Ideën I

168.

Al wat geschiedt is 't produkt van alle voorafgaande faktoren. Het getal dier faktoren is oneindig, wyl 't bestaat uit alle feiten. Als Caesar niet in Gallie was gevallen, schreef ik dit idee niet.

Waar wy zeggen: Oorzaak, bedoelen wy den faktor die door meerder grootte of nabyheid ons 't meest in 't oog valt.

[p. 87]

En zelfs dáárin vergissen wy ons dikwyls. Meermalen houden we 100 voor 't produkt van 10 X10, waar 't inderdaad de vereenvoudigde uitdrukking was, dat is: het door 'n feit uitgedrukt gevolg van iets als:



^#

# Zoodra iets anders ware dan 't is, zou terstond àlles anders zyn, of liever: alles zou niet-zyn. Alweer 'n bewys dat er voor den werkkring van 'n god geen plaats is. By elk voorkomend geval immers, is hy gebonden aan de ekonomie van alles wat voorafging, en dit maakt de eigenschappen waaruit hy zou moeten bestaan àls hy bestond, tot sinekuren. Om zoo'n god 'n werkkring aantewyzen, zou men hem hoedanigheden moeten toekennen die menschelyk, onlogisch en bygevolg òngoddelyk zyn. Er blyft dus slechts over: 'n god zònder werkkring, dat is: 'n faineante god. Quod absurdum alweer.