Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

[p. 58]

(1831-1832)

/ Pag. 60 / 1831 7 Augustus des nachts en smorgens eene zware kannonnade gehoord naar den kant van Antwerpen⁽¹⁾.

7, 8 & 9 Augustus onderscheiden karren met gekwetsten door Eindhoven gepasseerd komende uit Belgien en rijdende naar s Bosch⁽²⁾.

10 Augustus circa 2000 Belgen met 2 stukken geschut, eenige kruidwagens &c. te Leende aangekomen; en aldaar de Belgische vlag op den toren gestoken; aldaar eenige manden vol boterhammen met vleesch en spek gebruikt; bij Willem Maas Brouwer⁽³⁾, het bier uit den kelder gehaald, het zelve met mest karren die zij zelven trokken naar de legerplaats bij Boshoven gebragt en uitgedronken; dezelven vermeende op Eindhoven te marcheeren, doch van Weert tijding bekomen hebbende, zijn dezelven terug getrokken bij rekwisitie van het gemeente bestuur medenemende: 6 runder beesten, waar van eene te Maarheeze is ontkomen,

/ Pag. 61 / die niet tegenstaande men onderscheiden geweer schotten op haar loste, ongehinderd te Leende weder is aangekomen⁽¹⁾.

10 Augustus een enkel man dier troepen te Heeze geweest, aldaar de Burgemeester last gegeven de Belgische vlag op den toren te steken, dat niet is geschied zijnde er gene voor handen⁽²⁾; dezelve heeft zich na het kasteel begeven waar op zich de Baron van Tuyll alleen met zijn domestiken bevond⁽³⁾ (terwijl Mevrouw en het overige van het huisgezin⁽⁴⁾, gelijk ook de Dominee met zijn huisgezin⁽⁵⁾ op het horen der tijding van de aankomst dezer troepen te Leende, de vlucht genomen hadden) en denzelven gedwongen de nieuwspapieren aan hem af te geven, en eenige flessen wijn, met een mandje vleesch en brood door Francis Saas arbeider op het kasteel⁽⁶⁾ en Hendrik Habraken⁽⁷⁾ van het kasteel medegenomen, en doen dragen, tot

(1) Bedoeld is het gevecht nabij Sluis in Zeeuws-Vlaanderen. Verzameling van dagorders, officieele rapporten en andere berigten betrekkelijk den Tiendaagschen Veldtogt in 1831, p. 52-53. Utrecht, 1833; W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht, p. 292-296. 's Gravenhage, 1881.

(2) In totaal 151 rijtuigen met gekwetsten. J. MELCHIOR, De inval der Hollanders of de Tiendaagsche Veldtocht. Limburg en Hasselt in 1830 en 1931 (LIMBURGSCHE BIJDRAGEN UITGEGEVEN DOOR HET LEESGEZELSCHAP VAN HASSELT, bundel VIII, p. 150-151. Hasselt, 1910); cfr. C. CLEMENS, Herinneringen en ontmoetingen, p. 34. Nijmegen, 1840.

(3) Willem Maas, gedoopt te Leende 4 Augustus 1773 als zoon van Petrus en Joanna Klaassens, aldaar overleden 4 April 1839, was 25 Januari 1818 te Leende gehuwd met Maria Elisabeth Kemps, gedoopt te Leende 27 September 1791 als dochter van Tieleman en Joanna Catharina Hertrooijs, aldaar overleden 15 Juli 1836.

(1) Zie voor deze tocht van Kolonel Vanden broeck W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 161-163. 's Gravenhage, 1881; cfr. PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1832, n. 110*, p. 9-10; J. MELCHIOR, De inval der Hollanders of de Tiendaagsche Veldtocht. Limburg en Hasselt in 1830 en 1831 (LIMBURGSCHE BIJDRAGEN UITGEGEVEN DOOR HET LEESGEZELSCHAP VAN HASSELT, bundel VIII, p. 194-195. Hasselt, 1910); MR. ST. SMEETS, Weert in het begin der negentiende eeuw, p. 29-30. Weert 1949; J. HEEREN, Noordbrabantsche berichten over den Tiendaagschen Veldtocht (TAXANDRIA dl. XXXVIII, p. 240. Bergen op Zoom, 1931).

(2) Zie de Memorie van Adriaan Jan Deelen (Kronijk 6 Mei 1820). Gehouden notitie van eenige bijzonderheden sedert 1829 ten tijde der omwenteling met België door den Burgemeester van Heeze gedaan, n. 6. Dit stuk is gepubliceerd door MR. A. MOMMERS, Een stem uit Heeze tijdens den Belgischen Opstand, (TAXANDRIA, dl. XXXIX, p. 103-105, Bergen op Zoom, 1932); M. COX, Heeze ‘Het Brabantsche Laren’ in De Centra van het Tourisme in Noord-Brabant, p. 41-42. Amsterdam, 1934.
N. 6 van deze Memorie luidt als volgt Den 10 Augustus 1831. Inden tiendaagschen veldtogt, met den slag bij Hasselt en Leuven, de gemeente van troepen onbloot, is dezelve omsingeld geworden met eene bezetting van plus minus 1400 Belgen, op eenen afstand van circa 800 ellen van den parochialen grooten toren. Een detachement daarvan, van omstreeks 200 manschappen, naderde het dorp, waarvan er eenigen gewapend bij den Burgemeester zijn gegaan en hem dwongen, onder bedreiging van zijnen ondergang, en hem ongelukkig te maken bij weigering, de Belgische vlag op de Dorpstorens te stellen, hetgene hij, in weerwil van de ingezetenen welke, door bevreesdheid bevangen, erop aandrongen, krachtdadig met levensgevaar heeft tegengegaan.

(3) Zie voor Jan Diederik Baron van Tuyll van Serooskerken Kronijk 23 October 1828.

(4) Zie voor Johanna Catharina van Westreenen Kronijk 23 October 1828. Hare kinderen zijn
a) Anna Elisabeth Constance Aimée, geboren te Utrecht 5 Mei 1800, overleden te Heeze 20 April 1891;
b) Ursule Adèle Aurore, geboren te Utrecht 16 Maart 1805, overleden te Heeze 22 November 1901;
c) Karel August Marie Hippolyte, geboren te Utrecht 16 November 1806, overleden te Heeze 2 Februari 1889.

(5) Zie voor Dominee Kremer en zijn huisvrouw de Kronijk op 13 Maart 1825.

(6) Francis Saas, geboren te Heeze op 17 September 1780 als zoon van Peter en Ida Buckums, overleden te Heeze 19 Augustus 1841, was 14 Februari 1808 te Heeze gehuwd met Hendrina Hanenberg, gedoopt te Heeze 22 Mei 1788 als dochter van Hendrikus en Allegonda van Breugel, overleden te Heeze 29 Mei 1860.

(7) Hendrik Habraken, geboren te Nederweert op 15 November 1775, huwde 18 Februari 1798 te Heeze met Elisabeth van de Laak, geboren te St. Oedenrode 2 April 1756 als dochter van Theodorus en Catharina van de Ven, overleden te Heeze 16 November 1832; zij was in eerste huwelijk verbonden geweest met een zekere Hendrik Deelen. Hendrik Habraken is na de dood van zijn echtgenote uit Heeze vertrokken.

[p. 59]

/ Pag. 62 / aan de voorposten van gezegden troep, staande in de heide tusschen Leende en de Aalster hut⁽¹⁾.

12 Augustus de Jagers van Geuseau⁽²⁾, of Noordbrabandsche Jagers⁽³⁾, met eenige Vriessche Schutters binnen Heeze gekomen, en eenige dragonders.

17 Augustus de Jagers van Geuseau weder vertrokken.

18 Augustus des morgens om 8 uren, is het huis van Hendrikus van Asten⁽⁴⁾, door den blixem aan brand geslagen, en geheel afgebrand gelegen te Leende op Oostrik⁽⁵⁾.

18 Augustus de divisie van den generaal Cort Heijligers^(6)(a) door Heeze en Leende, na Someren, Asten, Deurne, etc. gepasseerd, hebbende bij zich een groot aantal koeijen en ossen, die zij uit Belgien hebben medegebragt; deze troepen zagen er erbarmelijk uit: de riemen in plaats van wit geel; de geweren gantsch geroest; vele soldaten en officieren in lange niet geschoren, enz.⁽⁷⁾.

(1) Zij stonden dus een goed uur van Eindhoven verwijderd.

(2) Jhr. W.A.A.L. von Geusau (gedu rende een tijdvak van 11 Juli 1823 tot 1839 lid van Gedeputeerde Staten van Noord Brabant) had het bevel over het korps Noord-Brabandse vrijwillige jagers. Zie PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1831, n. 93^o, p. 10-11; J.B. RIETSTAP, Wapenboek Nederl. Adel, dl. I, p. 130-131. Groningen 1883; Het Nederlands Adelsboekje van 1913, p. 402. 's-Gravenhage 1913.

(3) Zie vorige aantekening.

(4) Hendrikus Franscis van Asten, gedoopt te Leende op 1 Mei 1792 als zoon van Godefridus en Jacoba Verhoeven, overleden te Leende 1 Maart 1872, was 24 Januari 1830 te Leende gehuwd met Joanna van Rixtel, gedoopt te Leende op 21 Juli 1804 als dochter van Zacharias en Catharina van Beek, overleden te Leende 27 Juli 1863.

(5) Notitie aangaande de ligging van het huis van Hendrikus Franscis van Asten te Leende is zoek geraakt.

(6) A. v.d. AA, Biografisch woordenboek der Nederlanden, dl. VI, p. 242. Haarlem, 1867.

(a) Hs.: Kort Heyligers.

(7) Op den 16en Augustus begon de terugmarsch der reserve-divisie met het verlaten van Hasselt. In de eerstvolgende dagen keerde zij, hare kwartieren nemende te Wychmael, Peer, Exel, Over- en Nederpelt, Lille Saint-Hubert, Achel en Hamont op Oud-Nederlandsch grondgebied terug, waar den 20en het hoofdkwartier van den Luitenant-Generaal Cort Heijligers weder te Sint Oedenrode werd gevestigd. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 167-168. 's Gravenhage, 1881.

[p. 60]

/ Pag. 63 / 1831 21 Augustus te Heeze in kwartier gekregen 290 man Utrechtsche schutterij, onder colonel Sprenger⁽¹⁾.

24 September te Heeze begonnen met het torentje op de nieuwe kerk te stellen.

15 November de schutters van Heeze, Leende en Someren te Helmond ingeleverd; dit is de eerst in dienststelling der schutterij van Noord Braband⁽²⁾.

In het voorjaar 1831 kreeg Heeze, Leende, Someren en al de langst de grenzen liggende dorpen een oorlogszuchtig aanzien: overal werden de bruggen afgebroken en de planken gedurende de dag los op dezelven gelegd en des nachts weggenomen; op de voorname dijken en passages Belgien waards werden batterijen op geworpen en posten schildwagten uitgezet; niemand kon van de eene plaats tot de andere, zelfs niet van het eene gedeelte van het dorp tot het ander komen zonder veiligheids kaart⁽³⁾ door de Burgemeester af te geven,

(1) 'n Gedeelte van 2e Batt. der 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer. Kolonel J.P. Sprenger commandant van de 2e Brigade had dus Majoor J. Glenewinkel als zodanig vervangen. Het gehele batt. bestond uit 630 manschappen. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831 p. 69-70. 's Gravenhage, 1881.

(2) De schutterij van deze plaatsen was aanvankelijk ‘rustend’, behoefde dus in tijd van vrede onder gewone omstandigheden geen dienst te doen. Ze werd echter nu ‘dienstdoend’ of ‘mobiel’. Deze inlevering geschiedde ingevolge art. 74 van de Wet op de Schutterijen van 11 April 1827. Zie A. SLOTEMAKER, Handleiding tot de geregelde uitvoering van de werkzaamheden voorgeschreven bij de Wet op de Schutterij, t.a.p. Dordrecht, 1831.

(3) PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1831, n. 8; ibid., 1832, nrs. 20 en 90.

[p. 61]

/ Pag. 64 / die om de 14 dagen moest geviseerd worden, of wierde tusschen de baijonnetten naar de hoofd wacht getransporteerd en vast gehouden tot dat een bewijs wierdt over gelegd - tusschen Heeze en Someren stonden 2 piket wachten⁽¹⁾ en 9 schildwachten - aan de Vender brug⁽²⁾ en buiten Ginderover waren piket wachten en op den Ginderoverschen dijk⁽³⁾ was aan deze zijde de brug op de helft van den dijk⁽⁴⁾ eene batterij opgeworpen waar langst maar eene kar tevens passeeren kon, en aan het begin van den dijk een wachthuis opgeslagen van planken⁽⁵⁾.

Te Leende was op den Broeker Heuvel⁽⁶⁾ regt tegenover de Leenderdijk⁽⁷⁾ een soort van fort of batterij opgeworpen met grachten omgeven en op den dijk onderscheiden posten uitgezet, ook lag er eene piket wacht aan den Oosteriker dijk⁽⁸⁾.

18 Dec. 1831 is te Haarlem overleden de voornamen dichter Willem Bilderdijk, geboortig van Amsterdam^(9)(a).

1832 11 Januarij de Noord-Hollandsche Jagers van Rookmaker^(b) te Heeze in

/ Pag. 65 / kwartier gekomen⁽¹⁾.

26 Februarij dezelven vertrokken na Eindhoven, in de plaats gekomen de Vriessche schutters⁽²⁾.

2 April te Heeze het klokje uit de oude schuurkerk op de nieuwe kerk in het torentie gehangen.

27 April te Heeze de colonel Veere⁽³⁾ met het 3 Batt. Geldersche schutters in kwartier⁽⁴⁾.

14 Mei te Heeze eene zware hagelbui dat de hagel een staande hand dik lag doch zonder wind zoo dat er gene schade is geschied.

21 Mei in de heide tusschen Geldrop, Nunen en Mierlo grote revice of inspectie gehouden over allen de in den omtrek gecantonneerde troepen door den kroonprins⁽⁵⁾, Prins Frederik⁽⁶⁾ en Prins Albert van Pruisen⁽⁷⁾.

15 Junij te Heeze de Geldersche schutters onder colonel Veere vertrokken na Budel en Maarheeze, en het Batt. onder de majoor de Haan van de 17 Afd. Inf. van Someren gekomen⁽⁸⁾ met de colonel de Hart⁽⁹⁾. - De voor de kerk te Heeze gekogte plavuizen te Utrecht hebben gekost 1680 blaauwe en 137 gecouleurde f 730,22^(a).

(1) Piketwacht is een troepenafdeling die bij bewakingsdiensten niet onmiddellijk daaraan deelneemt, doch gereed gehouden wordt om waar nodig helpend op te treden.

(2) Brug over de Grote Aa in de weg van Heeze op Sterksel, ook genoemd Vennebrug Militaire kaart, schaal 1:25000 n. 708.

(3) Ginderoversche dijk is de verbinding tussen Heeze en Sterksel.

(4) Brug over de Sterkselse AA in de Ginderoverse dijk.

(5) Vermoedelijk daar waar de Ginderoverse dijk zijn oorsprong neemt in de weg van Heeze naar Someren.

(6) Broekerheuvel gelegen ten Zuid Oosten van de kerk van Leende en aan de Noordzijde van de Broekstraat en de weg van Leende naar Maarheze, welke weg genoemde heuvel doorsnijdt.

(7) Leenderdijk waar deze de weg van Valkenswaard en die van Eindhoven laat uitlopen in de dorpskom van Leende.

(8) Oostrikkerdijk is de weg van Oosterik naar Sterksel.

(9) Zie voor leven en werken S. MARGADANT, Bilder dijk (Mr. Willem) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. II, 146-166. Leiden, 1912).

(a) Hs.: Is te Amsterdam waar hij geboren was overleden de voornamen dichter Willem Bilderdijk.

(b) Hs.: Roodmaker. Deze notitie is door kronijkschrijver later toegevoegd.

(1) Ressorterend onder de 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer. Zij stonden onder het commando van Kapitein H. Rookmaker en telden samen 112 man. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 70. 's Gravenhage, 1881.

(2) Vermoedelijk het 1e Batt. 2e Afd. Friesche Schutterij, dat - ressorterende onder de 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer stond onder commando van Majoor F.M.W. Baron van Asbeek. Het genoemde Batt. was 697 man sterk. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 70, 's Gravenhage, 1881.

(3) Luitenant-Kolonel T.C.C. Veeren. Verzameling van Dagorders, Officieele Rapporten en andere Berigten betrekkelijk den Tiendaagschen Veldtogt in 1831, p. 158. Utrecht, 1833.

(4) Zie voor 3e Batt. Verzameling van Dagorders, Officieele Rapporten en andere Berigten betrekkelijk den Tiendaagschen Veldtogt in 1831, p. 162-164. Utrecht, 1833.

(5) Kroonprins Willem Frederik George Lodewijk (1792-1849), de latere Koning Willem II (1840-1849), verrichtte deze inspectie in zijn kwaliteit van Veldmaarschalk (PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1832, n. 110^o, p. 4) en Kolonel-Generaal der Schutterij (PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1829, n. 83). Zie voor zijn dadenrijk leven P. BLOK, Willem II (Willem Frederik George Lodewijk) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. I, col. 1566-1570. Leiden, 1911).

(6) Prins Frederik, Prins der Nederlanden en broer van de Kroonprins (1797-1881), woonde deze inspectie bij als Admiraal en Kolonel-Generaal van de landmacht. Zie voor zijn leven P. BLOK, Frederik (Willem Fre derik Karel) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. I col. 896-898. Leiden, 1911).

(7) Prins Albert van Pruisen, ook Albrecht van Pruisen genoemd, was gehuwd met Prinses Marianne (Wilhelmina Frederica Louisa Charlotta Marianne) op 14 September 1830. 28 Maart 1849 werd dit huwelijk door echtscheiding ontbonden. Zie P. BLOK, Marianne Wilhelmina, Frederica, Louisa, Charlotta, Marianne) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. I, col. 1306. Leiden, 1911). Voor deze inspectie cfr. PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1833, n. 101^o, p. 3-4.

(8) Dit betreft het 1e Batt. 17e Afd. Infanterie van de 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van de Luitenant-Generaal A.F. Meijer, staande onder het commando van Majoor C. de Haan. Zie ook de Kronijk op 3 Juni & 31 Juli 1831. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 70. 's Gravenhage, 1881.

(9) Colonel H.A. de Hart had het commando over de twee Batt. der 17e Afd. Infanterie, ressorterend onder de 2e Brigade van de 3e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Eindhoven) van Luitenant-Generaal A.F. Meijer. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1881, p. 70 's Gravenhage, 1881.

(a) Notitie door kronijkschrijver later toegevoegd.

[p. 62]

/ Pag. 66 / 1832 14 Julij heeft zich te Leende op Strijp een Geldersche schutter die aldaar in kwartier lag door den kop geschoten⁽¹⁾.

14 Julij is te Heeze een Geldersche schutter in Sprengers Wiel⁽²⁾ in de Aa te Strabregt die wilde gaan zwemmen verdronken; dezelve was genaamd Jan Lorijn⁽³⁾.

22 Julij te Heeze de Geldersche schutterij vertrokken.

23 Julij te Heeze binnengekomen het 2 Batt. der 12 Afd. Inf.⁽⁴⁾.

(1) Zijnde Johannes Henricus Wiggers, zoon van Willem en Johanna Albregts, geboren te Steenderen (Gld.), oud 31 jaren ongehuwd. Hij overleed te Leende 14 Juli 1832 10 v.m. en was ingedeeld bij de tweede Afdeling, tweede Batt. der Gelderse mobiele schutterij.

(2) 'n Zeer diepe kuil in de kromming van de Aa; thans bekend als sectie A 1280 zijnde een afgesneden tak van de Aa. Te Heeze bestaat 'n spreekwoord Ik ging nog liever eerst naar Sprengers wiel of Ge kunt beter naar Sprengers wiel gaan.

(3) Zijnde Jan de Lorijn, zoon van Mathijs en Maria van Leeuwen, geboren te Wamel (Gld.), oud 31 jaren, ongehuwd. Hij overleed 14 Juli 1832 5 n.m. en was ingedeeld bij de 4e compagnie van het 2e Batt. der tweede Afdeling der Gelderse mobiele schutterij.

(4) Ressorterende onder de 1e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar, en staande onder het commando van Majoor W. van der Boom. Het aantal manschappen bedroeg 830. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis der Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68, 's Gravenhage, 1881.

[p. 63]

23 Julij te Someren binnen gekomen een Batt. van de 18 Afd. Inf. onder den Majoor Tegelaar⁽⁵⁾. Dezen majoor is de eerste geweest die met zijn Batt. in den 10 daagschen veldtocht het Belgische territoir is ingetreden en den eersten aanval gemaakt heeft omtrent Ravels aan de zijde van Turnhout⁽⁶⁾.

31 Julij binnen Heeze gekomen het 2 Batt. der 2 Afd. Inf. onder Majoor Hubar⁽⁷⁾.

8 Augustus gemelde troepen vertrokken naar Best en vervangen door de Vriessche stedelijke Schutterij^(8)a.

11 Augustus de Amsterdamsche schutterij binnen Someren gekomen⁽⁹⁾.

/ Pag. 67 / Dit korps was sterk 625 man; van dezelven zijn de inwoonders het meeste geplaagd en mishandeld geworden; de meeste soldaten hadden meer in genever nodig als de 35 centen welken zij voor inkwartiering

(5) Bedoeld is het 2 Batt. der 18e Afd. Infanterie, ressorterende onder de 2e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar. Het Batt. had een sterkte van 1699 man. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.

(6) Zie voor deze krijgsverrichtingen W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 90-96. 's Gravenhage, 1881.

(7) Ressorterende onder de 2e Brigade van de 2e Divisie Infanterie (Hoofdkwartier Kamp van Rijen) van Luitenant-Generaal Bernhard Hertog van Saxe-Weimar. Oorspronkelijke sterkte van het Batt. 877 manschappen. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.
Had het commando overgenomen van Majoor W. Senn van Bazel. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 68. 's Gravenhage, 1881.

(8) Vermoedelijk bedoeld zijnde het 2e Batt., 2e Afd. Friesche Schutterij van de 2e Brigade der Reserve Divisie (Hoofdkwartier Sint Oedenrode) van Luitenant-Generaal G.M. Cortheijligers, onder het commando van Luitenant-Kolonel T. Tjallinga (?), getalsterkte 699. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in Augustus 1831, p. 74. 's Gravenhage, 1881.

a De 7 laatste woorden door kronijkschrijver later toegevoegd.

(9) Vermoedelijk een gedeelte van het 2e Batt. der 1e Afd. Noord Hollandsche schutterij van de 1e Brigade der Reserve Divisie (Hoofdkwartier Sint Oedenrode) van Luitenant-Generaal G.M. Cortheijligers, staande oorspronkelijk onder Majoor J.W. Kerkhoven en aanvankelijk in totaal 931 man sterk. W. WÜPPERMANN, De geschiedenis van den Tiendaagschen Veldtocht in 1831, p. 73. 's Gravenhage, 1881.

[p. 64]

voor dezelven per dag genoten⁽¹⁾; waren meest remplacanten en Joden uit Amsterdam⁽²⁾.

15 September zijn van Heeze vertrokken de Vriessche stedelijke schutters na Lieshout en in de plaats gekomen de Zuid-Hollandsche schutterij⁽³⁾.

5 October de E.H. Wilhelmus Bax, geboren te Leende op Strijp, capellaan te Heeze⁽⁴⁾ tot pastoor te Soerendonk - zijnde dit de tweede pastoor die te Soerendonk geplaatst is (5) - hebbende die gemeente te voren onder de pastorie van Maarheeze gestaan⁽⁶⁾.

6 October tot capellaan te Heeze in de plaats gekomen de E.H. Petrus van Mierlo geboren te Gestel bij Eindhoven⁽⁷⁾.

7 October de Amsterdamsche schutterij van Someren vertrokken tot grote vreugde der inwoonders; dezelve bestond meest in Joden en remplacanten^(8)(a).

(1) C. CLEMENS, Herinneringen en ontmoetingen, p. 12. Nijmegen, 1840. - De inkwartieringsgelden bedroegen 30, 33 of 35 cent per dag. Het Rijksarchief te Hasselt bewaart in het Nieuw Archief der gemeente Achel onder n. 13 een registertje betreffende inkwartieringen en leverantiën lopende van 13 Augustus 1831 tot 15 November 1832, waaruit blijkt dat er in 1832 in Achel 8321 militairen zijn ingekwartierd geweest, hetgeen in totaal het volgende bedrag uitmaakte
4554 man à 35 cent per dag f 1598,90 3148 man à 33 cent per dag f 1038,84 619 man à 30 cent per dag f 185,70
In totaal f 2818,44

(2) Zie Kronijk op 7 October 1832.

(3) Indien de Kronijkschrijver geen meer duidelijke opgave doet van de in- en uitgaande troepen, achten we ons ontslagen van ieder verdere identificatie.

(4) Zie Kronijk 23 Maart 1824.
De eerste pastoor was Albertus Henricus Godefridus Verhofstadt, die op 12 Augustus 1798 door Mgr. Van Velde de Melroy te Emmerik was priester gewijd, in 1800 kapelaan was te Maarheeze, van 1806 tot 1819 pastoor te Hulsel en van laatstgenoemd jaar tot 1832 pastoor te Soerendonk. Gedurende zijn emeritaat tot in 1845 of 1846 verbleef hij op de Achelse Kluis.
Archief Bisdom Luik, Visitationes Decanales - Visitatio Ecclesiae Achelensis van 13 October 1833 door P.J. Lemmens als deken van Hamont - Rdus Dnus Verhofstad, homo senex 65 annorum et impotens et notae probitatis; hic diebus festivis cum licentia Ordinarii sacrificium celebrat et catechisat in oratorio privato antiqui conventus in eremo (9 November 1832 had hij hiertoe verlof ontvangen voor de tijd van twee jaren).

(6) Na drie maal tevergeefs getracht te hebben los te komen van de kerk van Maarheeze werd Soerendonk 22 October 1819 eindelijk opgericht als parochie. DR. P.C. BOEREN, Een vergeefsche poging tot afscheiding van Maarheeze in 1692; een tweede vergeefsche poging tot afscheiding van Maarheeze in 1789; nog een vergeefsche poging tot afscheiding van Maarheeze en de eindelijke afscheiding in 1819 (KERKKLOKKEN VOOR HET DEKENAAT GELDROP, 1937, nrs. 34, 35, 36).

(7) Petrus van Mierlo, te Gestel gedoopt 10 Januari 1805 als zoon van Joannis en Joanna Spooren (L. SCHUTJES, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. V, p. 804. St. Michiels-Gestel, 1876).

(8) Zie Kronijk op 11 Augustus 1832.

(a) De 7 laatste woorden door kronijkschrijver later toegevoegd.