Volledige werken. Deel 13. Brieven en dokumenten uit de jaren 1868-1869

[p. 718]

[31 december 1869
Anoniem artikel in De Locomotief]

31 december 1869

Anoniem artikel tegen Van Lier in De Locomotief, Semarang.

(Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

duitenplaterij: gepraat over bijzaken om de publieke aandacht af te leiden van de hoofdzaak. De term is door Multatuli voor het eerst gebruikt in januari 1862; zie V.W. II, blz. 199-201.

S.: het is mogelijk dat deze ondertekening wijst op Mr. Schook als auteur.

In de Nieuwe Rott. Courant van 19 October komt een ingezonden stuk voor van den heer I.C. van Lier aan Multatuli, in antwoord op zijn antwoord, waarom hij niet contribueert tot het schoolonderwijs op Java. Dat stuk overschrijven kunnen wij niet, omdat het te groot is en al was dit niet het geval, dan wilden wij het niet. De toon van dat stuk is onwellevend, om niet te zeggen gemeen. Het daarin voorkomende is daarenboven onwaar. Multatuli heeft nooit iemand iets willen doen gelooven; hij is niets gesteld op ‘geloof’; dat moest de heer Van Lier dunkt mij, duidelijk zijn. Indien hij Multatuli's werken gelezen heeft mag hij zoo iets niet zeggen. Wat den toon aangaat, hoort: ‘Wij nemen aan dat hij in Lebak goed heeft willen stichten en mishandeld is; wij nemen aan, dat niet wraakzucht, ijdelheid, of eenig onedel doen zijne pen bestuurt’ en verder: ‘Gesteld, dat Gij niet zoudt behoeven te schrijven voor de kost’. Zijn werken worden genoemd des cris contre la societé. En zoo gaat dit straattaalachtig fatsoenlijk geschrijf voort.

Aan Multatuli wordt verweten, dat hij geene middelen aan de hand heeft gegeven om den toestand der Javanen te verbeteren; die vraag zou hem te praktisch zijn.

Het is gemakkelijk (zegt de heer van L.), als men eene goed gescherpte pen bezit en zich niet aan taal of vorm stoort, over proletariaat, prostitutie, misbruik van sterken drank, wanbestuur in Indië of iets dergelijks te schrijven en zeker èclat te maken. De heer van Lier weet zeer goed, dat Multatuli op elke bladzijde van zijne geschriften het middel aan de hand geeft, om den toestand van den Javaan te verbeteren, en dat middel is: niet opbouwen, maar een einde maken aan de gruwelijke ongerechtigheden, waarvan de Javaan het slachtoffer is. Ook zonder dat Multatuli zulks gezegd had, moest de heer van Lier dat weten. Het kwaad geneest men door het weg te nemen en niet door des lijders kinderen te leeren lezen. We treffen, helaas. ook hier weder de

[p. 719]

bekende duitenplaterij in volle mate aan. En dan die Maatschappij tot Nut van den Javaan zelve. Wat heeft zij gedaan? Brochuretjes uitgedeeld en voorlezingen gehouden; dat heeft zoo al jaren geduurd en zoo zal 't ook wel blijven. Heel aardig keuvelen, heel gemoedelijk schrijven en niets doen, dat een einde kan maken aan het schandaal daar ginds.

Het jachtmaken op den naam van philanthroop is nog altijd het stokpaardje van sommige lieden in Nederland en dan dien naam te dragen is zoo'n zalvende voldoening. Het staat zoo recht fatsoenlijk, vooral wanneer het gepaard gaat met miskenning van anderen, wiens schoenen men niet waardig is hem na te dragen.

S.