Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[9 november 1874
Brief van Multatuli aan Funke]

9 november 1874

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Blijkens het op de eerste bladzijde bovenaan in potlood toegevoegde postscriptum is de brief op 9 november verstuurd.

De datering op de brief zelf: 7 Nov^r, is een wijziging in potlood uit 8 Nov^r.

de verhouding met v.H.: met Van Helden, Multatuli's uitgever vóor Funke.

Deze is twee dagen blyven liggen.
de almanak gaat nu hierby. 9 nov^r.
voorrede V.S. volgt straks.

Wiesbaden 7 Nov^r 74

Waarde funke!

Ja, die uitgave van den eersten druk van Vorstenschool zal nu wel moeten. Ik begryp dat ge die Exempl. niet moogt weggooien.

[p. 83]

Maar 't klopt mal met de herziene, en hier-en-daar veranderde nieuwe uitgaaf. Veel varianten zyn er niet, maar toch zitten nu die tweeerlei drukken elkander in den weg.

Voorrede?

Ja, 't best is dat ik by dat no. 929 vertel, hoe nu met deze uitgaaf de zaak in elkander zit, en dan de varianten opgeef. Ik zal dit terstond doen.

Maar ik blyf vreezen dat de afwyking van m'n Ideenvorm u schaden zal, en... my zeker! Elke invloed van buiten af op myn werk maakt me onmachtig. Nóg lyd ik daaraan dat die IV bundel met Vorstenschool begint, wat toen 'n uitvloeisel was van de verhouding met v.H. wiens rechten op u overgingen. Ook is 't nadeelig voor m'n produktief vermogen dat ik nu 'n paar nummers geheel (of nagenoeg) aan Woutertje gewyd heb. Honderd maal had ik terstond kunnen voortgaan, indien ik de genre der eerste bundels was trouw gebleven, waar ik leverde wat my op dát oogenblik voor den geest kwam! Dit is zeker, ware ik finantieel onafhankelyk, dan leverde ik niets dan bundels Ideën. Het oogenblikkelyk nadeel hiervan zie ik zeer goed in, maar op-den-duur zou 't voordeel opleveren, vooral daar ik méér produceeren zou. Om aan den gang te kunnen blyven zal ik dan ook genoodzaakt zyn (na dezen bundel?) de Woutergeschiedenis aftebreken. Ik kan niet werken met myzelf opgegeven taak. Dit is geen hoofdigheid, maar ik kan niet. Daarom, schreef ik u zoo vaak, dat ik ook byv. nooit me zou kunnen engageeren aan 'n tydschrift of courant.-

Enfin, nu eerst die voorrede van Vorstenschool.-

Mimi heeft 'n vyfhonderdtal spreuken of gezegden of uitspraken of teksten - hoe heet het? - gekolligeerd, en had er toch meer moeite mee, dan ik eerst dacht dat noodig wezen zou. Ze heeft dagen lang met veel inspanning moeten lezen. Gister avend (of van nacht, want ik kon niet slapen van 't hoesten, en zal weer opium moeten nemen) dikteerde ze my en ik maakte 12 blaadjes met 30, 31 spreuken vol, of nagenoeg.

Telkens kwam my in den zin of ge ook beter deedt, 'n (pracht)werkje te maken:

[p. 84]

Vyfhonderd { Spreuken } ik ben 't nog niet met mezelf eens over dit woord.
Vyfhonderd { gezegden } ik ben 't nog niet met mezelf eens over dit woord.
Vyfhonderd { ....... } ik ben 't nog niet met mezelf eens over dit woord.
uit de werken
van
Multatuli

of: Duizend &c.

(Mimi beweert dat ze tot duizend klimmen zou, als ze wilde.)

Ik ben zoo bang dat 'n almanak voor 75, zal blyven liggen, na Januari.-

Aan den anderen kant, zegt Mimi dat ze voorraad hebben zou om voor 76 'n nieuwen te maken. Goed, maar dan bepaalt zich, vrees ik, de belangstelling tot die twee jaren. En Publiek zou 't vreemd vinden dat ik niet álle jaren zoo iets leverde. Dit nu kan ik niet, en dit kan niemand. Het is al wél dat ik (volgens Mimi) genoeg hebben zou voor twee jaren.-

Ik wenschte dat Publiek, dien Shakespear almanak onder de oogen had. Zie gy dien eens attent in, en zeg me of u dit niet leidt tot zacht oordeel over myn verzameling?-

Wees zoo goed me dien Sh. alm. terugtezenden. Het ding is van Marie Anderson, en ze zal er naar vragen, denk ik.-

En zend me svp een Bruid. d.b. met naschrift. Daarvan heb ik geen enkel Exempl. meer, wat me spyt voor den Almanak... wacht, ik zal 'n paar dagen open laten, en U dan wat opgeven uit dat naschrift.-

't Zal me benieuwen hoe ge deze zaak - als ge 'r by blyft dat het 'n almanak wordt - arrangeert. Zeker moeten er manen in? En feestdagen? Ik weet het niet. Op de typografische inrichting komt het wel aan.

Hartelyk gegroet

tt

DD

Hoogstwaarschynlyk zal ik u, na ontvangst van den gevraagden Doedes, verzoeken 'n antwoord ter perse te leggen. Ik moet me óf bekeeren, óf tegenspreken.