Brieven. Deel 3. Het ontstaan van den Max Havelaar 1859

XXIII.

Aan Mevr. Douwes Dekker - van Wynbergen.
Maandag avond.
(postmerk Brussel 21 Nov. 59).

Lieve beste beste Tine! Ik ben zoo kwaad op myzelf dat ik zooveel booze brieven heb geschreven, en gy kondt het toch niet helpen, maar ik was razend. Ik zal u dat uitleggen. Nadat ik dat boek had overgeschreven als laatste poging tot herstel onzer positie begon ik met myzelf te kwellen met de gedachte dat het een lam en vervelend boek was. Dat was n^o 1. Toen kwam

[p. 151]

daarby dat ik half blind was (nu geheel over) en ik wachtte op berigt van u. Buiten uwe schuld hoorde ik niets. Met boek is van zaturdag tot woensdag onderweg geweest. Dat duurde toen zoo lang dat ik niet wist wat ik er van denken moest. Dat was n^o 2. Eindelyk kwam uw eerste briefje van woensdag. Dat en het volgende monterden my op, maar alleen door ùwe goedkeuring, want die van Jan hinderde my. Ik paste in myne gedachten op hem toe die tirade waar ik den lezer uitscheld die ‘hm!’ zegt. En ik was zoo razend boos dat ik niets hoorde van hulp. Ik had hem graag vergeven niet met myn boek ingenomen te zyn, want zooals ik zeide, ik zelf had oogenblikken dat ik het wel had willen weggooyen, en regtuit gezegd begryp ik nog niet goed dat het zoo'n effect maakt. Maar ik vatte niet dat men ingenomen kon zyn in de maat als je schreef, en dat men geen hand uitstak. Dat was dus n^o 3 van de redenen myner verstoordheid, en ten vierde: men vraagde my in die stemming in eens om geld. Neem dat nu eens alles by elkaêr dan zul je my vergeven dat ik u zoo beestachtig schreef. Ik was razend. Dat is nu afgedaan, niet waar?

Ik gis dat Jan uzelve wel zal hebben geschreven, doch dit weet ik niet zeker. Ik zond u gister

[p. 152]

avond zyn briefje, dat aantoont dat hy wakker geworden is. Ik heb daarop geantwoord dat ik na lang beraad goed vind ons aan Rochussen te wenden. Doch niet goedkoop.

Ik vind die opmerking van v.L. over de gebreken zoo aardig. Ik begryp dat wel, dat is het vreemde, maar hy ziet in dat dit behoort by het geheel, en dat dit juist de eigenaardigheid uitmaakt. Dat is het grootste compliment want dat beduidt originaliteit, die eigenschappen welke in een ander fouten zouden zyn hier op hare plaats brengt. Dat is zeer beduidend. Van Lennep is daarin zeer consequent. Hy zegt meesterstuk en dat de gebreken er in hooren. Wie het navolgde zou verkeerd doen...

Maar hoe vind je dat? Daar kreeg ik van morgen op eens een telegram van Jan:

‘Hoeveel geld noodig om in Holland te komen? Van Lennep wil u spreken. Hoop!’

Nu heb ik hem getelegrafeerd dat hy my fl. 200 zenden zou, zoodra ik dat ontvang ga ik naar Amsterdam. - My dunkt van Lennep kan my niet roepen alleen om te herhalen wat hy reeds schreef. Hy moet me dus iets te zeggen hebben. Ik ben benieuwd naar van Lennep. Het schynt dat hy na dat briefje aan van Hasselt op de zaak teruggekomen is. Of zou Jan by hem gegaan zyn?

[p. 153]

Eigenlyk moeten wy wenschen in goede omstandigheden naar Indie te gaan. Dat was het raisonnabelste, maar als dat niet gebeurt, hoop ik samen hier in Brussel te wezen. Dat zou u zeer goed aanstaan. 't Is zoo'n pleizierige stad.

Ik ben zeker dat je met zooveel vermaak 's avonds met my zoudt wandelen als er iemand was die vertrouwd was voor de kinderen. Maar dat is geen geringe zaak. Want denk eens dat de meid uitging met haar vryer en er kwam brand! Daarvoor zou al een zeer vertrouwd persoon moeten wezen. Ik zou Eugenie vertrouwen, maar die kon, al vond ik haar, nooit by ons wonen in Brussel.

Kus de beide pierewieten.

Wat zal er nu deze maand gebeuren?