Ideën IV
(1877)– Multatuli– Auteursrechtvrij980.Het toeval is sarkastisch. Onder de uitgeknipte courantartikelen die ik kolligeerde, was 'n ‘Oproeping aan de ingezetenen van Amsterdam.’ Ook in dat stuk had ik te-vergeefs gezocht naar 't bekende desideratum: wat dan toch die thorbecke byzonders gedaan heeft? Ik herinnerde my, o.a. ook daarin - in zeer algemeene termen, natuurlyk! - iets over thorbecke's verdiensten omtrent het Onderwys gelezen te hebben, en wel: ‘omtrent het op godsdienst gegronde onderwys.’ De rol die door 't godsdienstig element in 't kretinizeeren van de jeugd gespeeld wordt; meen ik in m'n IIIn Bundel eenigszins te hebben toegelicht. Ik wilde den lezer daarnaar verwyzen, doch eerst my door herhaalde inzage van die oproeping overtuigen dat ik me niet vergist had.
Inderdaad, het staat er! Dit weet ik nu, en ik beschuldig dus in 't voorbygaan die Amsterdamsche Subkommissie van medeplichtigheid aan den algemeenen verstandsmoord - tu quoque, hubrecht? - maar zie, ik kon 't ding niet vinden. Een kwartier lang zocht ik te-vergeefs. Ik wist toch zeker dat ik 't uitgeknipt, en daaraan 'n behoorlyk plaatsje gegeven had by de andere ziekteverschynselen. Waar kon 't wezen? Wie of wat had me beroofd van de godsdienstig-onderwyzende oproeping om thorbecke ‘in metaal’ te zetten, en ‘zyne woning in zyn naam te bewaren.’ Zóó stond er, meende ik, en die meening was juist, hoe zonderling dan ook dat ‘bewaren in naam van 'n doode’ klinken moge, maar... 't gezochte stuk vond ik niet!
Verdrietig bladerde ik in m'n archiefjen, en zie, daar valt m'n oog op geheel iets anders, op 'n stuk van goede strekking, waarin juist betoogd wordt dat 'n voornaam deel van ons Onderwys - na 'n kwart eeuw thorbeckery! - in allerel- | |
[pagina 220]
| |
lendigsten toestand verkeert.
Lezer, ter afwisseling van al 't schoone dat wy te danken hebben aan den grooten Staatsman, ben ik zoo vry dat stuk hier overtenemen: Zou 't wat helpen? Ik wilde doorlezen, sloeg 't blaadjen om...
Ik had de keerzy gelezen van 't gezochte stuk! Die keerzy had het toeval geleverd. Men ziet, ook zulke ‘Oproepingen’ | |
[pagina 221]
| |
voor monumenten habent sua fata!
Lezer, schaf u 't Nieuws van den dag van 19 September 1872 aan, en bewaar het daarin voorkomend stuk van de Amsterdamsche Thorbecke-Commissie, als 'n kurioziteit.
Men kan daaruit leeren hoe nuttig het is, de zaken van meer dan één kant te bekyken. Ga naar margenoot# |
|