Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[4 maart 1875
Bericht in het Utrechtsch Dagblad]

4 maart 1875

Bericht in het Utrechtsch Dagblad, no. 63. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

- Uit Rotterdam schrijft men ons nader:

Mijn bericht van gister avond of liever van heden nacht - het voorbeeld van de N.R.C. werkt aanstekelijk! - wil ik nader aanvullen door de mededeeling van feiten, die de eerste opvoering van Vorstenschool - een événement, getuige de belangstelling van pers en publiek, - hier ter stede hebben gekenmerkt. Enkele bijzonderheden heb ik reeds gemeld, waaraan nog andere zijn toe te voegen. Het vrij venijnige artikeltje in het Zondagsbl. van jl. Zondag en het verslagje in de N.R.C. - waarbij zoo'n haast was -!! hebben de uitwerking gemist, die men zich er vermoedelijk van had voorgesteld en die enkel op den redakteur van 't N.v.d.D. vat schijnt te hebben gehad. Op tooneelgebied, 't is meermalen gebleken, ziet het Rotterdamsch publiek uit eigen oogen en ik verzeker u, dat de waarde die hier aan de kritiek van enkele bladen gehecht wordt, zeer gering is. Wat mij gister avond bijzonder beviel was het publiek, dat inderdaad getuigenis heeft afgelegd van onpartijdig, billijk, juist oordeel en mej. Kruseman, die zich aan het oordeel van het publiek in 't hoogste ressort onderwerpen wil, kan reden hebben tot tevredenheid. De tooneelbeweging erlangt in ons land hoe langer hoe grooter proportien en het feit, dat twee novices, van letterkundige roep, de planken betreden, is wel bijzondere aandacht waard, niet 't minst van hen die in het tooneel zien, wat het wezen moet, niet gelegenheid tot gestadig vermaak, maar een bolwerk tevens van onze taal, onze zeden, een middel tot bescherming der onafhankelijkheid van een volk. Op grond hiervan hoop ik spoedig eene afzonderlijke beschouwing aan beide dames te wijden, die een eerlijke appreciatie wezen moge van hetgeen beiden praesteeren kunnen in het belang der tooneelspeelkunst.

Wat nu de opvoering hier betreft, ze was beter nog dan de eerste

[p. 481]

maal ten uwent. Gulweg gesproken: ik vreesde, dat weet ge, mijnheer de redakteur, en ik had zeer gegronde reden voor die vrees, maar zonder eenige voor- of tegeningenomenheid, integendeel met de hoop, die ik in een mijner vorigen uitte, begroette ik het optreden van mej. Kruseman en dan, eerlijk gesproken, heeft zij Louise voorgesteld op eene wijze als van haar nog niet verwacht worden mocht. - Audaces fortuna juvat! Maar stoutmoedigheid alleen kon mej. Kruseman geene revanche verschaffen, er moest meer en beter geleverd worden en dat meerdere, dat betere heeft zij geleverd. Het publiek oordeelde zelfs, dat dit in zulk eene mate 't geval was, dat het haar na elk bedrijf, waarin zij optrad, unaniem terugriep, ja, na de prieelscène zelfs met open gordijn. Opgeschroefde toejuichingen zijn zeer goed te onderscheiden van de welgemeende, en het publiek heeft gisteren avond aan mej. Kruseman het bewijs geleverd, dat het hoofden had om te begrijpen en harten om te gevoelen. Bovendien was, hier en daar, na goed gezegde passages, toejuiching voor haar aanmoediging en belooning. Maar de keerzijde, de tekortkomingen, niet voor de Louise, want wie zou die loodzware taak, niet op schitterende, maar op voldoende wijze alleen, ten uitvoer brengen? Dit vergete men niet bij een overijld oordeel. Op die keerzijde, op hetgeen nog geleerd en nog geleverd worden kan zal ik nader terugkomen. - Genoeg zij het, dat haar hier een sukzes te beurt viel. Mej. Baart's optreden maakte een zeer goeden indruk; zoo ze zich beter gaat kleeden, waartoe ze den raad van kunstzusters van professie slechts heeft in te roepen, zal ze er bepaald bij winnen. Hanna moge naïef en eenvoudig zich voordoen, ze heeft smaak en gevoel genoeg, om er niet zoo affreus smakeloos uit te zien. - Is mijn voorspelling ten aanzien van het mannen-personeel niet bewaarheid? Met welk een talent wordt de koning voorgesteld! Hoe uitnemend wist de heer D. Haspels door zijn spel de breuk te maskeeren, die ontegenzeglijk in het karakter van den koning bestaat. Multatuli zelf, dunkt me, zal bekennen dat de eischen der kunst eene konsekwenter teekening van dat karakter geboden hadden. En de overigen! Er lag in één woord een artistiek waas over het geheel, en dit is door het publiek ten zeerste gewaardeerd. Ge zult eens zien, welk een groot aantal opvoeringen Vorstenschool beleven zal, en dat zal een goed teeken zijn.

[p. 482]

Van de ovatiën, den auteur gebracht, gaf ik u reeds bericht. 't Was inderdaad een imposant gezicht, toen de talrijke schare staande, Multatuli met de direktie om zich heen op het tooneel, luide, warm en aanhoudend toejuichte. Onder de lauwerkransen werd de man als beladen en innig ontroerd stond hij daar, het voorwerp van aller belangstelling. De speech, namens enkele vereerders door den regisseur voorgelezen, is om den inhoud zeer opgemerkt; ik zal trachten er eene kopie van te krijgen. - Het personeel van den schouwburg heeft aan Multatuli, als dank der ‘leerlingen’ aan ‘den meester’, een keurige pendule en coupes geschonken. Dat het den vergrijsden, maar van jeugdig vuur nog tintelenden dichter hier niet aan sympathie ontbreekt, is duidelijk gebleken en werd nog versterkt bij het samenzijn na de voorstelling van Multatuli met een kleinen kring van vrienden.