Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

(1832-1833)

/ Pag. 68 / 1832 27 October te Someren een nieuw altaar in de kerk gekomen, gemaakt door Koenen te Eindhoven⁽¹⁾ voor f 215.-, staat aan de manszijde aan den regter kant van het hoog Altaar; die aan de linker zijde of vrouwen kant is te Helmond aangekogt en was eerst het hoog Altaar te Helmond⁽²⁾.

(1) Hendrikus Servatius Koenen, geboren te Westerhoven in 1788 als zoon van Hendrikus en Petronella Snoeks, overleden te Eindhoven 25 Mei 1869, te Woensel gehuwd met Gertruda Weijtens, geboren te Woensel in 1790 als dochter van Johannes en Geertruda van Etten, overleden te Eindhoven 17 Augustus 1873. Dit gezin woonde omstreeks 1840 te Eindhoven, Markt No 417.

(2) Vermoedelijk is dit het oude hoofdaltaar uit de schuurkerk van Helmond, dat van 1808 tot 1830 in de St. Lambertus stond, en naar aanleiding van een advertentie door deken Beugels van Helmond in de Courrier de la Meuse geplaatst door Someren werd aangekocht. A. FRENKEN, De restauratie der St. Lambertuskerk te Helmond (BOSSCHE BIJDRAGEN, dl. VI, p. 299).

[p. 65]

24 December is het kasteel van Antwerpen⁽³⁾ naar een beleg van 24 dagen, zijnde door de Hollanders onder commando van den generaal Chassé⁽⁴⁾ bezet en verdedigd aan de Franschen⁽⁵⁾ bij capitulatie overgegaan⁽⁶⁾.

1833 3 Januarij het 2 Batt. der 12 Afd. van Heeze vertrokken en het 1 Batt. van dezelve Afd.⁽⁷⁾ in de plaats gekomen.

15 Januarij gemelde troepen vertrokken na Valkenswaard en in de plaats gekomen de 2 Comp. van het 2 Batt. der 18 Afd. Infanterie⁽⁸⁾.

15 Februarij een sterken storm uit het Westen waardoor onderscheiden huizen veel hebben geleden en

/ Pag. 69 / veele bomen omgewaaijd.

16 Maart te Heeze het 1 Batt. van de 12 Afd. vertrokken⁽¹⁾ en het 2 Batt. der 18 Afd. te Heeze gekomen van Valkenswaard⁽²⁾. 12 April is te Heeze even over de Vender brug⁽³⁾ op de heide door het militair gerecht opgehangen - in tegenwoordigheid van een groot aantal troepen in dezes omtrek gecantonneerd - een deserteur, genaamd Johan Dapper geboren te Landsdorf in het Groot Hertogdom Hessen, oud dertig jaren⁽⁴⁾; de galg was van Breda hier na toe gebragt en de gevangen veroordeelde was vergezeld door een hervormd predikant.

5 Mei is de grote Jubilé, gegeven ter gelegenheid van de verheffing tot de pouselijke waardigheid van Gregorius den XVI begonnen⁽⁵⁾.

9 Mei het 2 Batt. der 18 Afd. van Heeze vertrokken na Helmond, Aarle &c, als toen te Heeze in plaats gekomen de 4e Comp, van het 1 Batt. der 7e Afd.⁽⁶⁾.

(3) Beschrijving in F. STAATS, Herinneringen aan het Kasteel van Antwerpen, p. 1-10. Groningen, 1843.

(4) Zie over hem G. KOOLEMANS BEIJNEN, Chassé (David Hendrikus) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. VIII, col. 270-278. Leiden, 1930).

(5) Zie voor Maarschalk Gérard, aanvoerder van het Noorderleger, het artikel Gérard (Etienne-Maurice, comte) in LAROUSSE DU XXe SIÈCLE, t. III, p. 766. Paris, 1930.

(6) Zie voor het volledig relaas van de bezetting en de capitulatie o.a. F. STAATS, Herinneringen aan het Kasteel van Antwerpen, p. 31-125, 143-160. Groningen, 1843.

(7) Ressorterend onder de 1e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar, staande onder het commando van Majoor W. Duppe. Aantal manschappen oorspronkelijk 841. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.

(8) Waarschijnlijk het vijfde deel uitmakende van het gehele Batt. dat ressorteerde onder de 2e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar, en als Brigadecommandant erkende Majoor H. Tegelaar. Getalsterkte rond de 340 man. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.

(1) Zie Kronijk op 3 Januari 1833.

(2) De 2e Comp. was reeds te Heeze sedert 15 Januari 1833. Cfr. De aantekening bij deze notitie.

(3) Zie Kronijk op November 1831 betreffende de oorlogstoestand in de grensdorpen van Noord-Braband en de aldaar gegeven situatie dezer brug.

(4) Johan Dapper, frankier bij de 1e Comp, van het 1e Batt. der 18e Afd. Infanterie, geboren te Landorf bij Grimberg in Hessen - ouders onbekend -, oud 30 jaar, ongehuwd, laatstelijk gedetineerd geweest zijnde te Breda, onderging het krijgsvonnis op 12 April 1833 om elf uur voormiddag.

(5) Voor het district Den Bosch was de eerste dag bepaald op de 4e Zondag na Pasen (5 Mei) en de laatste dag op de 1e Pinksterdag (26 Mei). Cfr. Mandement betrekkelijk het Jubilé ter gelegenheid der verheffing van onzen Heiligen Vader Gregorius XVI (DE GODSDIENSTVRIEND, dl., XXX, p. 297-313. 's Gravenhage, 1833).

(6) Waarschijnlijk omtrent 200 manschappen van het gehele Batt. dat ressorterende onder de 1e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar, en dat tot Brigadecommandant had Majoor Jhr. J.T. van Spengler. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831 p. 68. 's Gravenhage, 1881.

[p. 66]

/ Pag. 70 / 1833 4 Junij de troepen der 7 Afd. van Heeze vertrokken en in de plaats gekregen de Geldersche schutters komende van Oers.

26 Junij een zwaar onweder waardoor te Someren, Lierop, Soerendonk, Maarheeze, Huchten en Budel - gelijk ook te Heeze alleen op Euvelwegen -, de boekwijt en de aardappelen geheel verhageld en vele schaden aan den rog heeft toegebragt en aan de huizen ruiten ingeslagen⁽¹⁾.

6 Juli de Geldersche schutters vertrokken en in de plaats gekregen te Heeze de Amsterdamsche schutters die den 7 Julij weder vertrokken zijn na Aarle, en den zelven dag in de plaats gekomen de 1e en 2e Comp, van het 2 Batt. der 1 Afd. Vriessche schutters⁽²⁾ onder capitein Salverda⁽³⁾.

17 Julij van Maarheeze binnen Heeze gekomen de 6e Comp, van gezegde Vriessche schutters⁽⁴⁾ - ook te Leende.

(1) PROVINCIAAL DAGBLAD, 1833, n. 53; PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1833, n. 101, p. 49-50.

(2) Het 2e Batt. der 1 Afd. Vriessche schutters ressorteerde aanvankelijk onder de 1e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer, en stond onder het commando van Majoor J.C.F. Kirchner. Aantal der totale manschappen 830. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 69. 's Gravenhage, 1881.

(3) J.J. Salverda bekend als kapitein van de 1e Compagnie; kapitein van de 2e Compagnie vermoedelijk J. Bogstra. Salverda zal het commando hebben gehad over beide compagniën. Cfr. Verzameling van Dagorders, Officieele Rapporten en andere Beugten betrekkelijk den Tiendaagschen Veldtogt in 1831, p. 209. Utrecht, 1833.

(4) Onder commando van kapitein C. Hoek Bent. Cfr. Verzameling van Dagorders, Officieele Rapporten en andere Berigten betrekkelijk den Tiendaagschen Veldtogt in 1831, p. 210. Utrecht, 1833.