Brieven. Deel 6. Minnebrieven-tyd 1862-1863

[p. 26]

[Hier volgt het tweede correspondentie-blad, dat de inteekenaars voor de eerste maal om de 3^de aflevering der Ideën ontvingen].

Correspondentie.

Zendbrief aan zeer velen.

Pleizier kennis te maken. Heel wel, dank u. U ook? Dat's gelukkig, want als u niet wel was, zou ik 'r niets aan kunnen doen. Het weêr is... zoo als u zegt. Gister was 't... zoo als u zegt. Morgen zal 't wezen... zooals u zegt. Alles, alles is zoo als u zegt. De Havelaar is heel mooi. Heeft u nog iets?

Loop dan naar den duivel, en laat my met rust, m'nheer de pleizierkennismaker. Ik heb m'n bezigheden, weet u?

Den Heer G. te Utrecht dank voor de toezending van 't humoristisch album. Eilieve, ééne opmerking: die barbier op 't vignet, houdt z'n mes verkeerd. Hy snydt van zich af.

Ik woû dat ieder die tegen me schreef, my dat toezond. Wat vóór me is, hoeft niet. Dat weet ikzelf wel. Maar ik heb geen tyd om altyd uitdrukkelyk te bedanken. Dat ik nu voor den heer G. eene uitzondering maak, is om dat verkeerde prentje.

[p. 27]

Staatsbladen voor de duitenplatery... Claudite! Aan allen dank!

Ik kan niet op alles antwoorden, maar wel neem ik nota van alles.

Ik verzoek dringend dat de zeer geachte schryfster van een brief uit den Haag, my haar adres opgeve. De initialen wil ik niet noemen. Ik bedoel den brief waarin voorkomt: ‘ja, uwe geschiedenissen van gezag zyn troosteloos, maar toch zyn er dingen, die nog veel, veel treuriger zyn.’ De brief is al maanden oud. Ik had redenen om dit verzoek niet eerder te doen, maar nu dring ik daarop vriendelyk aan. Zyzelve kan begrypen dat ik haar iets te zeggen heb.

multatuli.

[In September 1860, was in de Tweede Kamer gezegd dat het verschynen van den Havelaar een rilling door het land deed gaan, en nog leven er eenigen die herinnering hebben van de siddering die over hen ging toen multatuli optrad.
Vosmaer caracteriseerde dat dan ook kernachtig in zyn ‘Zaaiers’:
‘Wy letterkundigen kenden elkaar allen, ouden en jongeren. Wy wisten wat ieder op het oogenblik kon geven. Geen groote verschyningen deden ons opschrikken en wy verwachtten er geene...
Toen viel in 1860 als een bliksemstraal, dat boek

[p. 28]

uit Insulinde en sloeg in en zette in vlam. Dat boek heette Max Havelaar...’
Maar zóó was het niet alleen in de letterkundige wereld. De Minnebrieven, de Vrye-Arbeid, zelfs die Ideën, die thans gemeen goed, byna afgezaagd zyn geworden, wekten toen een koorts van opgewondenheid.
Iets hiervan blykt uit het reeds aangehaalde artikel van Dr. de Vries, in de ‘Dageraad.’ Ook uit ‘Een persoonlyke herinnering’ van den heer P.J. van Eldik Thieme, dat in hetzelfde Multatuli-nummer van de Dageraad, werd opgenomen. Hy zegt daar:
‘Tevens dient hier vermeld te worden hoe Dr. Coster in vuur kon raken by het bespreken van enkele Ideën uit den 1^sten bundel, die den meesten onzer thans als spreekwoorden in den mond bestorven liggen. Ik kon daar zóó van vervuld zyn, dat wylen myn vader my bedrukt aankeek, als hy overdacht, wat er van my worden moest by zulk eene beschouwing van het leven.’
Zoo ging het in veel gezinnen.
En zoo ging het ook in het gezin van het twee-en-twintig-jarige meisje, dat in de laatste alinea dezer Correspondentie werd opgeroepen. Zy had multatuli toen nooit gezien, maar later werd zy zyn tweede vrouw, en het is aan haar dat de nu volgende brieven zyn geschreven.]