Brieven. Deel 1. Eerste periode tot 1846

[p. 322]

XVII.

Poerwakarta 15 Dec. 1845.

Hartelyk beminde Everdine. Eigenlyk had ik grooten lust om uwen brief van 7-11 Dec. heel uitvoerig te beantwoorden, maar dan mogt welligt myne Gintongsche reis er by inschieten, en dat mag niet, dus wil ik daarmede maar dadelyk beginnen.

Gy weet wat my derwaarts dreef. Zaturdag twee ure ging ik te paard op weg. Terstond overviel my een hevige stortregen die my koud en nat maakte, en den weg zeer slecht. Myn paard was ook niet van het beste allooi, zoodat ik al hotsende en schokkende juist in de gelegenheid was om na te denken over het inconvenient om pupillen en protégees op 20 paal afstand te hebben. Ik heb in myne eenzaamheid gelagchen. Dat heb je nu van je Donquichoterie dacht ik. Onwillekeurig keek ik om naar myn jongen die de Sanche van de historie was, en waarlyk ik schaterde het uit zoo had de snaak zich beyverd om zyn origineel den schildknaap natebootsen. Sanche's ezel kan een prachtig dier geweest zyn vergeleken by den ellendigen knol dien hy bereed. De regen gaf hem het voorkomen eener poule mouillée. Daarby had hy een sabel op zyde, één spoor

[p. 323]

aan, en een strooien matrozenhoed op met paauweveeren. Het was eene wonderlyke expeditie, en ik zoude het heele krawangsche archief er voor geven om de gedachten te weten van iemand die ons gezien had. Op toeschouwers was echter weinig kans. De buitendien niet zeer drokke krawangsche wegen (als ik wegen zeg meen ik modderbanen) waren nu geheel verlaten, zelfs geen kampongshond nam de moeite ons door zyn gillen en huilen de vereerende verzekering te geven dat hy ons gezien had. Alles vlugtte voor den regen en het onweder. Ik had fl 1100 gouvernementsgeld aan bankpapier by my, dat voor den controleur op Gintong bestemd was; uit vrees dat dit door den regen onbruikbaar worden zoude, ging ik in een warong die vol schuilende koelies was. Ik liet myn schat in bladen wikkelen, en rookte daar met moeite eene sigaar die rykelyk zyn aandeel aan de bui had ingezogen. De regen hield niet op, en daar de lucht geene beterschap beloofde ging ik maar weer op reis; eerst had ik nog een gesprek met een mandoor in het huisje waar ik schuilde. Hy vraagde my met de gewone vrypostigheid van een inlander dien men door een weinig familiariteit à son aise gebragt heeft: ‘waarom ik toch door zulk een weer op weg was?’ En eilieve, wat moest

[p. 324]

ik den man antwoorden? Al was het geen inlander geweest, dan nog zou ik moeite gehad hebben het iemand aan het verstand te brengen hoe ik op reis was om een meisje op te zoeken dat my volstrekt niet regardeerde. Ik vertrouw echter dat myne lieve Everdine het wel begrypen zal. Ik kwam op Gintong eerst vry laat aan, want ik had maar zeer langzaam kunnen ryden om den slechten weg. Cateau was blyde dat ik kwam, maar zy was meisje genoeg om in presentie van anderen te zeggen: ‘Nu, 't is wat moois, wie komt er nu door zulk een weer!’ Mevrouw Dupui, een meisje in Krawang geboren en opgevoed en geheel indisch van karakter, dat heet koppig en dom, sprak ter nauwernood tegen my. Dupui gaf my daar den volgenden morgen opheldering van. Zy had gehoord dat haar man die sinds lang met Permentier gebrouilleerd was, zich met denzelven had verzoend, en dat ik daar de hand in had gehad, hetgeen niet zoo was want ik moei my niet met die ellendige geschillen. Zy was daarover zoo verstoord, dat zy direct lomp tegen my was, en ware het niet om Cateau geweest, ik was terstond weggegaan. Ik liet my alles maar aanleunen en bleef zoo vriendelyk mogelyk was. Dupui was er mede verlegen. Ik sliep op eene bank. Den volgenden morgen sprak

[p. 325]

ik Cateau een oogenblik alleen. Ik vraagde haar waarmede ik helpen konde. Zy had eenige kleine moeyelykheden die ik voor haar beloofde uit den weg te ruimen. Ook had zy geld noodig. Ik bespaarde haar het moeyelyke om daarom te vragen en begon daar zelf van. Ik had er op gerekend en gaf wat ik had. Evenzeer als ik het mooi in haar vind dat zy vroeger zoolang als het eenigzins konde, alle hulp afwees, evenzoo vond ik het nu aangenaam dat zy op my vertrouwde. Maar verbeeld u die positie eens, stel u eens in hare plaats; is het niet verschrikkelyk aan een jongmensch hulp te moeten vragen? 's Avonds op myne bank liggende was ik genoodzaakt een zeer onaangenaam discours aan te hooren tusschen Dupui en zyne vrouw, alweder over dat verzoenen met P. Ik wilde voor den dag weg om niet te laat te huis te komen, tegen vier uur stond ik op; ik had Cateau beloofd dat ik haar goeden morgen zeggen zoude. Ik kleedde my en klopte aan haar deur. Zy stond op en deed my open. Ik heb haar gekust en ging weg zonder iemand anders te ontmoeten. Het is eenwonderlyk koel meisje. Ik was eenigzins aangedaan, omdat ik haar nu vooreerst zoo aan haar lot moest overlaten, maar ik geloof niet dat zy er om gaf. Ik geloof niet dat er grooter contrast

[p. 326]

met u wezen kan. Zy blyft by Dupui tot kerstdag, dan is er eene geschikte gelegenheid voor haar om naar Batavia te gaan. Ik zal haar daar opzoeken, en wat ik naderhand van haar hoor zal ik u trouw vertellen. Na de vervelende 20 paal wederom te hebben afgereden, vond ik te huis komende een heerlyken brief van myne Everdine.

Ik heb er nog eens goed over nagedacht om op den laatsten by u te zyn. Ik geloof dat het zal kunnen. Eerst dacht ik dat de delicatesse vorderde niet van hier te gaan voor myn tyd geheel om is doch by nader inzien behoeft dit niet. Wel beschouwd moest ik eigenlyk van hier naar Batavia om den Gouv. Gen. te spreken. Heb ik u reeds gezegd dat Z.E. aan den Helder myn broeder gesproken heeft? Natuurlyk over my. Ik houd anders niet van dergelyke aanbevelingen. Ik wil liever geholpen worden omdat ik daarop aanspraak heb, dan omdat myn broeder toevallig met den G.G. in aanraking geweest is.

[Deze G.G. was de Gouverneur-Generaal Rochussen, die toen juist in Indië was aangekomen.]