het stellen van de kroon op myn hoofd, de zaak in orde brengen kan, wordt in de uiting verlamd door de natuurlyke neiging om myn oordeel aan eigenbaat toeteschryven. O, indien ik een ander was... ik zou 't hun vertellen! Indien Duymaer van Twist zyn pligt had gedaan ware sedert lang alles in orde, want nog eens: velen wilden myn weg op! Myn controleur was een braaf man (Verbrugge), doch had geen moed genoeg om voortegaan. Zie eens, bid, ik u in de Minnebrieven, de door hem beantwoorde vraagpunten.

[Dat stuk in originali, die vragen beantwoord en geteekend door den controleur van Hemert (Verbrugge uit den Havelaar) heb ik nog.]

Is men dan doof, blind en suf, dat men het eenige ware in deze zaak niet zien kan? Het ligt 'm niet in nieuwe haagsche wetten, de fout

[p. 130]

ligt in 't door de vingers zien der afwykingen van de bestaande.

Hartelyk gegroet van uw liefhebbende

Douwes Dekker.