Volledige werken. Deel 9. Brieven en dokumenten uit de jaren 1846-1857

[24 februari 1856
Missive van Dekker aan Brest van Kempen (Aanklacht)]

* 24 februari 1856

Eigenhandige missive van Dekker aan Resident Brest van Kempen. (Bescheiden 1900, blz. 107; Bescheiden 1908, blz. 218)

De tekst is afgedrukt overeenkomstig laatstgenoemde publikatie, met de drie kleine verbeteringen, die na controle met het autentieke stuk daar in inkt zijn aangebracht.

Tegelijk met deze missive zond Dekker een particuliere brief, waarvan de tekst onbekend is, maar waarop door Brest van Kempen geantwoord werd op 25 februari. Zie ook het concept van 9 april.

Spoed.

No. 88.

Bijl. geene.

Rangkasbetoeng, 24 Februarij 1856.

Aan den Heer

Resident van Bantam.

Sedert ik voor eene maand mijne betrekking alhier aanvaardde, heb ik mij hoofdzakelijk bezig gehouden met het onderzoek naar de wijze waarop de Inlandsche hoofden zich kweten van hunne verpligtingen jegens de bevolking op het stuk van Heerendienst, Poendoetan en dergelijke.

Zeer spoedig ontdekte ik dat de regent op eigen gezag en ten zijnen behoeve menschen deed opkomen vèr boven het hem wettiglijk toegekend getal pantjens of kemits.

Ik weifelde tusschen de keus om terstond officieel te rapporteren en de begeerte om door zachtheid en door bedreigingen dien Inlandschen hoofdambtenaar daarvan terug te brengen, ten einde het tweeledig doel te bereiken om zoowel dat misbruik te doen ophouden, als tevens dien ouden Dienaar des Gouvernements niet terstond al te streng te behandelen, vooral uit aanmerking der slechte voorbeelden die ik geloof dat hem dikwijls gegeven zijn en in verband met de bijzondere omstandigheden dat hij bezoek verwachtte van zijne verwanten (de regenten van Buitenzorg en Tjanjor, - althans van den laatsten, die naar ik meen reeds met groot gevolg onder weg is) hij dus meer dan anders,

[p. 503]

in de verzoeking was, - om niet te zeggen in de noodzakelijkheid met het oog op zijne benarde geldelijke positie, om door onwettige middelen te voorzien in de toebereidselen voor dat bezoek. Dit alles leidde mij tot zachtheid omtrent hetgeen reeds geschied was, doch geenszins tot toegevendheid voor den vervolge: ik drong aan op dadelijke staking van elke onwettigheid.

Van die voorloopige proeve om den regent met zachtheid tot zijnen pligt terug te brengen heb ik Uweledgestr. ondershands doen kennis dragen.

Mij is echter gebleken dat hij met brutale onbeschaamdheid alles in den wind slaat en ik gevoel mij uit kracht van mijnen ambtseed thans verpligt Uwedgestr. mede te deelen:

Dat ik den regent van Lebak R.A. Karta Natta Nagara beschuldig van misbruik van gezag door onwettige beschikking over den arbeid zijner onderhoorigen;

Dat ik hem verdenk van knevelarij door het vorderen van opbrengsten in natura, zonder of tegen willekeurig gestelde onvoldoende betaling;

Dat ik voorts den Demang van Paroengkoedjang verdenk van medepligtigheid aan bovenstaande feiten.

Om bovenstaande zaken behoorlijk te kunnen instruëren, neem ik de vrijheid Uweledgestr. voor te stellen mij te gelasten:

1e. Den regent voornoemd met den meesten spoed naar Serang te doen vertrekken en zorg te dragen, dat hij noch vóór zijn vertrek, noch gedurende de reize in de gelegenheid zij om door omkooping als anderszins te influenceren op de getuigenissen, die ik zal moeten inwinnen.

2e. Den demang van Paroengkoedjang voorloopig in arrest te nemen.

3e. Gelijken maatregel toe te passen op zoodanige personen van minderen rang, als, tot de familie van den regent behoorende, geacht kunnen worden invloed te kunnen uitoefenen op de zuiverheid van het in te stellen onderzoek.

4e. Bedoeld onderzoek terstond te doen aanvangen en daarvan te dienen van omstandig rapport.

Ik neem de vrijheid Uwedgestr. in overweging te geven, de komst des regents van Tjanjor via Djasinga te contramanderen.

[p. 504]

Ten slotte heb ik de eer, wel is waar, ten overvloede voor Uweledgestr., die de afdeeling Lebak beter kent dan mij nog mogelijk is, de verzekering te geven, dat uit een politiek oogpunt de streng-regtvaardige behandeling dezer zaak geen het minste bezwaar in heeft en dat ik integendeel eer voor gevaar zoude beducht zijn als ze niet tot klaarheid gebragt werd, want ik ben geïnformeerd dat de geringe man die, naar een getuige mij zeide, ‘poessing’ is van de vexatie, reeds lang naar redding uitziet.

Ik heb de kracht gevonden tot het vervullen van den moeijelijken pligt, die mij het schrijven van dezen brief oplegt, in de hoop, dat het mij vergund zal zijn, ter zijner tijd iets in het midden te mogen brengen ter verschooning van den ouden regent, met wien ik als mensch, schoon zijne positie uit zijne eigene schuld voortspruit, niet te min diep medelijden gevoel.

De assistent-Resident van Lebak, Douwes Dekker.

Ik verzoek de vrijheid te mogen nemen hier te mogen bijvoegen dat het afzeggen van het bezoek des regents van Tjanjor reeds te laat is, dewijl ik vermeen dat hij reeds heden hier wordt verwacht.