Tin iis

[p. 30]

VI

It wie sa'n heldere snein yn it lêst fan oktober. It hiele spul wie moarns ôfsetten nei tsjerke en ik moast húswarje. Ik reage mar gau de boel wat oan kant, wosk om en sette in pot surrogaatkofje. Doe hâlde ik noch moai in healoere oer foar mysels. Yn de lijte tusken de efter-muorre fan it hûs en de sydmuorre fan de bykeuken joech ik my del op in klapstuoltsje. Rein en wyn hiene de hiele wrâld skjinspield en útwaaid, no spande in blauwe loft strak as krekt strutsen boppe de ierde en ik seach dernei hoe't bledsjes fan de populieren losrekken en wat omboarten eart se har deljoegen yn it gers. De beammen wiene al sa leechskodde, dat men de fûgels wer dúdlik sitten sjen koe. Dy hipten en diene en ik frege my krekt ôf wat dy dierkes beweegde om hieltyd fan sitplak te feroarjen, doe't mem en Anneke om 'e hoeke fan it hûs kamen. Sa let al? It muoide my suver, dat myn frede fersteurd waarde, en boppedat, wat seagen se beide gril. ‘Wêr is Dineke!’ wie mem har earste, en ‘Is heit al thús?’ Se knalde de fragen der út. Tagelyk kaam Dineke ek om 'e hoeke.

‘Wat is der oan?’ frege ik.

‘De bern fan Rotman wiene yn tsjerke en by de útgong sei Evert: Oôôh, dêr hast Anneke Frankforter,’ raffele Anneke hurd.

‘Wa binne de bern Rotman en wa is Evert?’ frege Dineke.

‘Dy wennen by ús yn de Spoarstrjitte en Evert is Evert Rotman.’

‘Hjitsto Frankforter?’ woe ik no wol witte.

[p. 31]

‘Ja,’ sei en knikte Anneke.

‘En hoe komme dy bern Rotman hjir yn 'e goede,’ sei Dineke.

‘Utfanhûs miskien. Of evakueard. Dat kin dochs?’ ornearre mem. Se hie de mantel al út, mar de hoed noch op. ‘Kom, wy geane yn 'e hûs,’ sei se. ‘De buorlju hoege neat te hearren.’

‘By wa binne se dan!’ sei Dineke. ‘Se moatte har de bekjes hâlde oer Anneke. Hoefolle bern binne der?’

‘Twa. Evert en Ada. Dy wiene teminsten yn tsjerke.’

Anneke wie ynienen net mear de lytse pyk dy't help nedich hat, mar in famke, dat helpe kin.

‘Hoe âld binne se?’ Dineke naam it ferhoar ôf.

‘Evert is tolve, tink, en Ada tsien.’ Anneke helle de skouders op en del fan: dat wit ik sa krekt net, hear. Mar Dineke konkludearre al, dat it dus ridlike wêzens wêze koene. Wy krigen fan 'e weromstuit lije surrogaatkofje, mar omt wy safolle hiene om oer nei te tinken, makke net ien der in oanmerking oer.

Heit kaam deryn en krige it ferhaal te hearren. ‘Hat immen heard, dat dy bern “Anneke Frankforter” seine?’ woe er witte.

Mem stie mei de kofjepot yn de hân te prakkesearen, hoe't it drama him krekt ôfspile hie. ‘Dat wol 'k net leauwe. Wachtsje ris. It wie sa: wy kamen mei fan de lêsten út tsjerke en dy bern... Ho! Dy kamen út de doomnysbank!’ ‘Doomny!’ Dineke floite tusken de tosken.

Anneke siet der wat ûngelokkich by te sjen mei yn elke earm in poppe. Och heden, wy tochten amper om har. Ik streake har oer it hier en doe frege se mei in treurich stimke: ‘Moat ik no fuort?’

Mem plofte de kofjepot op tafel en sloech de earms om Anneke hinne. ‘Nee hear, pop. Wy wolle dy net wer misse. Do bliuwst by ús.’

Ik seach ynienen eangst yn mem har eagen. Se wol Anneke net kwyt. Se kin har ek net mear misse, likemin

[p. 32]

as ien fan ús trijen, ûntdiek ik. Ik wie der sa wis net fan, dat Anneke hjir bliuwe koe.

Heit sobbe op 'e lege piip om. ‘Doomny,’ mompele er. Ynienen naam er de piip út 'e mûle en tikke der mei op 'e tafel. No seit er ‘achte oanwêzigen’, tocht ik, mar hy sei: ‘Komt út. Doomny syn frou hjit Rotman fan harsels. Derhinne. Kom mei, Jikke.’

Heit draafde sa hastich de doar út, dat mem skeat him efternei mei noch mar ien earm yn de mantelsmouwe en de hoed earne op 'e holle delkwakt.

Anneke en ik damden in potsje, mar se brocht der neat fan telâne. Se siet op it puntsje fan 'e stoel, sadat de poppen efter har yn 'e stoel sitte koene. As der wat wie, dan moast se de poppen fielber by har hawwe. Sa'n lyts opdonderke en dan al sa.

In goed oere letter kamen heit en mem der wer yn.

‘En?’ frege Dineke. ‘En?’ stie yn Anneke har eagen.

‘De pastorij wie yn ûnstjoer,’ fertelde heit. ‘Doomny en mefrou hiene al fan de bern fan Rotman begrepen wat der sawat te rêden wie. Dy sieten de jonge en it famke al op it gemoed te wurkjen, dat se net ien, mar dan ek net ien, fertelle mochten, dat se Anneke sjoen hiene.’

‘Soe't helpe? Wat tinkt jimme?’ frege Dineke.

‘'t Binne kletsers,’ flapte Anneke derút.

‘Ha se mear bern by Rotman?’ frege heit.

‘In poppe.’

‘In poppe, doe'sto noch by dyn heit en mem wieste. Dat is alwer in jier lyn, net?’ sei Dineke.

‘Hiel lang. 'k Wit net hoe lang.’

‘Dat bern is yn elk gefal te lyts om kwea te kinnen,’ rekkene mem út.

‘Dyn heit en mem binne allang út de Spoarstrjitte wei, no? Of witst dat net?’ Dineke wie wer oan it ferhoar.

[p. 33]

‘Se soene fuort neidat tante Nelly my ophelle hie. Der siet in Verwalter yn ús winkel. Heit koe wol fuort.’

‘In Verwalter? Wat is dat?’ woe ik witte. Wy waarden hjoed wól wat gewaar.

Dineke lei út: ‘Anneke har heit en mem hiene blykber in winkel.’

‘Ja. Lappen, hoazzen, sokken, ûnderguod, jern,’ kaam Anneke dertusken. ‘En skelken.’

‘Alle joadske winkels en oare saken binne foardere, Ynpikt, sis mar,’ ferfette Dineke.

‘Stellen!’ rôp it lyts ding fûl.

‘Stellen dan. En yn de winkel kaam in Dútsker te stean, of in Nederlânske ferrieder. En sa'n persoan hjit in Verwalter.’

Jan brocht ús wer op ús sjapiter. ‘Prate dy Rotmanbern no al of net, heit?’

‘Sy wiene goed ûnder de yndruk. Dat wol. Mefrou soe de bern werombringe nei harren âlden en dan ek mei har broer en syn frou prate.’

‘Toemar, noch mear yn 't komplot,’ fûtere Dineke. ‘Mar it sil sa wol it bêste wêze. Witte jimme, hoe't ik tink? Wat ien wit, is in geheim. Wat twa witte, kin mooglik geheim bliuwe. Wat trije witte is algemien bekend.’

‘Dat sil ik ûnthâlde,’ sei heit plechtich.

‘Ik ek,’ sei ik, want ik moast sa út entroch efkes dúdlik fernimme litte, dat ik ek part fan it Anneke-komplot wie.

Mem achte de saak blykber foarearst ôfdien. Se tocht der grif leaver net langer oan. Se gie nei de keuken en rôp efkes letter troch de iepen doar: ‘Harm, meitsje do de fisken efkes ta.’

Heit mocht altyd al graach fiskje, mar no wie it der ek om te rêden, dat wy wat fleis yn de panne krigen. Dat kromke fleis fan de slachter, dat wy op 'e bonnen krigen! Mar heit moast de fisken al sels skjinmeitsje.

‘Sjocht mem ek wer ris by mefrou Goudman?’ frege Dineke ûnder iten.

[p. 34]

‘Ja,’ andere mem, ‘jawis. Ik skamje my suver.’ Se seach efkes nei Anneke. ‘As Klaske woansdeitemiddei thús bliuwt, sil ik nei har ta.’