|
| |
| |
| |
XXII
Begjin July sieten mem, Jan, Anneke en ik wer yn it simmerhúske, de keet. De mar stie der gauris rûch foar en de hurde wyn hoarte oan de asbestplaten, deun boppe ús hollen. Tsjuster waard it nachts amper. Tsjin tolven nachts koest bûtendoar noch wol in boek bemikerje.
Anneke krige dizkear wakker de smaak fan it silen te pakken. Waar of gjin waar, sile. Dan túgden wy tegearre de skou op, Anneke naam har fêste plakje yn: op 'e boom, 't rechje stiif tsjin de mêst, hannen om 'e knibbels, en wat wylder 't gie, wat moaier. Se sei dan neat, mar har donkere eagen skitteren ta de kapúsjon út. By knap waar siet se altemets oan it roer; driuw no dyn boatsje, bern; do libbeste.
It waard suver drok op it wetter. Goed, ferkeard en healslachtich, jagers en ûnderdûkers, alles sylde, roeide, kanode op 'e marren, want nimmen koe oarsearne hinne te fakânsjehâlden, Tsjerkstra hie strie op 'e kostâlen brocht foar oanrinnende en oanfarrende sliepers. Yn de boat of yn in tinte sliepe mocht net fan 'e Moffen. In steltsje, dat it dochs besocht, har boatsje moai beskûl yn in opfeart, naaide midden yn 'e nacht út, doe't se mienden, dat de wetterplysje harren kant út kaam. 't Reinde ek noch, wylst se mûskestil yn de reiden skûlen, de fuotten yn it wetter, en de oare moarns lake it jongfolk út Tsjerkstra syn ymprovisearre kampearbuorkerij it spantsje út.
Heit kaam ornaris yn 'e neimiddei by ús, Dineke fytste
| |
| |
wolris ûnferwachts by ús oan. In foarbyfarder koe ús jûns op in rige oan it wetter sitten sjen. Fiif of seis angels pylken tusken de reiden wei. As it skimerich waard brocht heit stikum mei de skou smytlinen út, dy't er de oare moarns ier en betiid wer temûk ynhelle. It mocht net, mar der wie safolle dat net mocht en dochs barde. Wat wie der lekkerder as in pantsjefol stoofde iel, dy't oeren op gleone turf stien hie oant sels de bonkjes bûtergear wiene.
Wander kaam in wike by ús útfanhûs, tagelyk mei in Kanadeeske fleaner, Bud, krekt achttjin. ‘'k Ha sein, dat ik al achttjin wie, doe't ik my oanjoech as frijwilliger. Ik woe fleane.’ 't Wie sa'n lange, sloppe jonge en slim wyt om 'e noas.
‘Hy moat yn de sinne,’ ferklearre Dineke. ‘Sile, soe dat kinne?’ Tsjerkstra liende ús syn sechstjin kwadraat, no't ús selskip te grut waard foar de skou. Wander en Bud tjirgen har wakker yn dizze frijheid. Wylst wy moai oan de wyn sylden rôp Bud ynienen tsjin in pear fammen, dy't yn it haailân oan it wurk wiene: ‘Hello! Hello!’ De fankes rôpen fuort werom. Bud liet him hastich ûnder yn de boat sakje en stompte Wander oan: ‘You talk to them’.
‘Toe, Wander,’ moanne Dineke. ‘Rop gau wat tsjin dy fankes’.
‘Myn maat is oe sa ferlegen,’ rôp Wander.
‘Do net?’ Foardat Wander dêr in fersteanber andert op weromroppe koe, wiene wy al te fier fan de fankes ôf.
‘Ienkear hello is moai genôch foar hjoed,’ hâlde Dineke Bud foar.
Op 'e weromreis moasten wy in hiel ein lavearje yn smel farwetter. Jan stompte my temûk oan en knikte yn de rjochting fan Wander. Skierwyt wie er, mei grienige skaden om 'e noas. Seesiik? Seesiik yn in sylboatsje yn in foech feart? Wander siet slim ûngelokkich te sjen en barste doe ynienen los: ‘Dat dogge jimme der om! Dêr moatte wy hinne! Fár dêr dan ek hinne. Jimme farre
| |
| |
almar hinne en wer, hinne en wer om my seesiik te meitsjen.’
‘Noait fan lavearjen heard?’ frege Dineke, dy't skippere. ‘Lis it Wander efkes út, Jan.’
Wander kwikte al wat op allinne fan it witten, dat wy him net mei opsetsin mislik makken. In happich siler waard er lykwols net.
Op myn sechstjinde jierdei krige ik wrychtich echte presintsjes: in bûsdoekje fan in stik âld lekken, dat mem mei fyn blau jern omhaakt hie, en fan Dineke krekt sa'n bûsdoekje, mar dan mei in grien rântsje. Heit kaam middeis mei in hiel lyts pakje. Der siet in doaske yn en dêryn fûn ik beppe Klaske har monogramring, in gouden.
‘Beppe hat dy ring noch fan har heit krige,’ fertelde heit, ‘en ik moast der fan beppe by sizze, dat se hopet, datst dizze ring hiel lang yn frijheid drage meiste.’ Dat waard my suver plechtich genôch en ik beseach it monogram mar ris tige, want ik woe de nije bûsdoeken net daliks wietskrieme.
As wie der yn 'e fierste fierte gjin oarloch en besetting geande, sa dreaune de dagen foarby. Wander brocht ús elke jûn foar it op bêd gean noch efkes de tastân yn it sin. Dan stie er op it stalt omstannich te toskepoetsen, makke mei mascara syn snorke moai swart en kjimde mei brillantine it hier sa glêd as in biljartbal. ‘Men kin mar noait witte, wat der nachts bart,’ sei er, as it kerwei dien wie.
Heit kaam mei it nijs, dat juffer Douwenga nei in finzenis yn Brabân en menear Gramsma nei in kamp stjoerd wie. Se hiene neat loslitten om de ienfâldige reden, dat se, neffens menear Tsjeard, net folle wisten. Gramsma moast dy Hesseltsje guon fan syn fermoedens as feiten ferteld hawwe. Namste ûnnoazeler wie de oanlieding ta in grutte klap foar it ferset. Menear Hoekstra moast ôfgryslik tramtearre wêze. In goede bewekker út de finzenis te Ljouwert joech troch, dat Hoekstra oant no ta neat ferklapt hie, dat gefaar opleverje koe. Hy koe frij
| |
| |
Galema de skuld jaan, want dy wie dea. Fan de bakker en syn winkeljuffer kaam taal noch teken. Nimmen wist wêrom't se sieten en wêr't se sieten. De bakkerinne joech gjin opheldering, as dy der al wêze mocht. Mei in sweager bakte sy it almar kliemsker en soeriger wurdende bôleguod yn hieltyd lytser bytsjes foar de klanten.
‘Witte jimme hoe't se dizze oarde neame?’ Mei dy fraach kaam Dineke op in sneontejûn de keet yn.
‘O, bist dêr? Moai. Nee,’ sei mem.
‘It ûnderdûkersparadys. It liket my de baas ta, dat Wander en Bud it by dizze wike litte en net langer hjir bliuwe. 't Wurdt al te bikend, dat hjir om en op it wetter allerhanne ûnderdûkersguod sit. Dat komt op 'en djoer net goed. Wy kinne Bud jûn wol mei de skou nei syn adres werombringe.’
Bud hie der in bytsje sin oan. De âlde minsken pasten poerbêst op him, mar by ús hie er Ingelskpratend jongfolk om him hinne en wie it hjir no sa gefaarlik? It lei Dineke mar sa by, dat dit paradys hjoed of moarn ferballe wurde soe. Wander moast ek werom. Wander seach my oan. Fluensk wie it goede wurd foar syn wize fan sjen, dy't ik al earder fernommen hie. Ik smiet it mar wer yn 'e gekheid; hy mocht him gjin inkelde yllúzje meitsje. Klaske bemint de frijheid mear as de frijerij. Dy sin betocht ik sels, ien om grutsk op te wêzen neffens ynhâld en styl, tocht my.
No't wy wer mei eigen folk wiene, fertelde Dineke wer mear oer menear Tsjeard en de jonges, dy't, noch foarsichtiger as foarhinne, dochs har wurk diene. In distribúsjekantoar oerfalle, opmjittingen dwaan foar terreinen, dêr't de Alliearden meikoart wapens op útsmite soene foar it ferset, plannen meitsje foar in soarte fan ûndergrûnsk leger, dat skielk, as it safier wie, de alliearde troepen helpen moast. Se fertelde ek, dat de kostbazen fan Ien en Wite nei kampen brocht wiene, konsintraasjekampen yn Dútsklân. De kostfrou fan Edammer en
| |
| |
Lange hiene se loslitten; se wie daliks ûnderdûkt by in freondinne.
‘Avensearden se mar hurder,’ sei mem.
‘Noch hurder? It giet ommers aardich hurd dêr yn Frankryk.’ Heit hie de kaart der wer by. ‘Foar de winter binne se hjirre. Dan is it foarby.’
‘En slane wy alle NSB-ers de harsens yn,’ sei Jan fleurich.
‘Do?’ frege mem.
‘No, Edammer en Lange. En Rob fêst!’ Jan glundere.
‘Dat dogge se net!’ Anneke seach fûl nei Jan. ‘Kinst net samar minsken deaslaan, hear’.
‘En se...’ begûn Jan ferûntweardige.
‘Jan, hâld dy stil,’ sei mem lulk. Se klapte it boek, dêr't Jan yn siet te lêzen, ticht en snaude: ‘Helje aaien by Tsjerkstra. Gau in bytsje.’
‘Hen?’ sei Jan ferheard.
‘Hearst wol wat ik sis.’
Anneke seach ek al ferheard nei mem. Ja bern, mem wurdt der net makliker op; de sitewaasje begjint oan har te fretten, tocht ik. Earst hie se it noait oer de ein fan de oarloch, de lêste tiid gauris, wylst se dochs wist, dat, sa't it no stie, Anneke dan werom moast nei har âlden. Friet de oarloch sadanich oan mem, dat alles better wie as sa fierder te moatten? Wêrom wie mem langer sa senuweftich as der ien kaam? Dan skarrele se mar om, ferskikte in stoel dy't goed stie, striek in glêd kleedsje glêd, fergeat de molke yn 'e surrogaatkofje, fielde oft it kraachje fan har jurk rjocht siet, rûn nei bûten en werom sûnder doel en spriek losse sinnen.
Doe't op in moarntiid ynienen in lytse BM foar de wâl kaam, dêr't Dineke en menear Tsjeard útsprongen, hie se it ek. ‘In dei te farren?’ ‘Ha jimme al iten hân?’ ‘Goed mei jo frou?’ En mar omavenseare. Ik skamme my suver.
Dineke sei, dat se it der mar ris in dei fan namen. Drokke tiid hân, altyd spannend. Dineke hie ek wat. Kaam dat fan mem of fan harsels? Ik seach ta, hoe't
| |
| |
menear Tsjeard in sigaret draaide, of leaver besocht in sigaret te draaien. De tabak rûgele witwêr en hy krige it floeike net ticht. Syn fingers trillen. Al sa frjemd.
‘Dineke, draai do ien foar my,’ sei er op it lêst. ‘It wol net’.
Dineke hie it ding samar klear. Se stiek sels de sigaret foar him oan.
‘Ik kin it hjir ek wol sizze,’ sei menear Tsjeard hommels. ‘Se ha my te pakken hân. De Lânwacht’.
Wy seagen blykber wakker kjel, want hy ferfette heal laitsjend: ‘Mar ik sit hjir no en dus is it goed beteard. Se pakten my op by de Glanehoeke by in kontrôle en ik moast mei nei Ljouwert, mei fyts en al yn in frachtwein. Ik hie papieren oprôle yn it frame fan 'e fyts. Ik tocht: No hast der west. Yn de Lânwacht-kazerne namen se my fuort foar it ferhoar. Wa't ik wie en wat ik die en wat ik moast. En ik wylst mar tinke: No slope guon myn fyts. De hannen trillen my sa, dat ik se mar gau efter de rêch ferstoppe. Ynienen begûn sa'n keardel oer in ko en oer fleis en oft ik fleis fuortbrocht hie. Doe gyng my in ljocht op. It wie harren net spesiaal om my te rêden, se sochten in swarthanler of sa. Dan sloopten se myn fyts ek net, want wat kin in swarthanler dêryn ferfiere. Op it lêst lieten se my gean. Mei de fyts. Ik haw fan myn libben noch noait sa tankber west.’
Under it fertellen smookte er. De fingers trillen, as er de sigaret nei de mûle stjoerde.
‘Kom fanke, wy moatte fierder,’ sei er ynienen. ‘Se wachtsje yn Grou op ús.’
Wy brochten harren nei de boat. Under it dekje seach ik in pear bulterige jutesekken lizzen. Ik hie al tocht: samar in dei te farren?
Ik siet yn it iepen gat tusken de reiden, dat ik my taëigene hie, myn plak, en seach de BM-er nei. Samar in dei te farren, samar in dei te fytsen, samar in koekje by de thee. Wy wisten amper mear, dat soks bestie. Welnee, wy diene dapper of moedeleas wat dien wurde moast.
| |
| |
Minsken betanken ús dêrfoar, priizgen ús altemets, seine dat wy wol wat oandoarsten, tochten dat wy offers brochten foar ús meiminksen.
Brochten wy offers? Wy diene gewoan wat it bêste by ús aard paste. It lei yn Dineke har aard om dêr mei menear Tsjeard fuort te silen, jutesekken mei wist ik wat oan board, eagen en earen wach foar patrouilleboaten, tefreden laitsjend as de fracht te plak wêze soe. It paste mem krekt om it flechtlingefolkje te bememkjen, de driging fan bûten as ekstra stimulâns, njonken it feit, dat se politike fijannen en grutte heidens yn har bedoelings dwersbongele. Wêr lei heit syn foldwaning? Mei dy fraach hie ik muoite. Ik betocht, hoe't heit en ik ferline jier sitten hiene te fiskjen en hoe ûntspand er doe wie sûnder soargen om iten, drinken, branje, frede yn 'e hûs. No't ik der oer neitocht: heit wie it fleurichst mei in piloat oer de flier. Begearich sûgde er it Ingelsk yn en yn in ferbjusterjend tempo learde er him yn it Ingelsk te uterjen. Heit koe net iens witte, hoe't dy taal der op skrift útseach. Hoe soe er. Mei tolve fan skoalle kaam. Mar hy prate mar ta, goed of ferkeard, oant der him hieltyd mear goed en minder ferkeard út de mûle kaam. Sa skerp achtslaand en opnimmend moast er ek it autofak út 'e pin leard hawwe, en it skaken. Ik, dy't dochs better Ingelsk kenne moast as heit, joech it ferstean oer, as heit mei in boardmecanicien prate oer fleantúchmotors en har ûnderdielen. En grif krige ek heit syn niget oan oare lannen, oare minsken mei in oare taal - syn mem hie itselde hân, al kaam se noait fierder fan hûs as Utert - foer troch de oanwêzichheid fan Amearikanen of in Kanadees. Wy sieten opsletten binnen Nederlân, mar de frijheid en de fierte kamen altemets by ús oan tafel. Heit fielde him der goed by.
Bestiene der wol minsken dy't diene wat se perfoarst net woene en oan koene? Wêrom dan earbiedich spektakel om Gandhi, Schweitzer, sindelingen yn 'e rimboe?
Om de BM-er hie 'k net mear tocht. Allang út sicht.
| |
| |
De sinneglinsters fan it wetter makken my de eagen wurch, de lea loom. Gandhi, Schweitzer, sindelingen, missionarissen; se diene krekt wat harren paste, se fielden har der te plak by. En namen se it lijen der op ta, of skrillen se dan dochs efkes tebek, te let tebek? Of fergulde ek dat it hanneljen neffens karakter? Sa koe it bêst ris wêze.
Ik lei mei de hannen ûnder de holle tusken de reiden en beseach de grappen fan de wolkjes, beharke it roppen en laitsjen fan Jochum en Anneke yn 'e fierte. Hjoed hie myn skoalletiid om west, soe ik myn diploma krige hawwe. Net dus. Juffer Douwenga, jong, kreas, altyd poesmoai klaaid en kapt, yn in sel. Mei dit waar. Sit men dan allinne of mei mear froulju, kin men wat dwaan foar tiidkoarting, komt men der wolris út, wurdt der soarge foar skjin guod, skjin moanneferbân, dat lêste altyd myn grutste soarch? Ach, ik woe rêstich lizze en der spûke my fan alles troch de holle. Samar wat lizze? Ek al gjin sprake fan. Ik koe better myn help oanbiede by mem of by de Tsjerkstra's as my wat langer wat yntinser oerpleatse yn juffer Douwenga, har wurde, mei dit ferskil dat sy dêr siet en neffens de omstannichheden har hâlding beskiede koe, wylst ik myn fantasy bewege moast it hiele skala lâns fan noch draachlik oant ûnferdraachlik. Diene oaren dat ek, jin ynlibje yn oarmans ûngemak en pine of yn lijen dat jinsels oerkomme koe? As bern - soms noch - stelde ik my myn grêfwjirms foar dy't yn it tsjuster fan de kiste sekuer it paad wisten, glydzjend de mûle út, in noaster yn, troch in gat yn it wang nei bûten en in each wer yn. Of ik seach myn persoantsje yn it lêste Oardiel. ‘Klaske Jagersma’ sa galme it mei wjerlûden as klokslaggen troch de himelske gewesten. Ienkear stie ik dêr, knippereagjend tsjin it Ivige Ljocht, dôf en dwyl fan tromgeroffel lofts, rjochts, út 'e grûn, yn 'e loft, oant in draaikolk iepenbriek ûnder myn fuotten en ik djipper, djipper gisele, dronkener, dronkener nei it djipste punt fan de gystene wetterpûde. Raze koe net; ik hie gjin
| |
| |
mûle. In dream fan minstens tsien jier lyn, noait fergetten. Juffer Douwenga, moai yn har reade simmerrok en it wite bloeske mei reade roaskes, dweiltrochwiet no, hier yn slierten, fize lappen klibjend om har skonken, yn de draaikolk, ferdwinend yn in stip en fuort.
De oare moarns kaam Dineke allinne oansilen. Se seach derút as âlde fodden en woe fuort op bêd, sliepe. Mem makke mei de eagen it sein fan: sis no neat. Mem sette stuollen bûtendoar, it kuorke mei stopjen en naaien dernjonken, en jage Anneke en Jan nei de pleats. Mem en ik sieten oan it wetter, stoppen sokken, fersetten bh's en oar ûnderguod, besochten gatten op earmtakken fan winterjassen sa ûnsichtber mooglik te stopjen mei triedden, dy't wy út de seamen pluzen. Altemets stieken wy in hân mei sok of mouwe derop omheech nei foarbysilers.
‘Wat soe der mei Dineke wêze?’
‘'k Wit net.’
Se kaam al gau wer foar it ljocht. ‘Ik bin skjin ynein en ik kin net sliepe’.
Se hie de nachts net op bêd west, mar fochten. Tsjin in man en in frou - in hear en in dame, koest better sizze - fan de piloatehelp dy't seine yn opdracht fan Ingelân te praten. ‘'t Sil bêst sa wêze. It klinkt yn elk gefal wichtich,’ sei Dineke, ‘mar “Ingelân” wit blykber neat fan hjirre.’
Dy minsken woene ha, Dineke soe alle nammen opskriuwe fan piloaten dy't se noch ûnder har hoede hie, en ek de adressen fan de minsken by wa't se ûnderdûkt sieten. Yn opdracht fan Ingelân. In befel fan Ingelân. O nee, hie Dineke fuortdaliks sein, gjin sprake fan. Se hiene besocht Dineke te ymponearjen, en doe't dat net holp, bedrigingen utere. Se soene har út de organisaasje stjitte.
‘Ik wie benaud,’ joech Dineke ta, ‘mar doe betocht ik, dat se sûnder my ferlegen wiene. Se seagen blykber wol, dat ik yn 'e pine siet, en ik seach, dat sy tochten: No giet
| |
| |
se om.’ Mar 't wie nee bleaun. Dineke hie sein, dat se alle kostbazen en -frouwen sward hie noait har adres priis te jaan en noait in adres op te skriuwen. ‘En dy beide minsken hâlden mar oan, praten mar tsjin my oan, as wiene se myn fijannen en siet ik foar it ferhoar, de hiele nacht.’ En as Dineke oppakt waard, hoe koene sy dan de piloaten fine? Freegje by menear Tsjeard, by Edammer. Dat soe wol in heap muoite en tiid kostje, hie Dineke sein, mar dat hawwe jimme der mar foar oer. Op it lêst hiene se Dineke mei rêst litten. It wie alwer dei.
In omke Wouter, by wa't it ferhoar west hie en dy't der hieltyd swijend by sitten hie, hie Dineke oer it hier aaid doe't se de doar út gie en sein: ‘'k Wit net wat it bêste is, mar do bist in fiks fanke.’ Alteast in krom treast, in krom erkenning fan Dineke har stânpunt.
‘Ik ha 't net dien,’ sei Dineke no nochris mei klam. ‘Ik mocht net tajaan. Fan somlike piloaten is noait tynge kaam dat se yn Ingelân weromkommen binne. Wêr binne dy bedarre? Sit der ferried earne ûnderweis nei it suden? Der doocht earne wat net en dan sil ik nammen fan prima minsken op papier sette en ôfjaan oan my frjemde persoanen dy't sizze: op befel fan Ingelân. Dat sokke âldere en grif gelearder lju as ik soks net begripe wolle.’
‘Sy hannelje wier yn opdracht, tink,’ sei mem.
‘Ja, mar se moasten wizer wêze. Ingelân is 't evangeelje net. Yn Ingelân sitte amtners dy't de administraasje fan de loftmachten yn oarder hawwe wolle. Wy ha oare belangen: de feilichheid fan minsken, en dat giet foar. 'k Wol der net iens mear oan tinke.’
‘Begjinne se der letter wer oer, tinkst?’ woe ik witte.
‘Om my. Se komme der net fierder mei,’ andere Dineke koart.
‘Bist noch by Hindrik en Neeltsje yn 'e hûs?’ frege mem.
‘Ik sliep dêr noch wolris, mar ik haw in keamer yn Ljouwert. Ik woe hjoed nei jimme ta. Ik hie myn
| |
| |
nocht fan alles.’ Se ruts har út en gappe, helle in tekken út 'e hûs en joech har del oan de wetterkant. Efkes letter sliepte se. Mem seach it, wiisde nei Dineke, skodholle.
‘Hoe kinne se har dat oandwaan,’ flústere ik lulk. ‘In ferhoar!’
‘No ja, dat seit sy.’
‘Se hat it dochs mar sa oanfield. In hiele nacht nota bene.’
Deselde middeis kaam der in motor it lân troch nei ús klinte ta. Gjin militaire, seagen wy al gau. Mar wa dan al? Wa wist, dat wy hjir sieten? Alteast, dat hjir guon sieten?
It wie len, grutsk yn learene jas, learene kap op, motorwanten oan. Wy beseagen it reau en syn ferskining as wie 't in oaljefant oan de Poal. Jan moast fuort op it ûnbidige seal sitte en brrr-brrr roppe. Ien tilde Anneke by Jan efterop en fertelde wylst, dat er de motor krige hie. It ding hie in pear jier ûnder it hea sitten. Doe noch falkse papieren derby fan in kontroleur fan de belestingen en Ien koe mar ride.
‘Hy sjocht der likegoed min út,’ tocht ik. ‘Neat better as langlêsten, earder noch beroerder.’
‘Hoe komst hjir?’ frege Dineke.
‘Wy ha mei Ljouwert skille, mar dêr wiest net. By Hindrik en Neeltsje wiest ek net en doe sei menear Tsjeard: se kin wol oan 't wetter sitte. Hjir is in briefke foar dy fan omke Wouter. Hy hat ús skille.’
Dineke lies it fluch troch. ‘Moarn nei Hilversum? Dat kin net. Ik moat moarn perfoarst in piloat nei in oar adres bringe. Syn kostfrou is slim siik, dat hy moat dêrwei. Skilje omke Wouter mar, dat er moarn in oarenien stjoere moat. Nije wike kin ik wol wer. Ik moat de lêste wiken elke woansdei nei Hilversum mei berjochten, sjoch. Oare fankes helje se dêr wer wei en bringe se te plak troch it hiele lân. Omke Wouter wit fêst wol ien. 't Is
| |
| |
allinne mar bringe en berjochten mei werom nimme. Okee?’
Ien sei ta, dat er skilje soe en woe syn meunster daliks mar wer brulle litte.
‘Earst net efkes wat ite? Of drinke? In beker molke?’ Mem stie al yn 'e startblokken om Ien by te tanken.
Ien dronk de beker hastich leech as in bern dat gjin tel by it boartersguod wei kin. Dêr hobbele de motor al wer it lân troch nei de dyk.
Sneintemoarns wie Ien der al wer.
‘Dineke hat hjir net wer west,’ sei mem daliks. Hy kaam net om Dineke. Hy woe swimme. In drege wike hân. Efkes bekomme.
‘'t Moat net opfalle hjirre mei dy motor,’ warskôge heit. ‘It hjit hjir it Underdûkersparadys en dan kinst mar better foarsichtich wêze.’
Ien hie wol wat te fertellen. De frou, in âldere widdo, dy't yn Dineke har plak efkes nei Hilversum moast, wie pakt. It hûs wie beset troch Moffen. De beide dames op jierren dy't dêr wennen, en fiif koeriersters makken de bút út. Ferret. Troch in Anna, fanke út in laach fan ferneamde grifformearde politici. Ek in koerierster.
‘Wit Dineke it?’ frege ik.
‘Ja. Se hat it my sels ferteld. Se wie der oeral fan. Se koe dy Anna wol. Aardich, flink fanke, sa yn it oankommen. Wat grutsk op har komôf. De iennichste dy't har folle namme neamde en derby sei, dat it har eigen echte namme wie. Dineke hie doe al tocht, dat se wolris net potticht wêze koe. Dineke fielt har skuldich. 't Wie har wurk om nei Hilversum ta en no sit dy widdofrou. En as se dit en as se dat. Praat efterôf’.
As Dineke gien wie, hie se mooglik wer op 'e tiid field, dat 't spul luzen hie, beprakkesearre ik. Of net, Hoe sei se dat sels? ‘'k Sil der noait op rekkenje’.
‘'t Bliuwt in raar gefoel,’ klage Dineke in pear dagen letter tsjin ús. ‘Sy sit yn myn plak en wa wit wat har oerkomt. Ut de papieren dy't se by har hie, kin opmakke
| |
| |
wurde dat it om spionage giet. Dêr stiet de deastraf op.’
‘Hoe koe dy Anna dat dwaan!’ Anneke har stim kaam út it sliephok wei dêr't se har poppe en de harlekyn ferklaaide foar it sinnebaaien. ‘Wat raar!’
‘Der wurdt sein, dat har feint yn Scheveningen gefangen siet en dat se him troch ferried frijkrige hat.’
‘Nei de befrijing krije se sa'n frommes wol,’ stelde mem fêst. ‘En wat dan?’
‘Sa fier hat se net tocht, tink. Raar. Tinkst noch oan har as oan in soarte fan freondinne, meielkoar yn itselde wurk, itselde gefaar. En ynienen stiet se jin nei it libben. En dy aardige âlde tantes yn Hilversum. As ik dêroan tink, koe ik sa'n Anna koelbloedich smoare. En oan de oare kant dy frou dy't ik net iens ken en dy't no sit. Ik soe har grutte bern net iens ûnder eagen komme doarre.’
‘'t Is dyn skuld net,’ sei mem. Dineke joech gjin asem. Se ferdwûn nei it sliephok en die it badpak oan. In hoart letter leine wy allegearre yn it wetter, op mem nei, dy't net swimme koe. Anneke hie de hantsjes op 'e breaplanke en ik hie har om 'e mul beet. Ynlûke, spriede, slute, ynlûke, spriede, slute. Se krige de slach mei de fuotten al aardich ûnder de kwint. ‘Trochsette!’ rôp Jan tsjin har. ‘Sa komt in ûnderdûker boppe.’
Anneke fernaam net iens de boeier dy't as in deftige baronesse foarby glied. Jan wol. Hy kaam op syn hûntsjes oanwrakseljen en sei: ‘Seachst dat?’
‘Wat?’
‘Barendsma siet oan it roer, de boargemaster en syn frou binne ek oan board. En in pear hege Moffen! Miskien fersûpe se wol.’
‘Net mei dit waar en sa'n skip,’ sei ik.
‘Nee hen. As ik in profeet wie, lyk as Elia, dan liet ik no in ferskriklike stoarm opstekke.’ Tagelyk dûkte Jan ûnder en kaam ûnder de wâl wer boppe. Mem fertelle wat er sjoen hie, fansels.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd