Ik wensch niets liever, en hoop dat de Regering my daartoe in de gelegenheid stelle. Binnen weinig weken komt de Havelaar in 't Parlement, en ik wilde zoo gaarne vóor dien tyd dat valsch liberalisme ontmaskeren, en openlyk betuigen dat een behoudend ministerie my de hand gereikt had.
De Schotsche uitgevers vragen my ‘naar het vervolg!’ Wat moet ik zeggen? Dat ik nog altyd arm rondzwerf, ver van vrouw en kinderen, - terwyl de liberale van Hoëvell mèt zyn vry arbeids-leugen zich een deftige positie heeft weten te verzekeren?
Zoolang ik niet hersteld ben, en zelfs met eenig éclat, durft niemand in Indië zyn pligt te doen. Dit is menschkundig te verklaren. De bepalingen baten niets, zoolang de ambtenaren niet verzekerd zyn, dat men de toepassing daarvan verlangt. Dáárin ligt het geheele herstel van de Indische toestanden. Er moet overeenstemming zyn, tusschen schrift en daad, - dan eerst zal het baten over stelsels en wetten te redeneren.
Thans werkt het Kultuurstelsel noodlottig, - niet omdat het als stelsel niet deugen zou, maar omdat het slecht wordt gecontrôleerd. Weet Uwe Excellentie, dat ik dezer dagen een stuk over Vryarbeid heb geschreven? Het is by den Heer R. Ik geloof dat een onpartydige jury, na het lezen daarvan, erkennen zal, dat de kwestie ten voordeele van het behoud beslist is. Maar voor ik het drukken laat, wenschte ik te weten, of dat ‘behoud’ werkelyk zyn eigen stelsel handhaaft? Zoolang ik armoede lyd, omdat ik het verdedigde, is dit zoo niet.
Na zeer beleefde groete, heb ik de eer met hoogachting te zyn
Uwer Excellentie's Dienstwillige Dienaar
Douwes Dekker
Auteursrechtelijk beschermd