Brieven. Deel 4. De Havelaar verschenen 1860

XXXIV.

Zondag.

Lieve beste hart! Ik heb weer verscheidene dagen getoefd met u te schryven. Neem het my niet kwalyk. Het valt me zoo bitter hard u geen geld te zenden. Myn god, hoe maak je 't toch!

Er is allerlei voorgevallen, maar helaas niets beslissends. Ik heb aan Jan verzocht ‘u boven water te houden.’ Ik weet nog niet of, en hoe hy daaraan voldoet, en uwe positie drukt my vreesselyk.

Alle geschryf en gewryf meetedeelen is onmogelyk.

Met prof. Veth ben ik zeer wèl. Die man bevalt my uitnemend! Maar wat helpt dat? Gister heb ik weer by hem theegedronken. Er was iemand uit Breda, die zeide dat M.H. by hem ter stede aan de orde van den dag was, enz. enz. Maar nog eens wat helpt dat?

[p. 104]

Jan, die sedert eenigen tyd voor my geporteerd schynt schryft redelyk belangstellend, maar.... En ik vrees zeer dat ook de zoogenaamde hulp uit den Haag op niets uitdraait. Ik kreeg namelyk een uitnoodiging van Bekking om in het N.I. Tydschrift voor September wat te leveren, om van den Hoevell te helpen, die (zoo stond er) ‘onder de bewonderaars van myn geniaal talent eene eerste plaats bekleedde!’ Hu!

Enfin, ik begreep dat ik wat zenden kon en was juist bezig het gereed te maken. Daarin komt voor de brief aan Duymaer van Twist enz. om het publiek aantetoonen dat ik niet op eenmaal en zonder zachter middelen beproefd te hebben, was overgegaan tot het schryven van Max.

Ik schreef voorloopig aan B. dat hy dat krygen zou, en zie, daar ontvang ik gisteren een brief die my ten duidelykste aantoont dat al die voorgespiegelde hulp niets is als de prys om my tot machine te maken van de party waartoe Bekking behoort sedert hy belang heeft by Vryen-Arbeid.

Ik moet, heet het, niet D.v.T. aantasten maar Rochussen. In 't kort, er volgt een soort van gedragslyn die my voorgeschreven wordt, en die ten duidelykste aantoont dat men my tot slaaf wil maken, tot een leeuwerik die op hun kommando moet zingen. Ik ben geindigneerd, ik heb nog

[p. 105]

niets geantwoord. Misschien antwoord ik niet regtstreeks, maar door Jan.

Let wel dat die zoogenaamde helpers weten dat ik in nood zit, dat gy in nood zit, dat ze my en attendant geen duit toezenden, en dat de heele zaak dus eene speculatie is op onze armoede. 't Is infaam!

Toegeven doe ik niet! Ik zou ook niet kunnen, al wilde ik, want ik heb geen talent voor een ander, en ze zouden bekocht wezen, als ze my meenden gekocht te hebben. Ik denk er evenwel over hoe ik myn antwoord zal inrigten.

Ik heb je immers al geschreven dat Ds. Franken te Rotterdam my aanvalt op Wawelaar? Ik heb myn antwoord naar den Tydspiegel gezonden. 't Is niet lang, en ik denk toch dat het sensatie zal maken.

Ik ga nog eens aan Jan schryven en zal probeeren hem uitteleggen dat ik geen party kan dienen, maar dat als de party die Thorbecke, Bekking, D. van Tw. en van den Hoevell toegedaan zyn het goede wil, dat zy dan my moeten bystaan, en niet omgekeerd.

Ik ontvang daar uw briefje van vrydag-zaturdag. Het hart breekt my: geld! geld! God, god, ik ben onbekwaam om iets te doen.

In het briefje aan Jan dat je my toezendt komt

[p. 106]

voor dat hy zoo blyde is dat ik wil treden in de voorstellen. Ook aan my heeft hy iets dergelyks geschreven! Hy schynt dus van het komplot te weten en er aan getwyfeld te hebben dat ik de voorwaarden zou aannemen. Na my sedert weken te hebben opgehouden met praatjes komt nu de zaak neer op eene schandelyke omkoopery. 't Is infaam!

Ik ben bitter verdrietig lieve kind; als ik durfde, stelde ik het schryven aan u nog langer uit. Gy kunt niet begrypen hoe 't my door 't gemoed snydt een brief aan u in de bus te steken die u geen troost brengt. Kassian, nu was je in de meening dat ik aan 't werk was voor het N.I. Tydschrift... en dat was ook zoo, maar daar komt nu op eens die Bekking die het maske afwerpt en ronduit verklaart dat de konditie van hulp is: medewerking aan zyne party, dat is de tabakskontrakten! Dáárom hielpen ze my niet direkt, ik moest eerst goed in nood zitten, om my overtegeven uit honger. 't Is verschrikkelyk.

Het ergste is dat ik niet weet hoe te antwoorden. Aannemen kan ik niet, maar hoe dan? Ik denk er over.

Ik kan er niet aan denken hoe je 't maakt.

Ik ga nog al dikwyls naar de Abrahamsjes. Kees en vrouw zyn naar de Buthe. Cath. en Sietske

[p. 107]

alleen zyn tehuis. Die Sietske is een engel van een meisje, ik heb pleizier om met haar te spreken. Zy is lief en hartelyk.