Brieven. Deel 3. Het ontstaan van den Max Havelaar 1859

XV.

Woensdag avond.
(Brussel 2 Nov. 1859).

Lieve hart! Ik kryg daar uw brief met het muntbillet. Ik kan niet goed schryven omdat ik myn oogen bedorven heb. Morgen hoop ik myn boek aftekrygen. Ik kan niet meer zien om de noten te schryven. De dokter zegt ik mag in eenige weken niet lezen, dat is zoo gek, ik zie niet hoe ik schryf.

[p. 121]

Ja zeker is die geloofsbelydenis van my, je zult zien, Lysterman. Dat is een goed teeken, vooral omdat ik nu begin te gelooven dat van Hasselt in de dageraad is. O 't is zoo gek, ik kan maar een regel schryven, dan moet ik myne oogen met koud water wasschen. Hartelyk dank voor alles.

De Vries is er geweest, allerliefst. Hoog ingenomen met het stuk, rekommandeert zich voor meer. Ik heb hem myne positie gezegd, en toen zeide hy dat dat wel ongelukkig was. Want, zeide hy, men kan iemand die op zyn drieentwintigste jaar dat stuk schreef toch geen baantje aanbieden. Maar alles zal goed gaan. Hy heeft my verzocht de rol van Peters wat te bekorten, omdat Peters te zwak is voor die groote rol, maar zei hy, als het gedrukt wordt moet gy het zoo laten blyven.

Luister nu. Ik was aan 't schryven, en las hem toevallig 20 regels uit myn boek voor. Toen zeide hy, dat ik dat in myn belang en in het belang der zaak niet mogt laten drukken voor de koning het gelezen had. Dit kwam uit hemzelf. Hy zeide dat de koning een flinke man was. Hy wil met van Hasselt overleggen en daarvan wacht ik antwoord of misschien v.H. als nederlandsch onderdaan zich verpligt rekent zulk een incendiair stuk eerst aan den koning te wyzen, of die misschien

[p. 122]

de uitgave voorkomen wil in het belang der zaken, want myn boek zou brand stichten.

Maar ik zal het dadelyk laten inbinden en u zenden, zonder de noten, want ik kan niet meer schryven, ik heb myne oogen totaal bedorven. Ik hoop dat ze door rust zullen beter worden. Als ik meer schryf moet ik voor dat copieeren iemand hebben, want dat doodt de geest. Ik ben nu moe, en niet toen ik myn boek af had, ik meen het klad.

Lieve hart, ik moet uitscheiden, ik ben zoo moe, myn oogen.... 't is heel gek, ik heb nooit zoo iets gehad. Misschien schryf ik morgen meer, vooral daar ik nu frankeeren kan.

Zeg me toch goed wat ze zeggen van die gekke geloofsbelydenis, ik vind het heel aardig dat ze in de Dageraad dat dadelyk hebben opgenomen.

Morgen gaat myn stuk naar de Vries. Je weet niet hoe hy er mee ingenomen is. Hy zei ronduit dat de menschen die het gelezen hadden er mee weg liepen, en Mevrouw Engelman, die zal Mevrouw van Wachler spelen, had gezegd: die dat geschreven heeft moet veel ondervonden hebben! NB. in 1843 en 44.

Nu myn boek is heel wat anders. Ik zal het je zenden al moet het eerst naar den koning. De Vries heeft my aangeboden het in dat geval

[p. 123]

met een groote letter te laten overschryven.

Misschien dat ik dan het heele erge slot supprimeer, want dat is dreiging en heel kras. De Vries was er van beduveld. Uit beleefdheid laat ik dat weg als het aan den koning gaat. Maar als hy niet doet wat ik wil, dan komt het wel in den druk.

Ja, die uitlegging van de baboe is juist, het is zoo: staartpeper. Ik vind dat woord in een maleisch stuk en ik was het vergeten. Maar nu weet ik het, ze heeft gelyk. Het versje is goed, dat is het. Dag kleine Non en Edu.

Men had my toch kolen gebracht. De menschen zyn goed voor my... dat moet ik zeggen.