Volledige werken. Deel 8. Brieven en dokumenten uit de jaren 1820-1846

(1954)– Multatuli– rechtenstatus

Aantekeningen en dokumenten

Overgrootouders van vaders kant

Nr. 1

Het aangegeven geboortejaar heeft geen andere grond dan de waarschijnlijke leeftijd van Douwe Jorisz. bij zijn huwelijk in 1764.

Nr. 2

Het aangegeven geboortejaar is geschat als bij nr. 1.

Uit een akte van voogdij, 4 juni 1772 (Gemeente-Archief, Amsterdam) blijkt dat Antje Kouwer een dochter was van Pieter Heerties Kouwer (overleden vóor 1767) en van Weijntie Jacobs.

Nr. 3

Huwelijk van Douwe Joris en Antje Kouwer. (Trouwboek der Ned. Hervormde Kerk te Nieuwendam, 471; Gemeente-Archief, Amsterdam)

1764 Maij 6 zijn de drie Huuwlijkze Sondaagze Proclamatien van Douwe Joris Jongm: met Antje Kouwer, Jongedr, beyde woonende alhier in onze Kerk onverhindert ten eijnde geloopen en in deselve getrout.

Nr. 4

Begrafenis van Antje Kouwer. (Grafboek van Nieuwendam; Gemeente-Archief, Amsterdam). Blijkens een volmacht van 17 maart 1765, kort voor haar overlijden door Antje Kouwer verstrekt, was haar echtgenoot, Douwe Joris, buitenslands.

Begraafregister der Dorpe Nieuwendam Ao. 1765.

1765

Januarij 1	is begraven 't Lijk van Margrietje Walraven
Januarij 15	is alhier begraven 't Lijk van Dirk Burger de Jonge
Januarij 24	is alhier begraven 't Lijk van Jurriaan Hellewig

Febru: 12	is alhier begraven 't Lijk van Betje Boom
Febru: 12	is alhier begraven 't Lijk van Pater Paulis Hendrik van der Meeren
Maart 1	is in onze Kerk begraven 't Lijk van Grietje Gorter
Maart 23	is in onze Kerk begraven 't Lijk van Antje Kouwer

Nr. 5

Begrafenis van Douwe Jorisz. (Grafboek van Nieuwendam; Gemeente-Archief, Amsterdam)

Begraafregister der Dorpe Nieuwendam

1766

Julij 29	Is alhier in onze Kerk begraven 't Lijk van Geertruij Borgerboot in Leven Huijsvr: van Cornelis Bark.
August: 12	Is alhier begraven 't Lijk van Roelof Jac: Roozendaal bij Command: Andries Cornelis op de reijze na Straad Davids overleeden woonde te Groote Veen in Oost-Vriesland
August: 14	Is alhier begraven 't Lijk van Jan Dirksz: (Enkhuijsen) op reijs na de Straat Davids bij Command: Reltje Dirks overleeden
August: 14	Is alhier begraven 't Lijk van Aaltje Schoonemeijer, In Leven Huijsvrou van Pr: Raven.
August: 15	Is alhier begraven 't Lijk van een Matroos gent. Pieter Dirksz bij Commandeur Kl: Nannings op de reijze overleeden
August: 15	Is alhier begrav: 't Lijk van Evert Nicolaas Matroos bij Command: Kl: Nannings overleeden
August: 16	Is alhier begraven 't Lijk van Johanna Maria Gijsberts
August: 30	Zijn alhier begraven de Lijken van 2 ongedoopte Kindren van Harmen Homberg.
Septemb: 4	is alhier begraven 't Lijk van Christiaan Andries Matroos bij Commandr Pr: Fredriks overleeden
Septemb: 10	Is alhier begr: 't Lijk van Jan van Delden Egtgen: van B: onrust.
Septemb: 24	Is alhier begraven 't Lijk van Neeltje Frooij.

Octobr: 18	Is alhier begraven 't Lijk van Willem Kanjer de Jonge
Octobr: 23	Is alhier begraven 't Lijk van Geertje Arnoldus
Novemb 6	Is alhier begraven 't Lijk van Dirk Gorter.
Novemb 20	Is alhier begraven 't Lijk van Douwe Joris Egtgen: v: Antje Kouwer.

Nr. 6

Engel Gerritz. Dekker wordt lid van de Doopsgezinde Gemeente. Indien de leeftijd nauwgezet is aangegeven, moet Engel Dekker geboren zijn na 26 maart 1741 en voor 27 maart 1742. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

1763/26 Maart De navolgende personen sijn tot Dese gemeente toegekomen

No 1	Dirk teunisz Koning	out 26 Jaar
2	Dirk Cornelisz Noot	out 23 Jaar
3	Jaapje Klaas Svilvoet vrou van dito D'noot	out 27 Jaar
4	Engel Gerritz Dekker	out 21 Jaar

Nr. 7

Trijntje Waligs Out wordt lid van de Doopsgezinde Gemeente. Indien de leeftijd nauwgezet is aangegeven, moet Trijntje Out geboren zijn na 14 maart 1739 en voor 15 maart 1740. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

14 Maart 1761 sijn tot Deze Gemeente toe Gekomen

1	Gerrit pronk woont Aen de Vyschaar	out 34 Jaar
2	Klaas J kox Soon van Wytze Jan kox	out 21 Jaar
3	Pieter Gerritz Jut Soon van Gerrit Jut	out 17 Jaar
4	Agie Swaardemakers Dogter van Jan Swaardem.	out 22 Jaar
5	Trijntje Sijmons Kokx Dogter van Wijle Sijmon kox	out 21 Jaar
6	Trijntje Waligs out Dogter van Walig out	out 21 Jaar

Nr. 8

De huwelijksdatum is niet bekend, maar ligt met grote waarschijnlijkheid na 26 maart 1763 (zie nr. 6) en voor het midden van 1765 (zie nr. 12).

Nr. 9

Overlijden van Trijntje Waligs Out. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

1774 Van Dese Gemeenten Afgegaan

1 Raijmpje Vijselaar of decker	overleeden 7 Maij
2 Guurtje Muusz	28 Januarij
3 Jacobs Fransz de Boer met attestatie	Na de Kooy 18 Julij
4 Trijntje jans Meurs	Na de Kooy 18 Julij
5 Stijntje Klaas Vis	Na de Kooy 18 Julij
6 Klaas Egb.	overleeden 28 October
7 Aagje Corneelis Decker	23 Novembr:
8 Dirck Hendriksz Backer	7 Decembr:
9 Trijntje Walings Out	17 Decembr:

Nr. 10

Overlijden van Engel Gerrits Dekker. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

1810 Van De Gemeente Overleeden

Engel Gerrits Dekker

overleeden 13 Februarij 1810

Grootouders van vaders kant

Nr. 11

Doop van Pieter Douwes. (Ned. Hervormd Doopregister van Nieuwendam; Gemeente-Archief, Amsterdam)

1765 Januarij 30 is in onze Kerk gedoopt 't Kind daarvan de Vader is genaamt Douwe Joris de Moeder Antje Kouwer getuijgen Lijsbet Kouwer 't Kind is genaamt

Pieter.

Nr. 12

Doop van Engeltje Engels Dekker, oud 20 jaar. Indien de leeftijd nauwgezet is aangegeven, moet Engeltje Dekker geboren zijn na 26 maart 1765 en voor 27 maart 1766. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief Noord-Holland, Haarlem)

1786 Bij dese Gemeente Toegekoomen

Den 26 Maart zijn na voor af gaande aprobatie van de Broeders de Volgende persoonen op de belijdenis van hun geloof door Domene Ar van der Os met de Christelijke Waterdoop bediend En tot Lede van dese gemeente aangenoomen

1 Hillegond Goossen tans in ons Weeshuys	Out 22 Jaar
2 Guurtje Maartens Breuwer idem	Out 21
3 Engeltje Engels Decker	Out 20

Nr. 13

Huwelijk van Pieter Douwesz en Engeltje Dekker. (Schepentrouwregister van Westzaan; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem) De aantekening betreft de maand augustus 1786.

1 gebod 28 Aug:	Den 26: dito te Zaandam ingetekend Pieter Douwesz Jman te Nieuwendam & Engeltje Dekker Jdr. te Wormerveer & te Westzaandam getrouwd.
2 gebod 4 Septb.
3 gebod 11 Septb.

Nr. 14a

Overlijden van Engeltje Engels Dekker. (Lidmatenregister Doopsgez. Gemeente Oost-Zaandam; Rijks-Archief Noord-Holland, Haarlem)

1799 Van de gemeente afgegaan

1 Duyvie Poulus Smit	overleeden 9 Januarij
2 Guurtje Jonh: bakker	overleeden 5 Maart
3 Neeltje Kelder	overleeden 4 April
4 Maarte Bout	met attestatie na de Koog
5 Maarte Corn. Kok	met attestatie na de Koog
6 Hilgont Volmer	overleeden 8 Meij
7 Jacob Schouten	zijn Lidtmaatschap opgeseijdt
8 Albert Cornelisze Loene	overleeden 26 November
9 Tjaakse goosen	overleeden 13 Desemr
10 Engeltje Engels dekker	overleeden 4 Maart

Nr. 14b

Begrafenis van Engeltje Dekker. (Register op de impost van het begraven te West-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

Anno 1799		Pro Deo Classis
		Per transport f114:-
Maart 1	Pieter Bouwman te Westzaandam in de 4 Cl:	3:-
-	Maritje Bleekwel dogter van Jan Bleekwel te dito	-
-	Gerrit Jansz: Brand te Koog	-
2	Aagje Gerrits: Buijtenste Wede van Anthonij Dekker te dito	-
4	Aagje Aris Potas huijsvrouw van Willem Sim: Sip te dito	-
-	Geertje Jansz: van Nieden, huijsvrouw van Gerrit Schut te Wormerveer	-
-	Maritje Lammertsdr: Gorter te Koog	-
5	Anna Maria te Veltrup, dogter van Melchior te Veltrup te Westzaandam in de 2 Cl:	15:-
6	Simon Karten te Zaandijk	-
8	Engeltje Dekker huijsvrouw van Pieter Douwesz: te Wormerveer	-

Nr. 15

Overlijdensakte van Pieter Douwesz. (Overlijdensregister West-Zaandam 1811. Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

Op heden den tweeden December Duizend agthondert en Elf, des voormiddags ten negen uuren compareerde voor mij Maire van Westzaandam Gemeente Arrondissement Hoorn, Departement van de Zuiderzee, als waarneemende de werkzaamheden van Publiek Ambtenaar des burgerlijken Staats Klaas Buis oud 63 jaren Logementhouder en Gerrit Staats Potteman 24, wonende beide te Westzaandam dewelke mij verklaard hebben dat Pieter Douwesz oud 46 jaren, (waarvan vader en Moeder Douwe Jorisz: en Antje Kouwer) geboren te Niewendam op Zaturdag den 30e November des avonds ten 6 uuren in No 502 overleden is. Volgens deze verklaring heb ik de bovenstaande acte opgemaakt die na gedane voorleezing door de getuigen benevens mij is getekend.

Klaas Buys

Gerardus Staats

Grootouders van moeders kant

Nr. 16

Geboortedatum onbekend. Het aangegeven jaartal is geschat op grond van de waarschijnlijke leeftijd van Eeltje Klein bij zijn huwelijk.

Nr. 17

Geboortedatum onbekend. Aangezien de overlijdensakte van 27 juli 1808 haar vermeldt als 56 jaar oud, moet Claaske Jans geboren zijn na 27 juli 1751 en voor 28 juli 1752.

Nr. 18

Huwelijk van Eeltje Sjoerdsz en Claaske Jans (Trouwboek Hollum, Nederlands Gereformeerde Gemeente; Rijks-Archief in Friesland, Leeuwarden). De aantekening: de geboden verhaast, betekent wel dat het huwelijk heeft plaats gevonden tussen twee zeereizen van de echtgenoot in.

1774

1 Maj	Foppe Gerrits en Trijntje Montes beide van Hollum.
31 Julij	Sijbrand Nitterts Bakker en Neeke Jacobs beide van Hollum Atestatie gegeven naar Amsterdam de geboden verhaast.
9 Octob.	Barent Jansz. Woortman en Antke Dirks beide van Hollum de man Luithers en de Vrouw Menist
23 Octob.	Eeltje Sjoerdsz. van Nes en Claaske Jans van Hollum beide Menist. attestatie gegeven de gebooden verhaast.

Nr. 19

Datum van overlijden onbekend; in ieder geval vóor 27 juli 1808.

Nr. 20

27 juli 1808. Overlijden van K. Jans Nagtegaal te Hollum, oud 56 jaren. Drie kinderen. (Extract uit het Register der Overledenen op het Eiland Ameland van 1 juli tot 31 augustus 1808. Rijks-Archief in Friesland, Leeuwarden)

De ouders

Nr. 21

Een geboorte-akte van Dekkers vader is niet bekend. De geboortedatum wordt door Dr. J. Pée (Multatuli en de zijnen; Amsterdam 1937; blz. 26) opgegeven als 3 september 1787, maar het dokument waaraan dat feit ontleend moet zijn, komt in het archief van de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam niet voor, terwijl de aldaar wel aanwezige dokumenten vager gegevens verschaffen. In januari 1807 wordt No. 847 E. Douwes in de notulen vermeld met de bijvoeging: oud 19 Jaaren. Uit akte nr. 25 zou men tot 1785 als geboortejaar moeten concluderen; akte nr. 27 en de akte van 20 juli 1832 duiden op 1787; het Wijkboek der schutterij geeft in 1819 als Engel Dekkers geboortejaar: 1784 aan. De onderstaande drie aanhalingen zijn ontleend aan de conduitestaat van Engel Douwes Dekker in het ‘comportementboek’ van de Kweekschool voor de Zeevaart te Amsterdam. (Archief aldaar) De datum na het woord ‘opgegeeven’ en de naam van de commandant zijn niet nauwkeurig te lezen.

Engel Douwes.

Oostzaandam. Mennoniet

847.

Gedoopt volgens Doopcedul No 815. opgegeeven 5. ..18..

ouders { Pieter Douwes, Wormerveer, Gereformeert.

ouders { Engeltje Dekker, Westzaandam, Mennoniet

de Moeder overleeden, de Vader woont te Wormerveer is schipper op Amsterdam, en heeft het verbandschrift geteekent gerecommandeert door Comm. Ludens

14 jaar

5 voet 2 d

ingenoomen den 10 December 1800.

1 Jan: 1804	3/m rappt. kent 8ste boek meetkunde 2.4. st.rec.
22 Febr 1804	aangenomen als Ledemaat en gedoopt
1 April 1804	3/m rappt. kent Steenstra Meetkunde 4.4. pr.
16 April 1804	geplt. als ligt matroos op het Transpt. Schip Margaretha Capt. K. Dreewes,
29 Aug. 1804	honorabele mentie bij het uitdeelen der prijzen

12 Decemb. 1805	met verlof voor eenigen tyd opgekomen
1 Maart 1807	uit hoofde zijner gevorderde jaaren en verkreegen kunde ontslagen met attestatie.

Nr. 22a

Een geboorte-akte van Dekkers Moeder is niet bekend. Dekker schrijft op 5-8 november 1846, dat zij een jaar ouder was dan zijn vader. In haar overlijdensakte wordt zij vermeld als 64 jaar oud (5 mei 1846).

Nr. 22b

Sytske Klein, te West-Zaandam gedoopt. (Lidmatenregister Doopsgezinde Gemeente West-Zaandam; Rijks-Archief in Noord-Holland, Haarlem)

1806. Na behoorlijk voorstel aan den Broeders op den 16de februarij 1806 is door Ds. P Beets, Pieterz op den 23ste februarij met den Heijligen Waterdoop bediend & tot Leden Dezes Gemeente aan genomen

Nr 1	Pieter de Lange	Zoon van Alt. de Lange (diacon)
2	Pieter de Vries	Zoon van Neeltje F. Schagen
enz.
11	Neeltje Corver	dochter - P Corver Pieters. (diacon)
12	Trijntje Bogaard	dochter van Tewe Bogaard
13	Antje Vos	dochter van Albt. Vos.
14	Sijsken Kleyn }	geboortig van Ameland
15	Antje Kleyn }	geboortig van Ameland

Nr. 23

Huwelijksakte van de ouders van Eduard Douwes Dekker (Archief van de Doopsgezinde Gemeente te Hollum op Ameland). Het woord ‘gedoopt’ in de laatste mededeling, is een schrijffout voor ‘getrouwd’.

Den 13 November 1808 zijn tot Balm getrout

Engel Douwes van Westzanen

Sijtske Eeltjes Klein, van Holm, door mij C: P: Sorgdrager de bruidegom was Ledemaat bij de doopsgesinde tot Amsterdam, en de bruid tot Saardam, voor deesen wiert niemant bij onse gemeente gedoopt, dan die, die Beyde Leden waren.

Broers en zusters

Nr. 24

Gehomologeerde geboorte-akte van Catharina (Douwes) Dekker, opgemaakt in 1828 en gebruikt bij haar huwelijk in 1832. (Rijksarchief in Noord-Holland, Haarlem)

Heden des Zestienden September achttien honderd acht en twintig, ten verzoeke van Catharina Dekker, zonder beroep te Amsterdam, zijn wij Klaas Sipkes, plaatsvervangend Vrederegter van het kanton Holwert, Arrondissement Leeuwaarden, Provincie Vriesland, ten dezen waarneemende de functien van Vrederegter geadsisteerd met den Griffier, overgegaan tot het opmaken eener acte van bekendheid voor genoemde requirante benodigd, om te constateren hare ouderdom en afkomst, dewijl zij niet als kind gedoopt zijnde in geen openbaar geboorte- of doopregister is ingeschreven, en daardoor buiten staat is, om zulks desbenodigd door middel van zoodanige registers naar behoren te bewijzen, hebbende ten dien einde gehoord de navolgende vrijwillig voor ons gecompareerde personen, te weten:

Drevis Keimpers van der Laag, oud koopvaarder-capetein.-

Job Tjeerds Visser, Idem.-

Jan Barends Nagtegaal, meester Bakker.-

Meindert Lolkes Hanger, Landbouwer.-

Jan Pieters Ridder, Idem.-

Tjerk Pieters Akkerman, Idem &

Jacob Johannes de Ree insgelijks Landbouwer.-

allen woonachtig te Hollum, van competenten ouderdom, en ten dezen geloof verdienende.-

Dewelke op de door ons aan ieder hunner gedane ondervragingen bij deze eenparig hebben verklaard en bevestigd als de opregte waarheid, om te kunnen dienen en gelden alwaar het zal behoren, dat zij de voornoemde requirante Catharina Dekker zeer wel kennen als eene dochter van Engel Douwes Dekker, Koopvaardij Kapitein en Sytske Eeltjes Klein, Echtelieden te Amsterdam, dat zij is geboren te Hollum op den dertigsten September achttien honderd en negen.-

Gevende de attestanten voor redenen van wetenschap, dat zij de

requirante van Jongs afhebben gekend en steeds met haar en hare familie gemeenzaam hebbende verkeerd, alzoo van de waarheid dezer hunne getuigenissen ten vollen verzekerd zijn.-

Waarvan acte.-

Gedaan te Ballum, op dato voorschreven, en hebben de zes eerste comparanten, met ons en de Griffier na voorlezing geteekend, verklarende de laatstgemelde mede na voorlezing geen schrijven geleerd te hebben.-

Nr. 25

Geboorte-akte van Pieter Engels (Douwes) Dekker. (Geboorteregister Ameland 1812. Rijks-Archief Friesland in Leeuwarden)

(Zegel: Emp. Fran. 75 Ces)

In het jaar een duizend acht honderd en twaalf, den Veertienden dag der maand December des Voorde middags ten Elf uren zijn voor ons adjt Maire Officier van den Burgerlyken Staat der Gemeente van Ameland Canton Holwert Departement Vriesland, gecompareerd

Engel Douwes Dekker oud 27 Jaren Woonagtig te Hollum van beroep Zeeman, welk ons Een Kind van het Manlijk geslagt heefd voorgesteld, op den Twaalfden December des Avonds ten Tien Uuren uijt hem Declarant en Sietske Eeltjes Klein desselvs Huijsvrouw geboren en aan het welk hij verklaard heefd, de Voornamen van Pieter Engels te willen geven.

De gemelde Verklaring en Voorstelling is geschied in tegenwoordigheid van Jacob Martens de Ruijter oud 56 Jaren oud Zeeman, en Jacobus Fredricus Meijer oud 25 Jaren Syndic der Zeelieden, beide in dese Gemeente Woonagtig, en hebben Vader, en getuijgen dese Acte van Geboorte, na dat hun dezelve was voorgelesen nevens ons ondertekend.

Engel Douwes Dekker

Jacob M: de Ruijter

J.F. Meyer

Gerbrantz J: de Ruijter

Nr. 26

Geboorte-akte van Jan (Douwes) Dekker. (Geboorteregister Ameland 1816; Rijks-Archief in Friesland, Leeuwarden)

In het jaar een duizend acht honderd en zestien den Negenentwintigste der maand Junij des nade middags ten drie uren, is voor ons Schout Officier van den Burgerlijken Staat der Gemeente van Ameland Provincie Vriesland, gecompareerd

Leentje Willems Vroedvrouw in den Dorpe Hollum welke verklaarde dat op den agt en twintigsten dezer des morgens te zes uren geboren was

Jan.

Zoon van Engel Douwes Dekker en Sietske Eeltjes Echtelieden woonachtig in den Dorpe Hollum

en als getuijgen

Cornelis Jacobs

Dirk Pieters de Vries

Leentje Wellems

W.R.I.D. van Heeckeren

Nr. 27

Geboorte-akte van Antje (Douwes) Dekker. (Burgerlijke Stand, Amsterdam)

Den negentienden Junij Ao, 1800 achttien, ten elf ure, voor den middag, is ingeschreven, de Geboorte van Antje Dekker, geboren den zeventienden dezer, des middags ten een ure, dochter van Engel Douwes Dekker, beroep zeeman en van Sietske Eeltjes Klijn, echtelieden, wonende Korsjessteeg no. 10, K 4

zijnde dit kind aldaar geboren, en erkend van het vrouwelijk geslacht.

Eerste Getuige Jan Frederik Niemant, oud vijf en dertig jaren, wonende Haringpakkersg. No. 20 beroep logementhouder.

Tweede Getuige Christoffel Andreas Jort, oud acht en veertig jaren, wonende hoek Korte Niezel N beroep schuitenvoerder, volgens verzoek aan ons gedaan, door voornoemde vader.

En is, na voorlezing, deze acte door den vader en de getuigen geteekend en wordt ingevolge der Wet bevestigd, door mij, Lid van de Kommissie tot den Burgerlijken Stand der Stad Amsterdam.

E.D. Dekker

J.F. Niemant

C.A. Jort

A.G. van Meurs

Nr. 28

Overlijdensakte van Antje (Douwes) Dekker. (Burgerlijke Stand, Amsterdam)

Den dertigsten Junij Ao. 1800 achttien, ten elf ure, voor den middag, is ingeschreven, het Afsterven van Antje Dekker, overleden den negen en twintigsten dezer, ten vier ure des morgens, oud twaalf dagen, wonende Korsjespoortsteeg No. 10, Kanton 4 en aldaar overleden, geboren alhier van Engel Douwes Dekker en Sietske Eeltjes Klijn

de Overledene heeft geen onroerende goederen nagelaten.

Op de verklaring van bovengemelde vader, oud dertig jaren wonende alsboven, beroep zeeman, van de overledene en van Gerrit Willem Heijink, oud negen en zestig jaren, wonende Romolensteeg No. 6 beroep kleermakersbaas, bekende van de overledene.

Deze acte is, na voorlezing, geteekend door de beide getuige en bevestigd ingevolge de Wet, door mij, Lid van de Kommissie tot den Burgerlijken Stand der Stad Amsterdam.

Eng Douwes Dekker

G.W. Heijink

C. Backer de Jonge

Nr. 29

Zie op 2 maart 1820.

Nr. 30

Zie op 28 augustus 1823.

Vorige Volgende