Volledige werken. Deel 20. Brieven en dokumenten uit de jaren 1879-1880
(1989)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd[9 december 1880
| |
[pagina 547]
| |
mail. De ‘boeiende’ redevoering van ModdermanGa naar eind1. op 6 Dec is 't werk van een Tartufe. v. KerkwykGa naar eind2. verklapte, dat geen 10 liberalen voor grondwetsherz. waren!!Ga naar eind3. Wat Ge zegt omtrent het modellen-volgen door de ingenieurs en architekten, is gedeeltelyk waar, gedeeltelyk te gunstig geoordeeld. Gedachtelooze volgzucht deed b.v. hier een schouwburg bouwen van 5 millioen fr., in navolging van den Paryschen. Niemand scheen te bedenken, dat Parys een stad is voor wintervermaken, Genève voor zomergenot. (In 1874 raadpleegde my een logementhouder omtrent het plan zyner collega's de pensionskosten in den winter te verminderen om de vreemdelingen te lokken!!) Zelfs te Parys met zyn 2 millioen zielen moet de Staat een hoog subsidie aan de opera geven om ze in stand te houden. Te Lyon met 360 000 inw. is een schouwburg van 800/m fr. gebouwd. Vergelyk dat met Genève, waar de ryke momiersGa naar eind4. over het bezoeken van de comedie nog denken gelyk Calvyn en Rousseau. Maar aan den anderen kant zouden de ingenieurs en architekten soms beter doen door de oude bouwmeesters na te bootsen, in plaats van eigen denkbeelden te verwezenlyken. In 't oude Genève zyn straten, waar men, althans aan ééne zyde, soms aan beide, weinig of geen hinder heeft van de vreeselyke biseGa naar eind5., door Mimi terecht verwenscht. In 't nieuwe G. bevriest men aan alle kanten; wyde straten, dunne muren; domme richting, zonder te letten op de wind, zonneschyn, enz. Had men hier op den rechteroevers slechts de richting van den quai des Bergues gevolgd:  zou men van de bise vry zyn gebleven, maar gedachteloos legde men al de andere wyken aldus aan: | |
[pagina 548]
| |
 Gy begrypt, dat het daar by ooste- of noord-oostew. aan beide kanten der straat koud is. En in den zomer hebben vele nieuwe appartementen geen zon, dus 13% meer sterfte. De nieuw geperceerdeGa naar eind6. straat du Commerce heeft nooit zon, vermoedelyk uit vrees voor onteigeningskosten. Maar Gy begrypt, dat daar meer en meer de huur zal dalen. Zoo ook hebben de Fransche architekten, in plaats van in het nieuwe Kaïro de oude, bochtige, hooge, smalle, esthetische koele straten na te volgen, gebouwd als te Genève en Parys. Men wordt er nu geroosterd. Al die plannen worden gemaakt in 't studeer- of juister copieervertrek, met passer en driehoek, zonder hersens. In den Opmerker teeken ik zelden meer myn naam, omdat ik uit een brief van een vriend te Londen moest afleiden, dat dat den redr onaangenaam is, die zelf nooit iets levert. Het blad heette de ‘Opmerker van Roorda.’ Kreegt Gy wel het no over de ‘kolenspoorwegen op Sumatra?’ Vele mopjes, zooals over snelle stoomers, de zon die zingt enz, waren ook van myn hand. Sinds 15 jaren schryf ik zoo byna elke week; 8 jaren lang schreef ik bovendien in 't Ind. Milit. Tydschr., en toch durft Mr BrooshooftGa naar eind7. zeggen, dat ik (gelyk Gy) my slechts beweeg in 't ‘beperkte kringetje’ van persoonlyken wrok! En zyn kring is zeker ruimer! Het Soer. Hand. schreef my: ‘Wat Keller levert voor ons blad, doet men af onder een kop thee, maar Gy schryft over alles.’ Men moet hier 10 oogen hebben. Vóór 4 jaren débaucheerde een meester myn 6 jarigen HenriGa naar eind8.; nu wil een loopjongen het myn 5 jarigen LindorGa naar eind8. doen. En dan scheldt men op de baboes! FlanorGa naar eind9. beweert, dat de Jezuïten ‘anders denken en redeneeren’ dan wy! Waarom ook niet verteld, dat zy anders ademen en digereeren? (....) kan ik uitvoeriger bericht krygen. Treurig dat myn ± 140 brieven minder uitwerken dan één brief van Dr. v. HardenberghGa naar eind10., een vriend van DorrepaalGa naar eind11.. | |
[pagina 549]
| |
De Bostonners waren flinker dan de koopluî te Semarang. Ja, de Regeering die hun verzet duldt, verbande my, gelyk 't heette, wegens myn herinnering aan 't beeindigen van de Java-oorlog en myn bewering: ‘'s Lands vaderen verwaarlozen 's Lands kinderen.’ Jenny beult zich af. Anders schreef ze (....) Met een handdruk uw vriend R. v. E. |
|