Brieven. Deel 7. Multatuli-Busken Huet 1866

Aan den heer C. Busken Huet.

VI.

Coblenz, 9 Augustus 1866.

Waarde heer Huet, Ik dank u voor uwe welwillende waarschuwing die my al of niet onverwacht komt zooals men het nemen wil. Ikzelf begryp niet dat men iets (al ware 't veel minder dan f 50.) betalen kan voor zulke vodjes. Maar aan den anderen kant heb ik my beyverd stipt te doen wat ge my in vorige brieven schreeft, en daarom is 't toch weer wel vreemd dat men niet tevreden is, met het geleverde volgens opgaaf. Ook myn eerste geschryf vond ik ellendig. Maar 't was een gevolg van myn zucht om aan te vullen wat er ontbrak aan nieuws. Waarlyk er is geen 50 gulden nieuws te gaeren aan den ryn. Al kon ik uitgaan, al had ik omgang, al bezocht ik kringen waar iets wordt verhandeld, dan

[p. 109]

nog zie ik geen kans voor f 3 's maands aan berigten byeen te krygen. Ik moest dus fantaiseren, broderen... om waar te leveren voor 't geld.

Al is 't nu dat de Haarlemmer my aan de deur zet, wees dan toch eens zoo goed my b.v. door 't toezenden van een paar couranten te doen weten hoe men 't dan eigenlyk had willen hebben? Myn toestand is zeer moeielyk en ik wilde graag de voldoening- hebben dat ik tot 't laatst al 't mogelyke heb gedaan om staande te blyven. De vraag is deze: gegeven weinig of geen objectief nieuws, gegeven verbod er iets in te doen van myzelf... hoe had ik 't dan moeten aanleggen om die f 50 's maands te verdienen?

Schryven voor de Gids? Ik ben uitgeput. Waarlyk als ik schryven kon voor de Gids, dan zou myn toestand niet zoodanig zyn dat ik voor de Gids zou behoeven te schryven. Politiek of letterkundig overzigt! Och, 't is my zoo bitter... waaruit zou ik de bouwstoffen halen, voor zulke stukken? Ik feliciteer u met uwe onkunde omtrent armoede! Letterkunde... ik heb geen boek, geen tydschrift, niets! Staatkunde... ik moet zeer veel complimenten maken om van de meid gedaan te krygen dat ze my een klein voddig Coblenzer krantje te leen vraagt. En 't lukt niet altyd! Neen, gy weet niet wat armoed is.

[p. 110]

Werken voor de Gids! Och, als ik dat kon... dan zou ik immers ook meer kunnen dan dat? Ik had behoefte aan wat rust, wat verpleging. Geen gedachte komt tot rypheid, by 't voortdurend uitzien naar een middel om in 't leven te blyven. Ik lyd gebrek, en dat is sedert lang het geval, schoon nooit zoo erg als den laatsten tyd. Werken! Ik heb er zoo'n lust in... maar 't gaat niet by honger. En nog iets is er noodig, wat assiette, wat hoop op kalmte voor morgen, voor overmorgen, voor de week, de maand die er volgt. Welk werk zou ik kunnen aanvangen by de zeer pynlyke gedachte: zal ik 't deze week nog uithouden?

Toen myn vrouw my schreef over pogingen die gedaan werden om ons te helpen, meende ik dat men trachtte my een beetje rust te bezorgen van dagelyksche angst voor 't hoognoodige. Dàn had ik kunnen arbeiden! Ik verlangde er zoo naar! In plaats daarvan die circulaire... waarin ik word voorgesteld... basta daarvan. Ik kan daarover niet beginnen zonder meer te zeggen dan ik wil, en anders te spreken dan ik wil. Toen ik 't stuk Jas ben ik er ziek van geweest, en nog beeft me alles by 't denken daaraan. O, van Vloten!

En nu had ik gehoopt door die f 50 van den haarlemmer tel quel in leven te blyven en zoodra

[p. 111]

mogelyk aan 't werk te komen met wat hoop op vooruitgang, op kans om de mynen te verzorgen, die nu in Italie...

Och, genoeg van alles. Ik ben zwak en afgemat. Gy hebt gedaan wat ge kondet en myn klagten betreffen u dus niet. Ik dank u voor uwe welwillendheid. Maar hoe komt het toch dat ik zooveel moeite heb my begrypelyk te maken. Uw vriendelyk gemeend voorstel nu byv. om my te hulp te doen komen door personen waarover gy u te beklagen hebt (en met wie ik dus niet graag in aanraking kwam) toont duidelyk aan dat gy niet precies letterlyk gelooft wat ik u schreef. Komt dit nu daarvan dat er zooveel wordt gelogen? Wordt er eens vooral tarra of rabat afgetrokken van wat men hoort? In zoo iets moet het liggen. Hoe zou 't mogelyk zyn dat ik schreef over letterkunde of politiek, waartoe dan toch behalve wat loisir van gemoed, boeken en kranten noodig zyn, indien ik niet had gelogen in myn verzekeringen dat ik zoo arm was? Ik schreef u dat ik gebrek lyd. Dat is waar, eenvoudig waar. Zou ik ooit uwe hulp hebben ingeroepen, uwe regtstreeksche ondersteuning, als ik 't niet hoog noodig had gehad! Waarlyk iemand die couranten kan lezen, boeken ontvangt, die hem op de hoogte houden van politiek en litteratuur, is

[p. 112]

niet arm genoeg om de hulp in te roepen van iemand die zelf niet ryk is. Als ik zeg dat ik niets heb is 't zoo. Sedert nu... ik weet niet hoeveel dagen, heb ik geen petroleum, geen gekookt eten, ja zelfs niet altyd brood. Dit is de letterlyke waarheid. O, de uitnoodiging om te werken klinkt zoo bitter in zoo'n positie. Dit is juist de vloek, dat ik niet werken kan. Daarin zit het juist.

Ik heb daar weer een bulletintje nieuws gereed gemaakt, en weet niet of ik 't zenden zal. 't Is alles wat ik kon te weten komen en hoe nietig ook, toch geloof ik niet dat er van den Ryn meer nieuws by elkaar te krygen is. Het was zooveel waard geweest als ik die f 50 had kunnen behouden. Daardoor hoopte ik aan 't werk te komen. Is 't u ook nu nog mogelyk my op den weg te helpen?

My blyft nu alleen over u vriendelyk te bedanken voor uwe welwillende pogingen, en u te vragen of ik nog wat mag wachten met de teruggave van de voorgeschoten f 25. Als ik zooveel ontvang van den haarlemmer, 't zy van elders, wat ik echter niet verwacht, dan heb ik 't hoog noodig om te eten. Ja, 't is de vraag of ik 't zoolang uithoud.

Ik groet u en uwe vrouw zeer hartelyk en ben

t. à v.

Douwes Dekker.