Volledige werken. Deel 13. Brieven en dokumenten uit de jaren 1868-1869

[31 december 1869
Artikel van Sentot in De Locomotief]

31 december

Artikel van Sentot tegen Van Lier in De Locomotief, Semarang. (Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Gezien het eendere pseudoniem is dit artikel kennelijk hetzelfde als dat van Huisman in het Stuiversblad; zie 17 november 1869.

Het is niet ondenkbaar dat Multatuli zelf deze tekst naar Semarang heeft opgestuurd.

[p. 716]

Een woord aan den heer J.C. van Lier.

WelEdele Heer.

Wat is dat een mooie brief, dien gij aan Multatuli geschreven hebt! Dat is eerst dingtaal, zou de baker van mijn grootmoeder zeggen, hoewel het goede mensch reeds lang ter ziele is. Wat slaat gij den spijker netjes op den kop! De Javaan-Nutmaatschappijleden zeggen: Van Lier heeft Multatuli totaal verslagen; lees slechts de Nieuwe Rotterdamsche Courant van den 18den October jl., en gij zult zien dat Multatuli er om koud is. - Dat is waarlijk geen kleinigheid, dacht ik en spoedde mij naar het koffiehuis om het bedoelde artikel te lezen. Ik vroeg de Rotterdammer van Maandag... Jawel, hij was gevlogen. Een belangstellend lezer had haar - wellicht in vergissing - medegenomen, ‘Mijnheer.’ sprak de kellner, ‘het doet mij leed, heden morgen had hem nog een advokaat in de hand en nu moet ik u teleurstellen; de krant is weg!’

Een paar dagen later werd ik door den heer Kappelman op straat staande gehouden, die tot mij zeide: ‘hij is dood, morsdood.’ ‘Wie’ vroeg ik, ‘wie is dood?’ ‘Wel hij, Multatuli.’

Verslagen door Van Lier
En zoo dood als een pier
Tot Kappelui's pleizier!

Eindelijk werd ik het bedoelde blad waarin uw letteren waren opgenomen machtig. Na de lezing van Uw brief aan Multatuli werd mij alles duidelijk en ik had mij wel voor het hoofd willen slaan wegens mijne vroegere domheid. Verbeeldt u, toen de mare van den Gelderschen watersnood en den Enschedéschen brand tot mij doordrong, tastte ik in mijn zak, om iets af te zonderen tot leniging der ramp, die ongelukkigen overkomen. Wanneer ik een mensch in het water zag vallen, deed ik mijn best hem er uit te halen - en vroeg iemand mij naar den naasten weg, dan wees ik hem terecht. Voor de zwakken heb ik steeds partij getrokken; en het is nog geen maand geleden dat ik een kind aan de mishandeling van een man onttrok. Dat was alles zeer dwaas - maar ik had uwe letteren nog niet gelezen. Was ik vroeger met den inhoud bekend geweest, dan had ik een poging gedaan om geld in te zamelen tot het engageeren van een troep tooneelspelers, ten einde de treurenden in Gelderland en Enschedé wat op te vroo-

[p. 717]

lijken. Bij de drenkelinggevallen, had ik den toeschouwers den raad moeten geven onmiddelijk te gaan leeren...dansen; en het kind had ik maar moeten laten slaan, ook al werd het doodgeslagen. Ik kon immers later eenige menschenvrienden vereenigen om voor gezamenlijke rekening een koekebakkerij op te richten ten behoeve van het nageslacht van het doodgeslagen kind. Dan kon later aan elk kind dat mishandeld werd, gratis een koekje worden uitgereikt. Het middel was zeker zeer goedkoop en heel menschlievend ook; maar uwe lumineuze ideeën lagen nog rustig te sluimeren in de bovenkamer van uw hersenkast. Was de koningin van Spanje, Isabella, vóór een paar jaren met den geest en de strekking van uwe letteren bekend geweest, zij ware niet weggejaagd geworden. Zij zou een Spanjaard-Nutmaatschappij hebben opgericht, en thans nog rustig op den troon zitten. Maar helaas, 't geheim een mishandeld en verdrukt volk de kunst van lezen te leeren, lag nog diep op den bodem van uw inktkoker verscholen.

Doch al is de openbaring van dat mysterie voor Isabella te laat geschied, het kan den keizer van Frankrijk nog dienstig zijn. Ik raad u derhalve aan, een afschrift van die missieve te zenden aan Napoleon iii. Hij zal dankbaar zijn en u verheffen tot senator; terwijl elke Franschman in u den redder van Frankrijk zal zien, zoo als ik in u den redder van Insulinde zie.

Ook de Keizer van Rusland kan er uit leeren, wat hij voor de Polen moet doen om ze te winnen. Evenzoo kan de koning van Pruissen er uit vernemen, wat de beste methode is om de geannexeerde Staten tot rust en kalmte te brengen. Zelfs de Paus zal in uw letteren den weg aangewezen zien om de Romeinen te verzoenen met zijn Vaderlijk bestuur. Gij Van Lier, zijt een wegwijzer voor Koningen, Keizers en Heilige Vaders. Uw roem is onsterfelijk! Eenmaal, ja eenmaal, terwijl de wormen aan uw lijf knagen, zal er op Insulinde een standbeeld verrijzen, en de Insulindiërs zullen op het voetstuk griffelen: ‘Wij werden mishandeld, verdrukt en uitgezogen door den roofstaat tusschen Oost-Friesland en de Schelde, en één uit den roofstaat, bewogen met ons lot, wilde ons leeren...lezen. Het is laag de zwakken te verdrukken, maar nog lager de verdrukten te bespotten.’

Sentot.