Brieven. Deel 2. Vervolg eerste periode 1846-1859

[p. 159]

Verloftyd.

XLVII.

Aan Mevr. Douwes Dekker - van Wynbergen.
Leiden, Vrydagmorgen, 11 uur.
[Naar berekening Februari 1853.]

Lieve beste Tine! Eigenlyk had ik van hier willen vertrekken met den trein die te 10 uur gegaan is, maar een klein luiheidje (u wel bekend) heeft my doen plakken. Ik ben nu van plan te één uur naar 's Hage te gaan en kan nu op myn gemak een paar woordjes meer schryven dan die beide vorige briefjes die beide zoo in haast waren. Ik heb nu een rustig uurtje, want toen ik gisteravond Bosscha en eenige andere heeren verliet nam ik afscheid met de uiting van myn plan om vroeg weg te gaan, zoodat ieder nu denkt dat ik al weg ben. Ik heb dus rust. Uw

[p. 160]

briefje van gister heb ik ontvangen; ik ga er het noodige op antwoorden, schoon het geheel eigenlyk geen antwoord noodig heeft, dan dat het my zulk een groot genoegen deed.

Primo, uwe verschrikkelyke koopziekte. Wel, dat is erg! Voor ditmaal kan het er door, maar zulk een geweldige uitspatting moet niet weer gebeuren. Wel foei, 't is schande! Ik zal er je voor zoenen tot je straf. Je bent verdoens, hoor je! Ik hoop nu maar dat het gekochte naar je zin is, anders zal ik het nog eens voor je overdoen.

Visite by dominé Chauffepié, heel goed.

Visite by mevrouw Abr. heel goed.

Uwe vraag naar den thermometer van myn gemoed is makkelyker gedaan dan beantwoord. Het antwoord zoude moeten zyn flauw, ongedecideerd, variable. Waarschynlyk zal die impressie de maand February niet overleven, en dat vind ik juist beroerd. Eene flauwe passie is vervelend.

Nu zal ik een kort verhaaltje geven van myne ontmoetingen.

Te Haarlem stapte ik af in een logement en ging dadelyk naar Kruseman. Ik werd daar zeer hartelyk ontvangen en men persuadeerde my te blyven tot 5 uur ten einde daar te blyven eten. Ik vond by mevrouw K. twee jonge da-

[p. 161]

mes uit den Haag gelogeerd. Allerliefste spraakzame fatsoenlyke meisjes. Ook mevrouw K. beviel my zeer goed. Zy heeft een goeden toon en sprak o.a. over huishouden enz. juist zooals wy. ‘Als myn man het schraal had zoude ik my niet schamen voor het minste werk, maar nu het niet behoeft, acht ik myn tyd beter te kunnen besteden,’ etc. Wy zyn daar dringend te logeeren gevraagd, en ik denk wezenlyk dat ook spoedig te doen.

Met K. heb ik veel gesproken. Myn hoofddoel was van hem te weten te komen of ik talent had uit het oogpunt van een boekhandelaar. Hy begrypt dat ik dit weten moet. De toejuiching van een tafelvriend etc. beduidt niets, maar een boekhandelaar moet de waarde van het talent als koopman kunnen schatten. Hy moet kunnen weten of er door de natie geld voor zal gegeven worden, want zonder dat loopt alles spaak.

Ofschoon zyn oordeel niet decisief was, beschouw ik toch zyn oordeel over het geheel als gunstig. Decisief kan het antwoord niet zyn want 1^o. had hy van my geene proeven genoeg en 2^o. is alle litterarische succes een dobbelspel, vooral van een debutant. ‘De eerlooze’ scheen hy wel mooi te vinden, doch hy zeide dat Peters zoo onverschillig en flauw was en zich hield alsof hy geen tyd

[p. 162]

had. Waarschynlyk zal dat stuk niet gespeeld kunnen worden omdat... er in Holland geen goede acteurs zyn! Een stuk met veel bombarie, met gevechten en spookverschyningen etc. kunnen zy uitvoeren zeide hy, maar een stuk van fyner aard niet. 't Is toch schande voor Holland. Misschien vraag ik myn stuk terug aan Peters, en dan zal ik zien wat ik doe.

Van Haarlem ging ik c^a vyf uur, en te Leiden vond ik Bosscha en Eduard aan den trein om my aftehalen. Ik vond dit temeer lief omdat zy het uur van myne aankomst niet wisten en dus reeds een paar malen te vergeefs by den trein geweest waren. Wy gingen dadelyk naar de societeit waar een fameus rumoer was door het feest van den dag. Ik had aardigheid in de observatie van 300 jongelui. 's Avonds was er serenade. Bosscha was daarby als lid van den senaat der studenten, Eduard en ik liepen mede. De muziek was goed en het fakkellicht deed een mooi effect. Heel Leiden was op de been. Ik had er u gaarne by gehad maar al waart gy hier geweest, het zou toch voor u te vermoeiend geweest zyn, want het gedrang wras zeer groot. Er was een weinig infanterie en kavallerie op de been om de orde te bewaren. Alles liep goed af.

Na de serenade begaven zich de studenten (en

[p. 163]

ik als gast van Bosscha liep mede) naar het akademiegebouw. Daar werd het studentencorps opnieuw in de societeit byeengeroepen, alwaar ieder tot het collation geroepen werd, en elk persoon heel ordelyk in eene sectie onder een bepaalden tafelkommissaris ingedeeld. Ik behoorde als gast van Bosscha tot dezelfde sectie als hy, en zat naast hem. De president van de tafel hield eene korte toespraak. Hy wenschte de studenten geluk met de verjaring der academie, maakte melding van den goeden afloop der serenade, noodigde uit tot tafelvreugde en recommandeerde stoelvastheid. Gy die weet wat een geur is, begrypt dat wel.

Toen begon het collation dat zeer goed was. (Ik heb vergeten te zeggen dat de plaatsen gemarkeerd waren en dat naast elk bord de drie briefjes lagen die ik hier insluit. Bewaar ze goed. Wy hebben later aardigheid aan die dingen.

Ik ga nu myne vele opmerkingen stilzwygend voorby, want die zyn te veel. Dit kunt gy nagaan aan een tafel van 300 jongelui, allen van den beschaafden stand! Ik heb veel ongunstigs gezien maar ook veel goeds, vooral by Bosscha die een allerliefst mensch is. Fideel, knap, fatsoenlyk, vry, kortom ik kan zyne receptie niet genoeg roemen.

[p. 164]

Ik dronk weinig; niet meer dan noodig was. Door het vele salueeren duurde het niet lang of de meesten konden niet goed meer zien of ik meedronk of niet. Ik bleef dus perfect wel, doch amuseerde my bedaard met den boel aan te zien. Tegen 5 uur 's morgens voelde ik my wat vermoeid, want dat rondloopen met de serenade zat me nog in den rug. Ik ging naar myn logement en verliet het troepje dat - op een 12 of 20tal lyken na - nog in vollen fleur was.

Ik sliep tot 12 uur. Toen kwam Bosscha my halen met Eduard om samen naar de Wykerbrug te gaan. (Eerst was het plan naar Scheveningen.) Wy gingen dus geheel op zyn Menado's na een geur ryden, maar niet zoo wild. Te Wykerbrug vonden wy een heele troep die nog niet naar bed geweest waren heel vrolyk aan het doorslaan. Daar Bosscha, Eduard en ik heel bedaard waren lieten wy hen stil uitrazen en bleven met nog een paar anderen die ook niet gedronken hadden daar te Wykerbrug heel pacifiek dineeren. 's Avonds reden wy terug, gingen nog even naar de societeit waar nog veel staartjes van de geur te zien waren en te 10 uur gingen B. en E. en ik naar huis om gerust te slapen. Ik sliep dan ook perfect, en stond te 8 uur heel welgemoed en kalm op, ontbeet met Ferdinand Huyck tot 10. Toen

[p. 165]

kwam Bosscha met het doel om my de musea te laten zien, doch wy raakten zoo aan het praten dat de musea tot eene latere gelegenheid werden uitgesteld. Wy deden daarop eene groote wandeling, en ik dineerde met B. aan zyne studententafel (waarover straks nader). Daarna een half uurtje in de societeit, vervolgens by een vriend van Bosscha thee drinken, en daarna bragt ik den avond by Bosscha op zyne kamer al pratende door. Ik verliet hem in de meening dat ik vandaag te 10 uur vertrekken zoude, en verzocht hem niet voor dat uur by my te komen, daar ik wist dat hy het drok had en niet wilde dat hy zyn tyd nog langer aan my sacrifieeren zoude. Door myn luiheid ben ik thans belet om 10 uur weg te gaan, en zelfs zal het nu nog wel later dan één uur worden, want ik wil dit briefje nog van hier verzenden, en het niet zoo haastig sluiten als die beide vorigen.

Stadententafel. De studenten eten aan kleine clubs by koks. De club van Bosscha bestaat uit 8 personen, waarby ook Eduard behoort. Na tafel zittende te praten heb ik dien geheelen tafel by my te Amsterdam genoodigd tegen aanst. donderdag. Hoe ik dat partytje regelen zal weet ik nog niet, maar ik wil dat gaarne doen omdat ik nagenoeg als eenige vreemde by dat studenten-

[p. 166]

feest geweest ben, en hoezeer ik bepaaldelyk de gast van Bosscha was, en dus met de anderen niets te maken had, wil ik toch, daar de algemeene geest vry goed jegens my was, iets terug doen om in geen geval debiteur te blyven. Dat begryp je wel. Myn plan is hen in een logement te ontvangen (niet by ons in den Doelen) daar bedaard thee te drinken (zy komen tegen vyf uur). By dat thee drinken wilde ik u ook hebben. Daarop wou ik ze naar de comedie laten gaan en vervolgens souper. Ik laat aan uw eigen idee over of gy by voorbeeld tot 12 of 1 uur dat souper al of niet wilt bywonen. Het zyn fatsoenlyke menschen en voor dat uur is alles toch bedaard en fashionable. Ik zou het heel aardig vinden dat gy er by waart.

Ik wil dat feest echter niet in ons logement hebben omdat als er in den nanacht soms wat rumoer is, ik daarvan geen spraak wil hebben in een logement waar ik bekend ben. Doch over die regeling spreken wy nader.

Doe voor die kaartjes geene moeite. Mocht gy ze echter ontvangen zend ze dan nog.

Myn adres in den Haag is in het hotel Fuhri.

Ik denk by myn terugkeer my in Leiden niet optehouden, en ook in den Haag zal ik het zoo kort mogelyk afmaken. Hebt gy ook iets van

[p. 167]

Kruseman ontvangen? Hy sprak van een cadeau aan u dat gereed stond ter verzending naar O.-I. het bestond uit boeken, geloof ik.

Als die zaak met de f 30/m. in orde komt heb ik een magnifiek plan. Om namelyk heel op myn gemak Doctor in de letteren en in de regten te worden. Behalve dat zoude het nog wel kunnen gebeuren dat ik my een tydje by eene academie liet inschryven. Ik heb er met Bosscha reeds over gesproken.

'A propos! Dat pakje met hemden heb ik ontvangen, maar ik geloof niet het noodig te hebben, ik heb ruim goed, en zal zeker veel overhouden. Myn satynen kabaai doet ook goede diensten. Ik had dien aan over myne jas toen wy naar de Wykerbrug reden. Een boertje zei: ‘Kaik daer is een student in jufferkleeren!’ Dag poes.