Brieven. Deel 1. Eerste periode tot 1846

V.

Poerwakarta, 19 October 1845.
Poerwakarta, 20 October 1845.
Poerwakarta, 21 October 1845.
Poerwakarta, 22 October 1845.

Hartelyk beminde Everdine! Uwen brief van den 11^en heb ik gisteren slechts met eenige weinige regelen kunnen beantwoorden; ik was een paar dagen uitgeweest en gisteren nacht te vyf uren te huis gekomen, na eene alleraangenaamste reis in de maneschyn; ik giste het wel, dat gy een beetje ongeduldig zoudt zyn omdat in den eersten tyd van myn vertrek van P.S. de brieven niet geregeld kwamen. Ik vertrouw, dat uwe verdrietige stemming ten dien aanzien thans wel veranderd wezen zal, stem my toe, myn beste, dat ik trouw geschreven heb en als gy het my tot een deugd wilt aanrekenen, hetgeen het echter niet is, beloon my dan met veel terug te schryven, - uwe brieven zyn zoo hartelyk, dat ik u daarom alleen reeds beminnen zou. Ik zal u eene historie aangaande uwe brieven vertellen. Ik schreef twee dagen geleden naar Holland een' brief aan myne

[p. 162]

ouders en een aan myn broeder Jan en Bram van der Hoeven zamen, dewyl die twee myne beste vrienden zyn. Als ik schryf behoort het altyd hun beiden. Gy kunt nagaan hoe ik hun myn geluk beschreef. De verhouding tusschen die twee en my is van een byzonder intimen aard. De vriendschap tusschen myn' broeder en my is eerst later tot stand gekomen; toen wy elkander goed kenden, hetgeen als kinderen het geval niet was, maar met Van der Hoeven ben ik opgegroeid en sedert 15 jaren droegen wy alles te zamen. Onze onderscheiden carrière heeft die betrekking nooit geheel verbroken, wy waren steeds gewoon alles te deelen en met mynen broeder ben ik sedert een paar jaren op denzelfden voet. Dit moet ik vooraf laten gaan om u begrypelyk te maken hetgeen er nu volgt, hetwelk u anders zeer vreemd zoude voorkomen. Maar knor niet, lieve, en lees eerst geheel uit, voor ge boos wordt.

In den bedoelden brief kwamen de volgende woorden vóor, .... ‘wenscht my geluk daarmede en hebt haar met my lief. Ik herinner my, dat Homerus zyne helden by gastmalen het beste van de tafel en den fynsten wyn uit dankbaarheid aan de Goden laat offeren. Welnu, ook ik wil offeren van het beste wat ik heb, ook ik wil het goede

[p. 163]

niet genieten zonder eerst daarvan het beste at te zonderen - de lieve hartelyke brieven myner Everdine! - En aan wien anders dan aan u zoude ik ze geven, gy, die my beiden zoo na zyt. Ontvangt dezelve hierby, en zie daaruit of ik niet wel doe haar lief te hebben.’ Zoo schreef ik en ik meende het, maar lieve beste toen ik aan het sluiten ging en uwe brieven nog eens nalas, zooals men het gelaat niet af kan wenden van iemand die ons dierbaar is en voor langen tyd vertrekt, zie, toen had ik den moed niet om afscheid te nemen. Ik weifelde tusschen myne geschreven belofte om te offeren en myne gehechtheid aan het offer zelve, en het resultaat....? Ik brak myn woord en zond de brieven niet. - Ziet gy, lieve bruid, uwe hartelykheid heeft my gefopt, ik die meende dat ik steeds woord hield.

Aan myn ouders heb ik ons engagement bekend gemaakt. Ik ben overtuigd, dat zy u zouden liefhebben als zy u kenden en dat ik er voor instond dat ook gy eene hartelyke dochter voor hen wezen zoudt. Myne ouders zyn, als ik het zeggen mag, brave, godsdienstige menschen wier principes, hoe burgerlyk ook, voor geene begrippen uit hoogeren stand behoeven te wyken. Ik ben van plan u zooveel mogelyk is met myne familie bekend te maken, maar ik heb over u

[p. 164]

gedisponeerd, Eefje, door namelyk uit uwen naam te beloven, dat gy aan myne ouders schryven zoudt. Gy zegt, er een weinig tegen op te zien. Ik begryp dit zeer goed, lieve engel, als gy hen kendet, zoudt gy er minder bezwaar in vinden. Gy vraagt myn raad daaromtrent en ik geloof, dat gy het beste doet, zóó te schryven alsof gy reeds hunne Dochter waart. Als gy een vader hadt en ik moest schryven, zoude het passen, dat ik vóor het huwelyk de gewone beleefdheidsdistantie in acht nam, doch gy moest liever niet beleefd, maar hartelyk, vertrouwelyk schryven. Ik weet, dat niets hen zoo voor u zoude innemen, als dit. Begin maar stoutweg met: ‘lieve ouders! zoo ten minste hoop ik spoedig U te mogen noemen enz.’ Schryf dan (als gy het met uwe waarheidsliefde kunt overeenbrengen) dat gy my een beetje liefhebt en dat ik u heel lief heb, dat gy my gelukkig hoopt te maken en (al weder onder conditie als boven) door en met my gelukkig hoopt te zyn, dat gy belooft voor hen, zoover de afstand dit zal toelaten eene liefhebbende dochter te zullen wezen en dat gy ook voor u hunne ouderlyke genegenheid inroept. Vindt gy dit zoo goed, myn beste, schryf dan zoo spoedig mogelyk en zend my den brief, dan zal ik denzelven onder couvert verzenden.

[p. 165]

Denkt gy wel aan uwe beloften om aan Van Heyst te schryven? Die arme jongen is zoo alléen in de wereld en het griefde hem zoo, dat gy en Henriette van zynen brief geene notitie hadt genomen. Redresseer dit, lieve Everdine, ik schryf hem eerstdaags en zal uw briefje gaarne insluiten of als gy liever direct van P.S. schryft, adresseer dan: F.M.v.H. te Succadana Borneo's westkust.

Ik kan my regt voorstellen hoe genoegelyk men op P.S. de avonden met muziek zal doorbrengen. Ik zoude zooveel smaak in muziek hebben. Myne ouders hadden juist middelen genoeg om ons het noodige te laten leeren, maar voor agrément schoot niet over. Hoe is van Heeckeren, is hy geestig? Zeg aan de meisjes, dat ik smoorlyk verliefd ben op ieder in 't byzonder, deel dit ieder à part mede, als haar alleen betreffende. Ik werk veel en heb nog tyd gebrek en zit alle avonden te schryven. De conversatie hier is beneden 't vriespunt. Ik heb vele invitatien van de Landheeren in den omtrek, maar zal er vooreerst geen gebruik van kunnen maken door de vele bezigheden. Ik ben met ieder wèl en disputeer niet, niet alleen omdat het zoo uw bevel is maar ook omdat ieder hier my gelyk geeft, hetgeen zeer gemakkelyk is, maar niet amusant.

[p. 166]

Men heeft my trachten over te halen om my hier te vestigen, door te vragen om kommies te worden, daar de tegenwoordige kommies waarschynlyk weg zal gaan. Ik wil echter niet, daar het eene rangsvermindering wezen zou en ik een hekel heb aan alle kommiesbetrekkingen hoe wel het hier goede inkomsten geeft f 450 c^a. Ik ben liever contrôleur met wat minder geld. Ook zoude het hier geen plaats voor u zyn.