Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[6 februari 1875
Brief van Multatuli aan Funke]

6 februari 1875

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Twee dubbele velletjes postpapier, tot onderaan blz. 7 beschreven. (M.M.)

mais le vin est tiré etc.: maar wie a zegt, moet ook b zeggen (fr.)

Wiesbaden 6 februari 75

Saterdag avend

Waarde funke! ik vrees dat ge óf geheel, of gedeeltelyk - neen, grootendeels - gelyk hebt! Maar er is nu voor my niets meer aan te doen, en aan de heele zaak kon ik nooit iets doen. Ik schreef u reeds

[p. 332]

dat ik Uw meeningen over manier van doen van Mina K, deelde.

('t spreekt vanzelf dat wy allebei hier bedoelen haar wyze van optreden als schryfster, spreekster &c. Haar persoon blyft buiten spel. Ze is ontegenzeggelyk 'n beste nobele meid!)

Nu dan, ik houd evenmin als de ordinairste bedaardste épicier van haar amerikanigheid, of wat moet het heeten?

Doch, ook zonder nu daarvan 'n smaakzaak te maken, die overdreven zoogenaamd-praktische manier is niet praktisch. Dit was m'n opinie vóór haar optreden met ‘Kunst & Kritiek’ en ik schreef 't haar. Reeds toen ze hier was, heb ik haar geen oogenblik gevleid. Mondeling nam ze 't lief op (evenwel haar methode blyvende verdedigen) maar later m'n oprechtheid in brieven voortzettende, bleek me dat ze boos werd. Ik schreef haar dat ik liever zag dat V.S niet gespeeld werd, dan met zoo'n lawaai, en zooveel reklame. Als die reklame nog tot 'n voordeelig resultaat leidde, maar... dit betwyfel ik!

By hare uitnoodiging om de repetitien te komen bywonen, was ik 'n paar dagen in verdrietige spanning. Daarop kwam de brief van die heeren. En toch (dit schreef ik U immers?) toch bedankte ik. Maar ik was er zoo verdrietig over, dat ik met dezelfde post nog, laat in den nacht, m'n weigering introk. Nu ben ik er aan vast, en ik zal gaan.-

Er zyn in die zaak voor my twee dingen. 1^o 't spelen zelf van V.S. in de gegeven kondities. 2^o M'n inmenging in de zaak door 't bywonen van de repetitien. (En van een of meer voorstellingen????)-

Het eerste ging geheel-en-al buiten my om. Boas & Judels kunnen V. S ook annonceeren. Waarom niet? (Ik wou dat ze't deden!) Wat uw mededeeling omtrent de lokaliteiten aangaat, is die niet alleen van toepassing op Amsterdam? Dat in die stad de konkurrenten van L G. V Z & H (wat n firma!) hun geen zaal zullen afstaan, spreekt vanzelf. Ook ik ben nieuwgierig te hooren óf - en zoo ja waar? - ze in Amstm spelen zullen? Doch in Rotterdam immers hébben ze hun zaal, en elders denk ik toch dat ze overal zullen kunnen huren wat 'n ander krygen kan. Ze moeten dit toch overlegd hebben!-

Of Mina Kr. goed speelt weet ik niet. Zelfs weet ik niet of ze doorgaat voor goed te spelen! De heeren L G. V Z & H. geven blyk

[p. 333]

van de meening dat ze menschen ‘trekken’ zal. Anders hadden ze haar niet... f200 pr avend toegezegd. (Laat svp van dit alles niets in de courant komen)

Ja, 200 gl aan M.K. Want zie, dat zy maar f125. - krygt en dat er aan den ‘auteur’ f25 zal worden uitgekeerd, benevens f50. aan Juff Baart, verandert niets aan de zaak dat zy, zy alleen die heeren f200 pr voorstelling schynt waard te wezen. Noch ik, noch Juffr B. hadden de minste aanspraak. Ik niet omdat V.S publiek eigendom is, en Juffr B. niet omdat ze haar renommee nog maken moet: ze debuteert. Mina Kr. alzoo heeft f200 bedongen, en wilde daarvan resp f25 & 50 afstaan. (Zy is généreuse, en beschermt graag.)-

Dat Le Gr. V Z & H alzoo f200 pr voorstelling betalen willen is... mooi. Maar... mooier zou 't wezen als die heeren zeker waren dit meer dan 2, 3 of 4 keer te doen! Zoodra de ‘zaak’ niet opneemt (wat ik vrees!) zouden ze wel gek zyn, op die konditien voorttegaan. Ge begrypt dat het aantal voorstellingen niet bepaald is. Stipt gezegd hebben zich LeG. V.Z & H. slechts verbonden voor ééne voorstelling, en voorts: ‘zoolang de zaak marcheert!’ Dit spreekt trouwens vanzelf. En al ware dit akkoord anders, al hadden ze zich verbonden voor 20 voorstellingen (wat in gunstiger omstandigheden zoo véél niet wezen zou) wie zou wreed en dom genoeg wezen die menschen, by mislukking, aan hun woord te houden? Ik niet!-

O, de heele zaak zit me dwars in de maag. Mais le vin est tiré, il faut le boire.-

Over Uw voorstel omtrent den heer Rennefeld zal ik met Vos overleggen. Hy haalt me maandag avend te Rotterdam van de spoor. Misschien zal ik wél doen, de eerste repetitie aftewachten, om te oordeelen of er hulp van dien aard noodig is. Ik had voorloopig Vosmaer gevraagd 'n paar keer by me te wezen. Maar... hoe moeielyk de uitvoering der tooneelspeelkunst ook zy, de theorie is eenvoudig. Ook houd ik de V.S. (behoudens 'n paar passages) voor makkelyk te spelen. De zoogenaamde ‘mooie’ scènes spelen vanzelf. Waar moeielykheden zyn, zoo als soms in de rol van Louise, is 't de vraag of Mina K. genegen wezen zou 'n derden stem toetekennen. Ze heeft beloofd naar my te luisteren, maar juist omdat dit 'n vriendelykheid van haar is te my waart, zal ik daarvan 'n sober gebruik maken. In hoever ik overigens wysheid

[p. 334]

te verkoopen heb, weet ik niet. Maar ik kan dan toch zeggen wat m'n bedoeling onder 't schryven was.-

Toen ik dien nacht zoo laat nog m'n besluit veranderde, was er onder een der redenen ook deze: Mimi zei: ‘wie weet of 't bywonen der repetitien, en 't verkeeren met die akteurs, je niet op den weg helpt met je blyspel?’ Dit is mogelyk. Want ik had telkens geklaagd dat ik niet wist hoe 'n akteur dát of dát zeggen kon, en riep gedurig: Molière had 't makkelyk: hy had z'n akteurs onder z'n oogen.-

Ik kryg slaap. Ja, brief Javaannutters en aan den Koning in 't bundeltje. Verwacht ze met kleine korrektien volgende post. Van Rotterdam de noten op Havelaar Myn adres daar is voorloopig poste restante. gegroet

tt

DD

Je zegt: ‘gast zyn overdag met Mimi.’ Ja heel graag als ik te amsterdam kom.

Maar Mieske gaat niet mee naar Holland.