Brieven. Deel 5. Minnebrieven-tyd 1861

XXXIII.

Zaturdag.

Lieve beste hart. Ik vind het zonde dat ik op je lieve heerlyke brieven zoo weinig antwoord. Ik heb je brief van gisteren. Je weet niet hoeveel jy doet door zoo te wezen met de kinderen en my zoo alles te schryven. Geloof toch dat jy meer doet dan geld verdienen. De brieven van jou werken zoo heerlyk op myn stemming, en 't is me een ware behoefte. Je moet maar denken dat je een nuttig werk doet door aan my te schryven.

Lieve beste, ik heb veel drokte. Niet zoozeer dat ik zooveel doe, als wel ik heb veel te peinzen. Ook moet ik letten op 't effect van de M.B.

Ik zal je één ding zeggen, en dan zal je begrypen wat my door 't hoofd maalt. Ik wil maar niet meer of minder dan voor millioenen schatkistbilletten uitgeven op Insulinde. Je begrypt

[p. 110]

dat dit de moeite waard is my bezig te houden. Ik stuit op dagelyksche kleinigheden zooals altyd, maar ik heb moed en hoop.

Op 't oogenblik kan ik je nog geen geld zenden, maar ik denk er wel aan. Ik ben altyd verbaasd over je lang uithouden. Voor my is f 10. - f 1.-, en voor jou is f 1.- wel tien. Ik ben innig bly met je brieven. Ik leef veel tegenwoordig, intellectueel en moreel, dat begryp je, lieve, anders dood onschuldig.

Ik heb zoo'n aardigheid in Edu. Och hy zal Non versukkelen. Zou je denken dat Edu een baasje wordt? Ik heb hem wel eens voor te zacht aangezien. Ook moet je zyn baasspelen niet beoordeelen waar hy geen tegenstand heeft. Eigenlyk zou hy (in zekeren zin, niet in alle zinnen) met jongens moeten omgaan die hem tegenwerken. Maar dat kan later.

Hierby een allerliefste brief van Siet aan u. 't Spyt my dat ik volgens de gemaakte afspraak u haar brief niet mag zenden, die ze my schryft Je zou daaruit kunnen zien hoe zy getraiterd en mishandeld wordt. Die stiefmoeder sluit de deur op 't nachtslot en steekt den sleutel in den zak, omdat Siet niet wil beloven niet by my te gaan. Je hebt geen begrip van de kwaadaardigheid waarmee ik in die familie word aangevallen. Men

[p. 111]

scheldt haar uit voor gemeene meid, canaille etc., en vertelt overal dat zy een gemeen schepsel is. Nu wil zy niet gedoopt worden en aangenomen. Je begrypt hoe 'n lawaai daarover gemaakt wordt. Heb ik je al geschreven dat d^s. van der Goot by my geweest is. Háár dominé, die op de kathechisatie gezegd heeft dat zy even hoogmoedig was als haar oom E.

Siet is indedaad een knappe meid. Zy schryft aan my over 't geloof en de oordeelen der menschen. 't Is inderdaad aardig hoe flink zy (19 jaar!) die dingen by den naam noemt. Ik ben zeker dat zy bestemd is eene persoon te worden niet afhankelyk van een kruiyeniers huwelyk. Zy zal zeker in staat zyn zichzelve te helpen. Als zy nu maar eerst uit die malle styve belemmerende omgeving weg was.

Je schreef haar niets excentrieks te doen. Goed. Maar als jy alles moest aanhooren en ondervinden wat zy moet ondergaan, dan was jy al lang weg geloopen! Ik heb haar nu integendeel aangeraden niets toetegeven en zich flink te weer te stellen. Om je een bewys te geven hoe men haar behandelt, als zy in 't een of ander niet den zin van hare stiefmoeder doet (breyen, naayen enz.) dan verwyt men haar dat zy de kost niet verdient, dat haar vader voor haar werken moet

[p. 112]

enz. enz. Ook dreigt men haar overal rond te vertellen dat zy een gemeene meid is (en dat doet men!)

Verbeeld je nu eens lieve, dat zy en ik ons goed hebben in acht genomen. Wy zyn zeer ingetogen geweest en alles wat er tusschen ons heeft plaats gehad is (zoogenaamd) fatsoenlyk, Wy hebben een keer of vier samen gewandeld, en tweemaal is zy by my op myn kamer geweest (zeer onschuldig en gewoon). Nu vertelt haar stiefmoeder en haar ooms, niet meer of minder dan dat zy een laaggevallen schepsel is dat heeren bezoekt op hun kamer en op eene manier die by elken vreemde 't idee maakt dat zy een h... is. Is dat niet infaam?

Siet is bepaald gecompromitteerd en niet om iets wat zy of ik gedaan hebben, maar om den laster van hare betrekkingen. Oom Koo is daarmee begonnen. Ik heb hem, en ook aan Siet's vader een brief geschreven die kras is. Ik zal 't je laten lezen. Ik heb er kopy van gehouden.

Het is onze pligt Siet te steunen, en let wel, ook onze finantieele positie niet verbeterende (ik hoop ja!) dan nog is er geen bezwaar by. Zy zal my helpen schryven en handelen. Zy is volkomen in staat my te steunen, ook uit een oogpunt van geld. Ik heb te veel te denken om veel

[p. 113]

te produceren (ambachtelyk schryven). Honderdmaal op een dag komt het voor dat ik voel iemand noodig te hebben. ‘Noteer dit! Schryf op dàt. Werk dat uit!’ etc.

Een vel druks van my is zooveel waard. Welnu, met Siet kan ik driemaal meer voortbrengen dan alleen. Ik zie haar in staat myn intieme secretaris te zyn. Ik wou dat ik je haar laatsten brief mogt laten lezen, je zoudt zien hoe flink ze reeds nu over Ideën weet te schryven.

Maar voorloopig moet zy lezen en zich oefenen. Daartoe is vryheid noodig en zy moet die vryheid eischen. Men verwyt haar dat zy by hare ouders de kost heeft. Juist, heeft zy geantwoord, daarom wil ik my bekwamen zelve die kost te verdienen, (geschiedenis van Thugater!)

Die arme Theo heeft zich laten bepraten zyn woord te geven dat hy niet by my zou komen. Ik vrees, ik vrees dat hy nu zal wegkwynen. Maar met hem is 't moeyelyker dan met Siet. Hy is pas 14 jaar en dus nog kind. Ik mag hem niet aanraden zich te verzetten, 't Is heel moeyelyk. Nu wordt hy verdrukt. Ik vrees voor hem.

Lieve hart, ik wou zoo graag dat je my permissie gaf van tyd tot tyd iets uit uwe brieven aan Siet te zenden. Durf je niet aan my overlaten wat mag en wat niet? Het zou haar goed

[p. 114]

doen uit een oogpunt van levensopvatting. Zy zou daaruit zien hoe men edel en goed is zonder die fratsen van God, duivel, etc. Hoe vryheid gunstig werkt. Jou heele toon is juist zoo als ik haar wou laten lezen.

Maar als jy nu daardoor anders ging schryven dan beken ik dat het niet mag. Ook beken ik dat er dingen zyn die niet mogen getoond worden, dat voelt men. Maar byv. je schryven over de kinderen. Ik heb zoo even aan Siet een kort briefje geschreven (ze haalt die af by Meyer op den Vygendam, als ze uit mag of kan) en daarin schreef ik haar dat ik een brief van u had, en spyt voelde dien niet te mogen zenden.

(Nota bene, ik heb ook spyt dat ik haar laatsten brief niet aan u mag zenden).

Maar ik vertel haar van de kinderen en de phrase van Edu over ‘tenir parole!’ (komiek!) Zie je zoo zyn er dingen die zoo aardig zyn. Ook dweept ze met u.

Hoor eens je bent een malle meid. 't Is zoo komiek dat je altyd zegt: één meer! En als ik een amourette heb (ik heb op 't oogenblik.... laat eens zien .... vier!) dan zal je altyd zien, dat het op jou slaat. Ik kan je stellig verzekeren dat Siet voor 't minst evenzeer op jou als op my gesteld is. En nog klaag je!

[p. 115]

Ook Publiek houdt van je, en veel meer dan van my. En na jaren zal men in alle biographien wel zeker zeggen dat er uit alles blykt dat jy myn idole bent. Zie je dat zelf niet? En dan klaag je! Je bent een ondankbaar kind.

Zonder dat ik er aan dacht ben jy in de M.B. de hoofdpersoon geworden. Faber, de advokaat, merkte my dat op, (hy is heel fyn) hoe ik door de dichterlyke verheffing van Fancy, ù in de hoogte stak. (Dat is geheel natuur geweest en ik heb de waarheid gezegd als een kind of dronkenman.) Weet je hoe dat blykt? Fancy is met u eigen, intiem, identiek. Zy (de wil, de kracht, de energie en de fantasie) zy is met u vertrouwelyk, en my fopt ze. Voor u is zy bondgenoot, voor my meesteres. Voel je dat, lieve beste engel, myn Tine. Ik heb daaraan niet gedacht, maar 't is zoo. Fancy schryft u als gelyke, my als mindere. U zegt zy de waarheid, met my speelt ze.

O, nu zie ik dat er veel inzit. Meer dan ik wist. Maar als jy nu ooit weer klaagt dan ben je een kwaaye meid. Dan zal ik Edu, de sterke man, op je afzenden.

Och Tine, laat my maar altyd begaan, je zult er nooit iets by verliezen.

Je weet hoe al myne aandoeningen zamenloopen, gekheid en ernst, ‘zaken’ en poezie, etc. Ik ver-

[p. 116]

bind alles. Welnu, je moet begrypen dat ik in zekeren zin ‘jongeren’ noodig heb die aan my gehecht zyn. Ik beschouw Siet in staat om als 't noodig was voor my te sterven. Dat hoeft nu niet, goddank, maar ons leven van roering begint eerst, in dien zin dat ik hoop dat de vuile kleine vervelende dagelyksche zorgen weldra een eind zullen nemen, en dat onze zorgen zullen worden overgebragt op grooter schaal. Dat lykt me. Maar daartoe heb ik steun noodig en hulp. Ik moet aanhangers hebben niet door tal maar door sterkte en ‘esprit de sacrifice’ van belang. Laat my begaan, lieve engel. Kus de beste kinderen, ik verlang dol naar huis. Als ik 's avonds daaraan denk kan ik niet in slaap komen. Edu krygt een portret, en Nonnie ook, hoor. Ik zal al jelui portretten laten maken. Och ik verlang zoo, dag beste Tine, wees opgeruimd.