Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

[p. 71]

(1834-1835)

/ Pag. 77 / 1834 September het orgel van Gemert na Heeze overgebragt⁽¹⁾; men is vervolgens begonnen te werken aan de nieuwe kas van het zelve⁽²⁾.

September en October heeft men de oude schuurkerk te Heeze afgebroken die in 1780 nieuw gebouwd is.

1835 20 Januarij is te Heeze door de molenroede doodgeslagen Johannis Smulders landbouwer⁽³⁾, nalatende eene zwangere vrouw en vier kinderen⁽⁴⁾; de zelve had de onvoorzichtigheid van met een kruiwagen waar op een zak meel onder de roeijen door te rijden waardoor hij getroffen werdt⁽⁵⁾.

14 Februarij zijn de eerste pijpen in het orgel gesteld; er zijn meer dan 1000 nieuwe pijpen in den zelven bijgemaakt⁽⁶⁾.

21 Februarij de eerste organist te Heeze Rochus Ansems van Wouw bij Bergen op Zoom na Heeze gekomen.

7 Maart om 6 uren namiddag overleden de Hr. Gerardus Johannis Ernou Medicinae Practicus en Rijks en gemeentens ontvanger te Heeze, geboren te Maastricht oud 94 jaren⁽⁷⁾.

(1) Zie Kronijk op 25 Mei 1834.

(2) Parochiearchief St. Martinus te Heeze. Port. V De bouw van het orgel 1830 Het stellen van den kas is tot last van de kerk, als ook het bearbeiden van het Pedaal en het stelsel van de blaasbalken zoo in order dat de balke en de windladens dadelijk konnen geplaatst worden. Heeze den 18 Maart 183..

(3) Johannis Smulders, gedoopt te Heeze op 1 November 1800 als zoon van Joannis Cornelis en Maria van den Paal, overleden 20 Januari 1835 9 uur namiddag, was gehuwd te Maarheeze (?) met Hendrina van der Sande, op 28 September 1826, gedoopt te Maarheeze als dochter van Theodoris en Joanna Maria Schepers op 16 April 1801, overleden te Heeze 17 Juli 1856.

(4) a Johanna Maria, geboren te Heeze, 31 Augustus 1827 en aldaar overleden 19 Juli 1908, ongehuwd.
b Joannes, geboren te Heeze 17 October 1828 en aldaar overleden 16 Juli 1905, was gehuwd te Heeze op 12 April 1856 met Goverdina Schavers, geboren te Heeze op 26 Augustus 1831 als dochter van Hendrik en Hendriena Smulders, overleden te Heeze 25 November 1907.
c Wilmiena, geboren te Heeze 12 December 1830.
d Anna Maria, geboren te Heeze 18 December 1832 en aldaar overleden 21 November 1862.

(5) Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Liber Defunctorum 1826-1935 1835 20 Jan. Jan Smulders door de molen geraakt.

(6) Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Port V De bouw van het orgel 1830 Alle het pijpwerk dat goed is te konnen gebruijken uijt het oude orgel, en alle overschot voor ons. Al het metaal dat nodig is voor de pijpen is voor onze rekening. Noch zal men het geheel werk inrichten, dat men er boven en onder in het positief noch twee registers kan plaatsen. Het mechaniek, voor 4 ½ octaaf van groot C tot drie gestreept F. Heeze, den 18 Maart 1834.

(7) Zie Kronijk op 1 Januari 1821. - Gerardus Johannis Ernou was ook Heelmeester ten Platte Lande, plaats en tijd der admissie, gekwalificeerd 26 Juni 1810 te Den Bosch en staat vermeld als Amou (Gzn). PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1825, n. 14, p. 10.

[p. 72]

/ Pag. 78 / 1835 10 Maart is te Heeze voor de eerste rijse het orgel gespeeld op de reeds vervaardigde registers door A. Fransen orgelmaker, en R. Ansems organist⁽¹⁾.

7 April eenige compagnien van het Batt. der 8 Afd. Inf. van Someren na Heeze en Leende gekomen⁽²⁾; en te Someren die van de 17 Afd. in de plaats gekregen⁽³⁾.

12 April op Palmzondag naar het lof voor de eerste maal publiek het orgel gespeeld in de Nieuwe kerk te Heeze⁽⁴⁾.

Is in deze maand bijzonder kouwd geweest zelfs kouder dan gepasseerde Christmis⁽⁵⁾.

19 April Paaschdag, de eerste solemnelen dienst met het orgel gedaan te Heeze door den E.H.F.M.J. van Moorsel, rector te Helmond⁽⁶⁾.

Mei Jan van den Berg als plaatselijk ontvanger van Heeze in functie gesteld⁽⁷⁾.

14 Junij te Heeze het 1 Batt. Koninklijke Jagers⁽⁸⁾ in kwartier gekomen.

(1) De volledige dispositie van het orgel wordt aangetroffen in de stukken van het Parochiearchief St. Martinus te Heeze betreffende de bouw van het orgel (Port V).

Prestant 8 voet

Holpijp 8 voet

Mixture 3 st 1 voet

Doublet 2 voet e

Viola di gamba 8 vt

Trompet 5 voet bas

Bourdon 16 voet disk.

Flut douce 4 voet

Flageolet 1 voet

Flut traver 8 vt sprekend (?)

Nasserd 3 vt disk.

Trompet 8 voet diskant

Positief

Prestant 4 voet bas

Holpijp 8 voet bas

Octaf 2 voet

Viola di gamba 8 vt disk.

Prestant 4 voet diskant

Holpijp 8 voet diskant

Flut traver 4 voet

(2) Vermoedelijk een gedeelte van het Reserve Batt. van de 1e Brigade der 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 69 's Gravenhage, 1881.

(3) De twee bataljons der 17 Afd. Infanterie ressorteerden onder de 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 70. 's Gravenhage, 1881.

(4) Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Memoriale Parochiae de Heeze, fol. 142v In 1832 had het kerkbestuur het orgel van Gemert gekocht, hetwelk 1834 op Witte Donderdag na door de Gebr. Franssen vermaakt te zijn het eerst werd bespeeld.

(5) Christmis - Kerstmis.

(6) Zie voor Franciscus Marianus Johannes van Moorsei de inleiding.

(7) Benoemd tot plaatselijk ontvanger 23 Maart 1835 en vervulde deze functie tot 12 Juni 1845. Jan van den Berg - schoenmaker en landbouwer -, te Heeze op 10 December 1775 gedoopt als zoon van Gerardus en Joanna Theodoris Coppens, overleden te Heeze 3 Mei 1856, was te Heeze gehuwd op 23 Februari 1800 met Adriana van Rutten, gedoopt te Heeze op 10 Mei 1776 als dochter van Jan en Goverdien Deelen, overleden te Heeze 1 Maart 1819.

(8) De Koninklijke Jagers, opgericht bij K.B. van 11 Nov. 1830, n. 14 (PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1830, n. 160), maakten deel uit van de 2e Brigade der 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar, telden 245 manschappen onder Kapitein J.C. Buchner. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.

[p. 73]

/ Pag. 79 / 1835 31 Augustus te Heeze en Leende in kwartier gekregen 2 comp. 2 Batt. der 9e Afd.

10 October de commeet van Halley^(a) het eerste hier aan het blote oog zich vertoond in het Noord Westen⁽¹⁾, ten Noorden^(b).

6 November Hendrikus Verhoijsen als Burgemeester van Someren in functie gesteld⁽²⁾.

21 November te Someren, Heeze en Leende de Inf. van de 9e Afd. vertrokken en in plaats gekomen Cavallerie van het 5 Reg. Hussaren.

21 November het Sashuis No 12⁽³⁾ te Someren afgebrand des nachts 2 uren door de soldaten die eene wacht daar in hadden door onvoorzichtigheid aangestookt, zijnde bijna niets daar uit gered.

12 December de Eerw. Heer Johannis Kivits pastoor van Geldrop, aldaar overleden, was geboren te Erp^(4)(c).

1836^(d) 7 Mei van Antwerpen in de kerk te Heeze gekomen een nieuw beeld St. Jan Baptist, gebeiteld door van Gool te Antwerpen.

15 Mei zon eclips des namiddags 4 uren zijnde 3/4 verduisterd; zeer schoon zigbaar⁽⁵⁾.

(a) Hs.: Hallij.

(1) Deze komeet is een van de bekendste en wordt genoemd naar haar ontdekker Halley (1682). Ze heeft een omloopstijd van 76 jaar en werd in vorige eeuw waargenomen van Augustus 1835 tot Mei 1836. Zie naast de moderne encyclopaedieën ook B. BRINKMAN, De sterrenwereld, p. 253-270 passim. Leiden, 1873; DR. B. GOUDSMIT, De wonderen des hemels, p. 486, 494. Zutphen, z.j.

(b) ten Noorden later toegevoegd.

(2) Hendrikus Verhoijsen, geboren te Son als zoon van Nicolaas en Anna Maria Meeuwis, overleden te Someren 12 Juni 1857 (74 jaar), was 14 Januari 1810 te Someren gehuwd met Woudrina (of Waltera Francisci) Daniëls, te Someren gedoopt als dochter van Francis en Helena Meeuwis, aldaar overleden 11 November 1833 (49 jaar).

(3) Woning van de sluiswachter aan sluis 12 van de Zuidwillemsvaart.

(4) Daniel Kivits, geboren te Erp als zoon van Godefridus en Johanna Maria van Will, zederd byna dertig jaren Roomsch Catolijk Pastoor van Geldrop aldaar overleden den 12 Dec. 1835 in den ouderdom van 69 Jaren 7 Maanden 7 Dagen (Bidprentje). L. SCHUTJES, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. III, p. 679. St. Michiels-Gestel, 1872; cfr. DE GODSDIENSTVRIEND, dl. XXXVI, p. 47. Grave, 1836).

(c) Hs.: Gemert.

(d) Hs.: jaartal vergeten.

(5) Zie voor de beschrijving van deze zoneclips ALMANAK VOOR DE PROVINCIE NOORD-BRABAND VOOR HET JAAR 1836. 's-Hertogenbosch, 1836.