Brieven. Deel 8. Multatuli-Busken Huet 1867

XXIX.

Keulen, 26 September.

Waarde Heer Huet,

De zaak met prof. Vreede moet voor my uit zyn, en dat is ze ook, wyl ik hem na het voorgevallene geschreven heb in een niet vyandigen toon, iets als:

‘Hooggeleerde Heer,

Uit het voorgevallene in Crombrugghe's Genootschap heb ik bemerkt dat Ge my volstrekt niet kent. Niet in het buitenland tast ik de ellendelingen aan die Nederland bederven, dat doe ik in het Land, in de hoofdstad, liefst in het paleis des konings, zooals ge desverkiezende zult kunnen naslaan op blz.... myner ideën (waar ik vertel van 't amsterdamsch congres.)

Daar ik hoogachting voel voor de cordaatheid van uw karakter, dat niet meegaat met het stroompje van den tyd, wrenschte ik by u bekend te zyn, en daarom ben ik zoo vry u hierby een

[p. 122]

Ex. van myn “Een en ander” aantebieden, waaruit ge zult kunnen ontwaren...’

Ik weet niet verder. Zeker iets als: dat ik minstens zoo vaderlandslievend ben als mooipraters. Ik heb kopy van 't briefje, maar kan 't niet vinden. Ik ben verhuisd, en myn beetje papieren ligt in de war.

Nu op dien brief heeft Vreede beleefd geantwoord. Hy bedankt me voor de hupsche behandeling der zaak. Dat bedanken komt voort uit wanbegrip. Hy en velen meenden dat ik nu eens regt dien ouden Vreede zou kastyden. Welnu, ik had schik in den man. Bovendien was hy op meer dan eene manier zoo in de war dat er iets oneerlyks in lag hem hard te vallen. En ... in Crombrugghe's genootschap heeft hy genoeg gehad, meer dan ik wilde! De zaak tusschen Vreede en my is uit.

Maar ik ben geheel met u eens dat het zonderling schynt dat ‘de pers’ die niet weten kan van myn tegenzin om munt te slaan uit zoo ordinair metaal, en die zich ook aan myn tegenzin niet storen zou, zoo algemeen gezwegen heeft. (In Belgie is er nog al over geschreven.) Ik zeg dat het zonderling schynt, want indedaad is dat zwygen slechts een voortzetting van de algemeene taktiek om my te ignoreren.

[p. 123]

De haat der liberalen tegen Vreede was niet sterk genoeg om den weerzin tegen 't noemen van myn naam te overwinnen.

De heer Salvador zond my een nummer van de Asmodee (dáárin schynt myn naam geen tache te maken) die een stuk overneemt uit een courantje van Dendermonde ('t Is n^o. 37.) Behalve de ophemeling van myn speech, moet ik zeggen dat die Dendermonder vry wel de waarheid vertelt.

Ik zou u heden niet geschreven hebben, ware 't niet om u te verzoeken myn adres op de couranten te doen veranderen in: Breitestrasse 123. De menschen waarby ik woonde verhuisden, en ik moest mee. Twee dagen ben ik zonder kamer gewreest, waar ik zitten kon, en liep Keulen door. Toch was ik gelukkig daar ik een brief van myn vrouw had. Zy tobt, sukkelt en lydt... maar ze leeft nog. Zal myn drama nog afkomen by tyds... en zal 't voorleesbaar zyn by tyds? Dat weet ik niet!

Gy hebt zooals myn moeder 't noemde een kluitje boter in myn pap gedaan, door uw zeggen, dat niet alles first rate hoefde te zyn. Eigenlyk had ik 't ook wel kunnen weten, maar òf ik heb geen stemming en dan ben ik voor 't ordinairste onbekwaam, òf ik voel me zoo verwaand dat ik wralg van 't ordinaire werk van

[p. 124]

gister. En dan ruist me in 't oor uw (zeer gepasten) eisch van ‘betrekkelyke volmaaktheid.’ O, als ik niet moest, schreef ik geen drama!

Wilt ge my by gelegenheid, eens zeggen wat in den statenbybel beduidt: cursief, en wat een parenthesis? Cursief zal wel zyn: aanvulling ter verduidelyking van den tekst, maar wat is dan de parenthesis? Een niet-canonieke passage? En ook die beteekenis van 't cursief gedrukte, klopt niet, want dan moest er meer cursief zyn.

Ik ben benieuwd naar uw novelle, maar vrees... vrees! Ja, ik vrees voor u als voor my zelf. Ik betwyfel dat ge kunsten maken kunt. Myn drama! O, dat is wat anders... hooge politiek! Tirades over den geest der eeuw. Ik hoef geen fabel te verzinnen. En wat er voor fabel in is (weinig) is nog van een ander. Ik zal 't eerlyk zeggen.

Zoudt ge al terug zyn van 't spotfeest met Vondel? Die arme man! Ik zie hem zitten in de bank van leening, op dien vuilen burgwal. En nu een standbeeld! Nu ja, de opmerking is oud maar ze blyft even verdrietig als toen ze nieuw was. Ik moet echter bekennen dat ik Vondel niet genoeg ken om erg te treuren. Ik zou er gaarne eens een tydje aan wyden om hem goed te lezen. Zou 't my gaan als met Schiller en Göthe, met Göthe vooral? Ik stel Göthe zoo weinig hoog,

[p. 125]

dat ik 't byna niet durf zeggen. Maar als ik loisir had hem uitvoerig te behandelen, zou ik 't durven; want dan maak ik my sterk myn oordeel zoo te motiveren, dat men 't althans niet absurd vindt.

Grappig is 't hoe de Duitschers, behoefte hebbende aan vergoden, hunne beide halfgoden den hemel hebben ingejaagd.

Onlangs las ik in een politiek artikel eene aanhaling uit den Wallenstein:

‘Gy komt... maar gy komt wat laat.’ Wat 'n diepte, niet waar? En wat is 't makkelyk schryven, niet waar, als men gelezen wordt door een volk, dat zoo'n regel tot een sentenz verheft. En ik vind dagelyks nog zotter aanhalingen uit de ‘onsterfelyke werken’ van den dichter: αὔτος ἐφὰ. Ik wou dat het vleesch en de kamers hier zoo goedkoop waren als de roem.

Ondankbaar ben ik! Want zie, in de Asmodee vind ik zekeren Multafero, die over ‘godsdienstery’ spreekt. 't Is waar, hy zegt er niet by ‘zooals de onsterfelyke Multatuli 't noemt.’ Doch dat raadt de geneigde lezer.

Wees met uwe vrouwr (die de menschen komiek vindt) hartelyk gegroet van uw liefhebbende

Douwes Dekker.

't Is hier al zoo koud dat ik moeite heb om

[p. 126]

te schryven. Om dat te verbeteren moet ik eerst beweging nemen, en op straat zie ik allerlei dat my myn jamben bederft. 't Is tobben! Als ik weerkom leer ik een ambacht. En ik zou 't nog doen, als ik daarmee myn gezin kon terugwinnen.