Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[september 1875
Brochure van Petrus verschijnt]

Omstreeks 10 september 1875

Verschijning van de brochure van Petrus, De eerste stap van een leerling. Eenige beschouwingen over M. Minnebrieven, ten behoeve van het Roode Kruis.

Batavia, Bruining & Wijt, 1875. 24 blz. (M.M.) Fragment.

Het betreft hier een poging middels een ‘Sleutel op Multatuli's Minne-

[p. 30]

brieven’ aan te tonen, dat de Minnebrieven ten onrechte weinig zakenkundig behandeld is door de kritiek. Petrus probeert dit verzuim goed te maken; overigens op een weinig samenhangende manier. Vgl. bij 14 september 1875.

(....)

De sleutel op M. Minnebrieven.

Werkelijk hebben de werken van den dood te zwijgen schrijver een vijfde druk erlangd.

Zijne verzekering dat hij wilde en zoude gelezen worden is volkomen bewaarheid.

Zijne klacht bij de voorrede van de 5^e uitgave zijner ideëen is wat het jongere geslacht betreft ongegrond.

Laat hij verzekerd wezen dat zoo onze tijd van handelen komt, wij dien niet ongebruikt voorbij zullen doen gaan.

Waarschijnlijk helaas! zal die tijd eerst aanbreken, na zijn dood. Om niet onder de menigte gerekend te worden, die hem dan eerst zal verguizen of verheerlijken, heb ik besloten een zijner werken gedeeltelijk te behandelen, naar mijn inzicht te verklaren.

Wel is 't waar wat Mult. beweert in zijne dankbetuiging aan den Heer Versluis over diens behandeling zijner Millioenen studiën; dat deze niet geschreven waren om aan te toonen 't verderfelijke van 't Spel; dat hij zich in ruimer kring bewoog.

Terecht zegt hij. Idee 63.

‘Jezus heeft veel schoons gezegd, maar 't schoone dat hij zeide, bedraagt geen half vel druks.’

't Zelfde is ook op hem toepasselijk.

Om bekrompen, trage gemoederen op te wekken, moet eene waarheid anders met een paar woorden te uiten, thans op allerhande manieren, in verschillende vormen, op verschillende tijden worden herhaald.

De werken van M. gaan uit van één stelling, hebben slechts één doel.

Die stelling is: de Roeping van den Mensch is Mensch te zijn.

Dat doel: het Mensch-zijn te verklaren, de weg daartoe te banen.

[p. 31]

Weg met geloof en bijgeloof, weg met vormen en principes. Verwerp alle geschiedenis van Gezag, wanneer dit gezag niet gegrond is op waarheid en recht, maar op traagheid aan de eene, en winstbejag aan de andere kant.

Menschheid, kranke sta op, ge zoudt niet ziek zijn, zoo ge gezond durfdet wezen. Ruk af de banden die u knellen en binden. Bezit u zelven! Wil!

Er zijn weinigen die werkelijk willen. Hebt ge dien Wil, die wordt opgewekt door 't Schoone en Lijdende in de Natuur; volg dan Uw Hart en en Uw Verstand; ge zult die inwendige stemmen verstaan zoo ge ze niet overschreeuwen laat door stemmen van buiten.

En dan?

Dan zult ge genieten en doen genieten, dan zijt ge deugdzaam. Want Genot zoo verkregen is Deugd.

Zoo leert M. Hij moge volgens van Vloten zich zelven te veel hebben laten leiden door onberedeneerde ‘impulsies’ geleerd heeft hij dat in zijne werken niet...

't Publiek dat de werken van den dichter verslindt, heeft misschien wil, welligt verstand, maar zeker geen hart, 't is daarom dat het de Minnebrieven niet begrijpt

(....)

(blz. 8-9)