Brieven. Deel 5. Minnebrieven-tyd 1861

XVI.

Donderdag 2 Mei 1861.

Lieve hart! De laatste dagen heb ik je heel slordig geschreven.

Ik heb wat geschreven op dien brief van Nygh dien ik je zond; hoe - weet ik niet! Ik ben er niet of maar half mee tevreden. Het zal my zelf eene surprise wezen als ik het gedrukt lees. Eigenlyk ben ik er bang voor. Nygh berekent dat zoon ding van my wel f 6000 zou kunnen opbrengen! Dat idee hinderde my! Is 't niet beestachtig dat zoo iets moet dienen voor menschen op Java die 't eigenlyk niet noodig hebben, en in wier behoefte best kon worden voorzien uit de indische begrooting, terwyl wy zelf in nood zitten, en men ons in nood laat? 't Is bitter!

Hoe dit zy deze en andere beschouwingen (ik heb last van Fuhri ook, die wel al viermaal gevraagd heeft hoe het nu met de inschryving staat!) hebben wel teweeg gebragt dat ik uit gebrek aan loisir niet naar myn zin schreef - maar dat was geen reden om Nygh te weigeren.

[p. 62]

De brief van Eugenie is allerliefst, maar nu geeft dat malle kind weer haar adres niet. Kyk maar zelf, ik zend je hem terug.

Beste lieve kind, als ik je zoo slordig antwoord op je brieven, denk toch in godsnaam niet dat ik geen belang stel in je schryven. Ik ben altyd zoo bly als ik je brieven kryg, en je schryft zoo lief.

Ik ga volstrekt niet uit naar variété of zoo iets. Wel kom ik veel by de meisjes, vooral nu Abrahamsz naar den Helder is met zyn vrouw. De verhouding met Siet is... Ja hoe zal ik je dat beschryven. Ik heb nooit zooveel vuur gezien, een française is er niets by. Zy is, of je dat nu gelooft of niet, vervuld van liefde voor u. Ik zelf houd dol veel van haar, maar ik ben bekommerd over haar gestelletje (vooral in de flaauwe omgeving die haar alle uiting belet) als ze alleen zal wezen. Ik voorzie dat zy eene geschiedenis zal hebben, want dat kopje en dat gestel is niet gemaakt voor rust. Veroordeel haar niet te gaauw omdat zy anders is dan gy. Zy heeft veel aanleg om alles te begrypen, alles te leeren, maar by dat alles ontzettend veel hartstogt. Zoo'n stomme vader die niet weet wat er omgaat in zyn eigen kind! Het is onmogelyk dat zy geen rol speelt in de wereld, jammer maar dat die rol waarschynlyk niet mooi wezen zal wanneer zy aan zich zelve wordt over-

[p. 63]

gelaten. Zy heeft my ingepakt dat beken ik, maar toch zou ik als ik alles voor 't wenschen had, haar het liefst by u zien, zonder my. Ik geloof dat jy haar goed zoudt kunnen leiden, maar de omstandigheden laten dat niet toe, helaas.

Daar zy weet dat wy (of ik alleen helaas), naar Indie zullen gaan, of dat daar kans op is, leert zy voor een examen, om zóó, als voor eene conditie naar de Oost te gaan, en dan by ons te komen. Nu, als wy dan in eene redelyke positie waren zou dat goed zyn. Als die lamme omgeving haar niet hinderde, beweer ik dat zy een schryver kon worden. Zy heeft styl, wat zeldzaam is, en vooral wanneer men let op hare opleiding die toch heel burgerlyk en bekrompen was.

Verleden schreef zy:

‘Ik dank u nog wel voor het Gebed van den Onwetende. Daar is alles in twyfel, geloof, zachtheid en scherpte, en 't slot is weer zoo sarkastisch! Gy komt my altyd voor alsof gy twee zielen hebt’.

Maar hartstogt beheerscht haar op 't oogenblik, en ik vrees voor haar als ze alleen zal staan...

Wat my betreft ik heb haar ernstig voorgesteld haar niet meer te zien, maar ik kan het niet van myzelf verkrygen.

Ik wou dat ze by u was.

[p. 64]

Apropos lieve, heb je die vellen van den begonnen roman: Fancy, tehuis? Ik zal dien moeten afmaken voor Nygh. Maar je hoeft het niet te sturen. Ik had wel gewild dat ik voor dat ding van Nygh wat meer loisir had gehad; maar ik ben vreesselyk gehinderd. Die Veth! 't is schande! Je hebt geen begrip van de beroerdheid der menschen.

Men schynt zich in 't publiek veel te bemoeien met myn proces. Den 15^den wordt er gepleit...

[In den brief volgt nu het stuk dat ik vroeger reeds opnam in het deel ‘De Havelaar verschenen’ by de behandeling van het proces over het eigendomsrecht van het boek ‘Max Havelaar’].

Dag hartje, dag beste kinderen. 't Is myn schuld niet dat ik zoolang weg blyf. Als alles zoo gedurig tegenloopt en afspringt is 't my net of je denken zult dat het aan my ligt.

De menschen hier (P.K.) [d.w.z. Poolsche Koffiehuis] zyn allerliefst, ik kan 't niet genoeg roemen. Maar 't slot is toch betalen! O dat ellendige geld!