Volledige werken. Deel 12. Brieven en dokumenten uit de jaren 1867-1868

[p. 417]

[3 september 1867
Van den Rijn (LVIII)]

3 september 1867

Bijdrage van Multatuli in de Opregte Dingsdagsche Haarlemsche Courant, no. 207.

twee Keizers: nl. die van Oostenrijk en die van Frankrijk, beiden nauw betrokken bij de tragedie van keizer Maximiliaan in Mexico (gefusilleerd 19 juni 1867), en bij de machtsverhoudingen in Zuid-Duitsland.

Van den Rijn, 1 September.

Te Keulen is met 3572 stemmen de heer Fühling, de candidaat der radicalen, tot Afgevaardigde in het Noordduitsch-Parlement gekozen. De heer Camphausen bekwam 2624 stemmen.

Als oorzaak der niet-verkiezing van den vorigen Afgevaardigde, den algemeen hooggeachten Frankfortschen stadspastoor Thissen, meent men de bedenking te moeten aanvoeren, dat in de aanstaande Parlements-zitting uitsluitend zaken van praktischen aard (financien, industrie, openbaar verkeer, enz.) zullen behandeld worden. Anderen beweren, dat de terzijdestelling van den heer Thissen daardoor niet geregtvaardigd zou zijn, aangezien die priester te allen tijde de meest doorslaande bewijzen heeft gegeven, dat hij volkomen te huis is op elk terrein, waar men de belangen des volks behandelt. Velen zelfs achten hem, èn door de betrekking, die hij bekleedt, èn door de wijze, waarop hij die vervult, en welke aan Fénelon of de Paula herinnert, juist bijzonder geschikt om het volk te vertegenwoordigen, van welks behoeften hij een juister besef hebben kan dan kamergeleerden of vaklieden. Volgens die vereerders van den heer Thissen, moet zijn bedanken voor de candidatuur worden toegeschreven aan den wil zijner geestelijke overheid, die het deelnemen aan de parlementaire debatten haren ondergeschikten verboden heeft.

De verkiezing van den heer Fühling zou beschouwd moeten worden als eene demonstratie tegen den nieuwen stand van zaken. Die heer heeft namelijk, met nog 56 andere leden der uiterste vooruitgangspartij, gestemd tegen het aannemen der Rijks-grondwet, en tegen de inlijving van Hannover, Keurhessen en Nassau.

- Men maakt groote toebereidselen voor het op den 4^den dezer te vieren feest ter gelegenheid van het 25jarig bestaan der Dombouwvereeniging. Officieel verwacht men daarbij het bezoek des Konings. Velen echter voorspellen dat Z.M. verhinderd zal worden.

[p. 418]

Zij voegen, bij de reeds vroeger bestaan hebbende gronden voor die voorspelling, thans ook nog, sedert gisteren, de verkiezing van den heer Fühling.

- Uit Rijnhessen wordt geschreven: ‘Welke min of meer zonderlinge gissingen men ook omtrent de bijeenkomst der twee Keizers te Salzburg moge te berde brengen, zoo veel staat vast, dat aldaar de toestand der vier zuidduitsche Staten en hunne verhouding tot Oostenrijk besproken is. Onze Groothertog was dagelijks daar aanwezig; hij werd genoodigd op de familie-diners, en wij houden dit voor een doorslaand bewijs, dat hij niet geheel vreemd kan gebleven zijn aan de onderhandelingen. Al ware het nu uitgemaakt, dat er geene spraak geweest is van een eigenlijk gezegd Zuidduitsch- of van een Rijnverbond, dan nog kunnen wij, met het oog op onze natuurlijke, bij tractaat vastgestelde verhouding tot Pruissen, niet ontveinzen, dat deze inmenging van onzen Souverein in niet-pruissische aangelegenheden ons met bekommering vervult. Wij vergelijken die houding met de handelwijze van den beijerschen Koning, die, “om geen voedsel te geven aan misverstand”, zich onthouden heeft van elke aanraking met Salzburg. Dit houden wij voor zeker, dat wij, Hessen, door te hoog aanleggende diplomatieke kunstgrepen van onzen minister Dalwigk (den vriend van von Beust) in eene dubbelzinnige, en dus gevaarlijke positie worden gebragt.’

- Men meldt uit Eisenach: ‘De Landgraaf van Thuringen, Lodewijk de Springer, begon in 1067 den Wartburg te bouwen. Thans is dat historisch kasteel, volgens de plannen van den heer Ritgen, in oorspronkelijke pracht hersteld, en men stelt zich voor, daarin eerlang het achtste eeuwfeest der stichting te vieren. Vele hooggeplaatste personen zijn daartoe uitgenoodigd. Na het houden eener godsdienstoefening in de op kosten van Koningin Augusta gerestaureerde burgtkapel, zullen een feestmaal en een concert worden gegeven. Des avonds zullen vreugdevuren worden ontstoken op de bergtoppen, die den Wartburg omringen.’